Zamiana, zmiana nazwisk w aktach metrykalnych..

[Zatoka]

Piotrze

Moje nazwisko wystepuje już w księdze chrztu w 1668 r. - Kościerzyna.

Pozdrawiam

Janusz

[magda_lena]

Jaskier, ale Piotr ma rację.
Zobacz, choćby tu, ile ludzi na przełomie XVIII /XIX w nie miało nazwisk
http://geneteka.genealodzy.pl/index.php ... t&lang=pol
I niekoniecznie to byli chłopi.
Ludzi nazywano nie tylko nazwiskami, często (zamiennie)przydomkami, od imienia ojca, od zawodu, od miejsca, z którego przybyli. Dochodziły błędy zapisu (przygłuchawy lub bazgrzący ksiądz, który nie zawsze sam umiał pisać poprawnie) gubiły się końcówki lub je dodawano (-ski, -icz). Sama mam taki przypadek, gdzie najpierw przysłowiowa "mucha napstrzyła" i z "e" zrobiło się "i" a potem nazwisko nie zmieściło się w rubryce (wiek XVIII), i w formie skróconej, właśnie bez końcówki "-icz" przetrwało do dziś, niestety brzmiąc dziwnie (to "-icz bardzo tam pasowało).
Moi najstarsi udokumentowani bezpośredni przodkowie pochodzą z ok. 1650 roku, nazwiska mieli, w formie niezmienionej przetrwały do dziś (choć niekoniecznie w mojej linii) i nie była to szlachta, choć też nie chłopi Parafia Końskie.

[Czerkawska_Ewa]

W mojej rodzinie i innych Czerkawskich z sieradzkiego w większości metryk wpisywano nazwisko Cerkawski. Przy kilku metrykach znalazłam adnotację, że sąd w Sieradzu zmienił nazwisko z Cerkawski na Czerkawski. Wnioskodawcy musieli mieć jakieś pozametrykalne dokumenty świadczące o tym, że są jednak Czerkawskimi, a nie Cerkawskimi. Niestety nie wiem jakie.

Pozdrawiam,

Ewa

[jart]

W mojej rodzinie i innych Czerkawskich z sieradzkiego w większości metryk wpisywano nazwisko Cerkawski. Przy kilku metrykach znalazłam adnotację, że sąd w Sieradzu zmienił nazwisko z Cerkawski na Czerkawski. Wnioskodawcy musieli mieć jakieś pozametrykalne dokumenty świadczące o tym, że są jednak Czerkawskimi, a nie Cerkawskimi. Niestety nie wiem jakie.

Pozdrawiam,

Ewa

Nie wiem czy musieli. Mogli wystąpic z "wnioskiem o ustalenie nazwiska" żeby np. miec porządek w papierach i tyle (i żeby każdy urzędnik przy byle formalności wymagającej wylegitymowania nie robił trudności, nie wspominając już o sprawach powazniejszych).

Wiedza o "czasie akcji" mogłaby pomóc.
Np. po wojnie (nie koniecznie tylko drugiej) takie sprawy mogły być załatwiane na podstawie oświadczenia (no, plus jacyś świadkowie może, ale chyba niekoniecznie) - dokumenty mogły po prostu (już) nie istnieć. Ot, taki przykład że nie musieli ich posiadać.

[Czerkawska_Ewa]

Wyrok sądu był po wojnie. Najstarsi członkowie mojej rodziny twierdzą, że były dokumenty potwierdzające, że rodzina wywodziła się z Czerkawskich h. Jelita. Żyją jeszcze osoby z mojej rodziny urodzone przed wojną, a wtedy sprawy pochodzenia miały znaczenie. Może z czasem coś się wyjaśni.

Sprawdziłam wszystkie metryki tej gałęzi od końca XVIII wieku. We wszystkich było Cerkawski, więc nie ma mowy o ujednolicaniu, bo zapisy były konsekwentne.

Pozdrawiam,

Ewa

[Świątek_Katarzyna]

Literówki, przekształcenia w wyniku seplenienia, niedosłyszenia i inne podobne błędy swoją drogą. Ludzi z tak zmienionymi nazwiskami zazwyczaj łatwo rozpoznać, bo ogólnie brzmią podobnie.
Ciekawa jestem natomiast, w jaki sposób można zdobyć pewność, że dana osoba/rodzina zmieniła radykalnie nazwisko, a nie jest to zwykły zbieg imion i nnych okoliczności. Jak ją znaleźć wśródcałej masy innych nazwisk? Jak Wam, którzy macie takie przypadki zupełnej zmiany nazwiska, udało się zidentyfikować swoich?
Chodzi mi o to, że jeśli np. nagle Jan Nowak stał się Janem Kowalskim, musiała istnieć przesłanka, by szukać tego Jana później pod nazwiskiem Kowalski.

[ROMAN_B]

Witam

Ewo, region sieradzki leży na obszarze centralnej Polski. Na obszarze tym posługiwano się wieloma odmianami gwar sieradzkich. Zatem, gwary regionu sieradzkiego zajmują rozległe tereny centralnej Polski. Są to ziemie przejściowe między dużymi regionami Polski, mianowicie Wielkopolską, Małopolską, Mazowszem, a także – poprzez ziemię wieluńską – Śląskiem. Dlatego gwary sieradzkie nazywane są też gwarami przejściowymi. Jeżeli osoba mieszkała bliżej Mazowsza, to posługiwała się gwarą zbliżona do dialektu Mazowieckiego, jeżeli bliżej Małopolski, to w mowie pojawiały się elementy dialektu Małopolskiego a jeżeli bliżej Wielkopolski, to i bliżej do dialektu Wielkopolskiego. W zależności gdzie mieszkały osoby o nazwisku Cerkawski ( Czerkawski ), to ich mowa była bliższa różnym dialektom. Niemniej jednak w dialekcie małopolskim, mazowieckim, śląskim ( bez Śląska południowego ) występuje mazurzenie. Mazurzenie, to proces fonetyczny polegający na wymawianiu zamiast spółgłosek dziąsłowych „cz”, „sz”, „ż”,”dż” głosek zębowych: „c”, „s”, „z”, „dz”. Na przykład: "czepek" jako "cepek", "szkoła" jako "skoła", "życie" jako "zycie". Tak więc, nazwisko Czerkawski w gwarach gdzie występowało mazurzenie, w tym w gwarach sieradzkich, wymawiane było jako Cerkawski. Tak więc, osoba faktycznie mogła nazywać się Czerkawski, mówiąc w gwarze mazurzącej wymawiała to nazwisko jako Cerkawski. Natomiast osoba pisząca metryki nie słyszała Czerkawski tylko Cerkawski i tak zapisała to nazwisko w metrykach. Osoba, która podawała nazwisko do metryk zapewne nie umiała pisać ani czytać i dlatego nie sprawdzała zapisu w metryce. Moim skromnym zdaniem to może być przyczyna zmiany nazwiska z Czerkawski na Cerkawski. Za takim obrotem sprawy może świadczyć też późniejszy fakt prostowania nazwiska w sądzie. Dodam, że gwarą mówili nie tylko chłopi ale w zasadzie też inne warstwy społeczne mieszkające na wsi.
Istnieje też możliwość, że nazwisko Cerkawski jest prawidłowym nazwiskiem.

Ewo, oczywiście to co napisałem powyżej, to tylko moje przypuszczania, które wymagają kwerendy genealogicznej i porównania z innymi dokumentami, w których nazwisko było zapisane w pierwotnej formie – Czerkawski.

Pozdrawiam – Roman.

[Czerkawska_Ewa]

To bardzo ciekawe. Wychowałam się w Lublinie i nie znam specyfiki regionu Sieradza. Sprawdzałam też, że pierwotna nazwa regionu Czerkasy w starych dokumentach była zapisywana jako Cerkasy.

W późniejszych pismach na przykład w powieści Mniszkówny "Ordynat Michorowski" na tej samej stronie jest napisane: "Biało-Cerkasy, a potem w zamku Biało-Czerkaskim".

https://polona.pl/item/14089453/46/

Z tego widać, że były to formy wymienne.

W metrykach mojej linii zapisywano wymiennie: Cerka(w)ski, Cyrka(w)ski, Czerka(w)ski, ale też Sczerkawski, Szczerkawski czy Czercharski.

Natomiast linia, która z Mogilna przeprowadziła się w sieradzkie, cały czas ma wpisywane w metrykach Cerkaski i to właśnie oni uzyskali zmianę na Czerkawski, co mnie zdziwiło. Musiał być powód tej zmiany.

Co do uwagi Kasi o całkowitej zmianie nazwiska, to przez to utknęłam z drzewem. Nazwiska 2 żon mojego 4 razy pradziadka Faustyna Cerkawskiego są tak różnie zapisywane, że nie wiem, czy była to ta sama osoba czy inna. Z metryk wynika, że 2 żona mojego 4 razy pradziadka Faustyna Cerkawskiego zmarła, a potem nagle jest wpis, że córka mieszka u niej. Nie wiem czy ksiądz się pomylił, czy świadkowie, czy było kilku Faustynów Cerkawskich w zbliżonym wieku z żonami Mariannami z nazwiskiem na M...


Pozdrawiam,

Ewa

[Nagórski_Bogusław]

Witaj, Ewo, z Krakowa !

Cerkascy z Mogilna to stara zasiedziała tam rodzina. Do dzisiaj tam mieszkają.
Pozdrawiam
Bogusław

[Czerkawska_Ewa]

Witaj, Ewo, z Krakowa !

Cerkascy z Mogilna to stara zasiedziała tam rodzina. Do dzisiaj tam mieszkają.
Pozdrawiam
Bogusław

Właśnie próbuję sprawdzić czy jesteśmy spokrewnieni. Z najstarszych metryk mojej rodziny, które na razie przeczytałam, z końca XVIII wieku, wynika, że moi pochodzą z Rossoszycy i Kamionacza.

Pozdrawiam,

Ewa

[slawek_krakow]

Natomiast linia, która z Mogilna przeprowadziła się w sieradzkie, cały czas ma wpisywane w metrykach Cerkaski i to właśnie oni uzyskali zmianę na Czerkawski, co mnie zdziwiło. Musiał być powód tej zmiany.

Pozdrawiam,

Ewa

Nie sądzę, żeby istniał jakikolwiek powód poza tym który podał Roman, czyli różnice w wymowie. Nie ma potrzeby szukać bo do żadnej zmiany nazwiska nie doszło. Cerkawski i Czerkawski to dokładnie to samo nazwisko tylko inaczej wymawiane. Jesli istnieje jakikolwiek dokument to raczej prostujący lub utrwalający lub powracajacy do starej formy, a nie zmieniający cokolwiek.
Ja może podam taki przykład z mojego podwórka. Rzecz ma się w małym miasteczku kilkadziesiąt kilometrów na północ od Krakowa. Funkcjonuje nazwisko Czyżowski, zamienne potem na Cyzowski, z tego samego powodu co Czerkawski na Cerkawski czyli mazurzenie. Zjawia się ksiądz, który ma ambicje zapisywać nazwiska "poprawnie", czyli w tym wypadku Czyżowski. Trwa to kiladziesiąt lat, po czym pojawia się dokument, w którym jedna z ciotek mojej teściowej prosi o sprostowanie nazwiska z Czyżowski na Cyzowski: "gdyż ona nie jest żadna Czyżowska tylko Cyzowska" jak postawiony został argument w owym dokumence. Problem w tym, że ona gdyby nawet chciała, gdyby nawet przeczytała Pana Tadeusza i Trylogie w orginale oraz skonsultowała się z profesorem Miodkiem, nie wymówiła by CZ i Ż, więc naturalne, że nie mogła być Czyżowska choć nią sensu stricte była:) Poprostu tak ludzie mówili i koniec i kropka. Nie ma powodu szukać drugiego dna.

[genealog1981]

W 1806 roku znalazlem akt slubu Wincentego Kurzawa z Anna Urbanska, wyznanie rzymsko katolickie (parafia Wieniec).

W 1844 roku znalazlem akt slubu Szymona Kurzawy ze Scholastyka Osiecka, wyznanie rzymsko katolickie.
W tym akcie jest ujety watek: Szymon Kurzawa jak dowodzi Piernikowski. Nie bardzo rozumiem o co tu chodzi.

Szymona dzieci w aktach metrykalnych mialy na nazwisko Piernikowscy, natomiast rodzina w ksiegach Ludnosci stalej
byla ujeta z nazwiskiem Kurzawa.

W akcie zgonu Szymona z 1877 roku we Wloclawku, jest napisane Szymon Piernikowski, pierwotnie zwany Kurzawa).
Szymon sie urodzil w parafii Kruszyn i od slubu w 1844 roku mieszkal z rodzina we Wloclawku.

Tak wyglada ta sytuacja. Jestem ciekawy dlaczego sa tu stosowane dwa nazwiska.

[nieznalski]

Dzień dobry,

Jestem ciekawy czy Państwo mają jakieś pomysły co do etymologii nazwiska NIEZNALSKI w mojej linii.


Po raz pierwszy w takiej formie zostało ono użyte dnia 23.11.1841 r. podczas ślubu moich przodków w parafii Lubotyń:

akt małżeństwa nr 18 - Szymon Nieznalski (jak zapisano w akcie - syn Jana i Anny małżonków Nieznalskich) i Józefa Piaskowska

http://szukajwarchiwach.pl/54/779/0/6.1 ... 9O7J_5zYew

do aktu w/w małżeństwa załączona była metryka urodzenia Szymona z pobliskiej parafii Mąkolno, z której wynika że Szymon został ochrzczony w dniu 10.10.1819 r. msc. Brzezie jako syn Jana i Anny małżonków Nieznalskich

http://zapodaj.net/4b6081b1df6da.jpg.html


i tu pojawia się pewien szczegół, który nie daje mi spokoju

W dniu 10.10.1819 r. w par. Mąkolno w msc. Brzezie faktycznie został ochrzczony w/w Szymon, urodzony 08.10.1819 r. (zgadzają się daty, imiona rodziców, ksiądz) tylko, że stawił się wówczas Jan MELCHRZAK a nie żaden NIEZNALSKI

akt nr 45 - http://szukajwarchiwach.pl/54/783/0/6.1 ... NqQlYqjaFQ

nie jest to jednorazowy błąd przy nazwisku, bo 04.08.1825 r. Janowi i Anie w Brzeziu par. Mąkolno urodził się syn Wawrzyniec (wówczas nazwisko ojca zapisano jako MELRZAK)

akt nr 52 - http://szukajwarchiwach.pl/54/783/0/6.1 ... NqQlYqjaFQ


na marginesie - prawdopodobnie Szymon miał również siostrę Ewę, która dwukrotnie wychodziła za mąż:

1.18.10.1840 r. - akt małżeństwa Nepomucena Sosnowskiego i Ewy MAYCHRZAK - cóka Jana i Anny Maychrzaków

akt. nr 6

http://szukajwarchiwach.pl/54/779/0/6.1 ... dz0jjsWv1w

2.13.05.1860 r. par. Mąkolno - akt małżeństwa Mikołaja Jarmuzińskiego i Ewy (z NIEZNALSKICH) Sosnowskiej, wdowy po Nepomucenie, córki zm. Jana i Anny małż. NIEZNALSKICH, ur. w Brzeziu)

akt nr 7

http://szukajwarchiwach.pl/54/783/0/6.1 ... 49RylXPqjg


wiele wskazuje zatem, że nazwisko MELCHRZAK/MELRZAK/MAYCHRZAK ewoluowało w nazwisko NIEZNALSKI

pytanie brzmi tylko - dlaczego ?

moje koncepcje są następujące:

1. błąd księdza przy sporządzaniu któregoś z aktów,
2. niewiedza zainteresowanych,
3. chęć zmiany nazwiska przez samych zainteresowanych:
a) ze względu na jakieś zdarzenie, które spowodowało, że np. dotychczasowe nazwisko było objęte złą sławą albo
b) bo MELCHRZAK/MELRZAK/MAYCHRZAK było np. przydomkiem, określeniem etc. a nie właściwym nazwiskiem albo
c) ze względów estetycznych - własnego "widzimisię"

koncepcja tego, że Szymon (lub Ewa) nie znali swoich rodziców (ew. byli sierotami) raczej odpada, bo zarówno przy akcie z 1840 r. jak i 1841 r. wskazano, że rodzice udzielili zezwolenia - chyba, że była to jakaś fikcja i np. przy sierotach przyjmowano, że jest to jakiś nieznalski syn Jana i Anny (chyba jednak mało prawdopodobne)


czy ktoś ma jakieś inne koncepcje, pomysły, przemyślenia ?

pozdrawiam i dziękuję za ewentualną dyskusję:)

[slawek_krakow]

Dzień dobry,

Jestem ciekawy czy Państwo mają jakieś pomysły co do etymologii nazwiska NIEZNALSKI w mojej linii.


Po raz pierwszy w takiej formie zostało ono użyte dnia 23.11.1841 r. podczas ślubu moich przodków w parafii Lubotyń:

akt małżeństwa nr 18 - Szymon Nieznalski (jak zapisano w akcie - syn Jana i Anny małżonków Nieznalskich) i Józefa Piaskowska

http://szukajwarchiwach.pl/54/779/0/6.1 ... 9O7J_5zYew

do aktu w/w małżeństwa załączona była metryka urodzenia Szymona z pobliskiej parafii Mąkolno, z której wynika że Szymon został ochrzczony w dniu 10.10.1819 r. msc. Brzezie jako syn Jana i Anny małżonków Nieznalskich

http://zapodaj.net/4b6081b1df6da.jpg.html


i tu pojawia się pewien szczegół, który nie daje mi spokoju

W dniu 10.10.1819 r. w par. Mąkolno w msc. Brzezie faktycznie został ochrzczony w/w Szymon, urodzony 08.10.1819 r. (zgadzają się daty, imiona rodziców, ksiądz) tylko, że stawił się wówczas Jan MELCHRZAK a nie żaden NIEZNALSKI

akt nr 45 - http://szukajwarchiwach.pl/54/783/0/6.1 ... NqQlYqjaFQ

nie jest to jednorazowy błąd przy nazwisku, bo 04.08.1825 r. Janowi i Anie w Brzeziu par. Mąkolno urodził się syn Wawrzyniec (wówczas nazwisko ojca zapisano jako MELRZAK)

akt nr 52 - http://szukajwarchiwach.pl/54/783/0/6.1 ... NqQlYqjaFQ


na marginesie - prawdopodobnie Szymon miał również siostrę Ewę, która dwukrotnie wychodziła za mąż:

1.18.10.1840 r. - akt małżeństwa Nepomucena Sosnowskiego i Ewy MAYCHRZAK - cóka Jana i Anny Maychrzaków

akt. nr 6

http://szukajwarchiwach.pl/54/779/0/6.1 ... dz0jjsWv1w

2.13.05.1860 r. par. Mąkolno - akt małżeństwa Mikołaja Jarmuzińskiego i Ewy (z NIEZNALSKICH) Sosnowskiej, wdowy po Nepomucenie, córki zm. Jana i Anny małż. NIEZNALSKICH, ur. w Brzeziu)

akt nr 7

http://szukajwarchiwach.pl/54/783/0/6.1 ... 49RylXPqjg


wiele wskazuje zatem, że nazwisko MELCHRZAK/MELRZAK/MAYCHRZAK ewoluowało w nazwisko NIEZNALSKI

pytanie brzmi tylko - dlaczego ?

moje koncepcje są następujące:

1. błąd księdza przy sporządzaniu któregoś z aktów,
2. niewiedza zainteresowanych,
3. chęć zmiany nazwiska przez samych zainteresowanych:
a) ze względu na jakieś zdarzenie, które spowodowało, że np. dotychczasowe nazwisko było objęte złą sławą albo
b) bo MELCHRZAK/MELRZAK/MAYCHRZAK było np. przydomkiem, określeniem etc. a nie właściwym nazwiskiem albo
c) ze względów estetycznych - własnego "widzimisię"

koncepcja tego, że Szymon (lub Ewa) nie znali swoich rodziców (ew. byli sierotami) raczej odpada, bo zarówno przy akcie z 1840 r. jak i 1841 r. wskazano, że rodzice udzielili zezwolenia - chyba, że była to jakaś fikcja i np. przy sierotach przyjmowano, że jest to jakiś nieznalski syn Jana i Anny (chyba jednak mało prawdopodobne)


czy ktoś ma jakieś inne koncepcje, pomysły, przemyślenia ?

pozdrawiam i dziękuję za ewentualną dyskusję:)

Można by długo rozprawiać na temat "zmiany" i tu nie bez przyczyny w cudzysłowiu"nazwiska". Niemniej z tego co widzę nie przyszło Ci do głowy najprostsze rozwiązanie, mianowicie, iż ten człowiek nie był znany w parafii, w której brał ślub, w związku z czym nazwano go Nieznalskim. Oczywiście o ile to jedna i ta sama osoba.

[Bozenna]

Dzien dobry mily kolego Nieznalski,
Nie moge nazwac Cie po imieniu, gdyz zapomniales sie podpisac.
Temat dyskusji jest ciekawy, ale wiele razy juz na ten temat rozmawialismy.
Zmiana nazwiska to znane zjawisko.
Z czego wynikala?
Czesto niedbalosc ksiedza, jego gluchota, najczesciej ignorancja wlasnego nazwiska i analfabetyzm.

Przeanalizowalam przypadek moich przodkow:
Bartlomiej rodzi sie w 1802 roku jako Bartlomiej syn Franciszka i Marianny Smolarkow.
W 1823 roku bierze slub jako Bartlomiej Wieclawski, syn Franciszka i Marianny ze Smolarkow (?),
W 1828 roku, Bartlomiej Wieclawski deklaruje zgon swego ojca, Franciszka Wieclawskiego (?), ktory pozostawil owdowiala zone, Marianne z Wieckow (?).

Wynik analizy:
Franciszek Smolarek i Marianna Wiecek mieli syna Bartlomieja.
Bartlomiej przedstawil do swego slubu akt chrzty, ale zadeklarowal, ze nazywa sie Wieclawski, co ksiedzu nie przeszkadzalo. Zostal wpisany jako Wieclawski.
Okazuje sie , ze jego matka byla z domu "Wiecek". Wiemy juz jak powstalo nazwisko "Wieclawski".

Poza szlachta, ktora pilnowala swych nazwisk, inne klasy spoleczne nie przywiazywaly duzej wagi do nazwiska.
Zdarzalo sie, ze ta sama osoba uzywala trzech roznych nazwisk ( chrzest, slub, zgon).

Serdecznie pozdrawiam,
Bozenna