Pochodzenie nazwisk (cz.6)

[Kasia_Marchlińska]

Bardzo dziękuję za te informacje, jestem pod wrażeniem twojego profesjonalizmu.
pozdrowienia,
Kaśka

[Musial_Michalina]

Jeśli można to bardzo proszę o etymologię nazwiska Hawdurowicz (pisane również Hauderowicz).

W oryginalnej pisowni nie znalazłam go w żadnym słowniku,

Pozdrawiam serdecznie - Michalina

[Gawroński_Zbigniew]

To niemieckiego pochodzenia nazwisko, spolszczone jak widać bardzo ładnie, jest bardzo proste w interpretacji.

Oddam głos profesorowi Klimkowi:

HAUDER : śrwniem., śrdniem. huren Jechać wynajętym wozem' Lex 96,
Lbn 154, skąd zdaniem Gott 318, Lin I 90 n. os. Hauder(er). Nniem. Hauderer
i czas. haudern wynajmować powozy' Pipr. 760.
Grafem i w części przyrostkowej nazwy reprezentuje zredukowane e > a,
Wikt 17, Neum 216.
A. I. Haudir.

Tłumacząc skróty na nasze wychodzi że nazwisko pochodzi od kogoś kto "leasingował" wozy konne, albo je tylko wynajmował. Zerknę jeszcze w słownik Koeblera....

No i wszystko jasne. Słowo "hūr" w mhd to w nhd "Miete" = wynajęcie, dzierżawa.

Czasownik "hūren" w mhd. oznaczał tyle co w nhd. :auf Mietpferden reiten, in einem Mietwagen fahren = jeździć wynajętym koniem albo wozem konnym.

Jak widać niemieckie źródełko dokładniej jeszcze rozwija co znaczy słowo.

Pozdrawiam pięknie

Acha: źródła to
"Słownik etymologiczno motywacyjny staropolskich nazw osobowych t 5. autrostwa Zygmunta Klimka i Köbler, Gerhard "Mittelhochdeutsches Wörterbuch"

użyte skróty: mhd = średniowysokoniemiecki i
nhd = dolnowysokoniemiecki.

[Musial_Michalina]

Dziękuję bardzo za pomoc. Pozdrawiam serdecznie

[krupabeata]

Nazwisko Kurach występujące na Mazowszu pochodzi od kura ale czy ktos umie udowodnić ze nie jest to polskie nazwisko a ewentualnie litewskie badz litewskie bo tworząc drzewo zbieralam informacje po rodzinie i takie właśnie informacje uzyskalam ze pradziad byl Litwinem badz lotyszem chodzi o lata 1850-1875.
Kurach z Samogoszczy i Domaszewa do powiazania z tego co wiem to Stanislaw Kurach urodzony 1874-1876 jego zona Anastazja Cholewa. Mieli 5dzieci. Stanisław urodzony w 1898roku najstarszy z rodzeństwa prawdopodobnie zamieszkal pod garwolinem-nie mam jego lini. Jan to moja linia. Byli jeszcze Marianna i Aniela ich linie tez znam oraz Grzegorz po wojnie osiadł w australi tu tez mam większość.

[Gawroński_Zbigniew]

Oczywiście prosta etymologia jest wiodąca i przytłaczająca. możliwa jest jednak inna, niekoniecznie litewska czy łotewska ale pruska = przedkrzyżacka. Korke, Churche: to pruski bóg zbiorów, bóg żniwa. Dziwna zbieżność z dolnoniemieckim Kerke = kościół. Ponadto w Prusach słowa "kursze, kurek" oznaczały ostatni snopek w tzw mendlach, sztygach, w które zestawiano snopy na polu. Ten ostatni snopek służył jednocześnie do związania całego mendla. Tu znowu widzimy współbrzmienie z bogiem zbiorów.** O ile po polsku słowo "Kur.." kojarzy się z pospolitą kurą albo kogutem o tyle na Litwie z kolei kojarzy się z kuropatwą (kurapka), a w Prusach kojarzyło się z indykiem (kurre).

Jak jest w istocie. Nie wiem. Ciekawi mnie co koledzy powiedzą na ten temat. Po raz kolejny nazwisko oczywiste na pozór może sprawić bardzo wiele rozterek. Nie udowodnię literwskich korzeni nazwiska, niemniej sądząc po cytowanych formach już jaćwińska i pruska w jakimś niewielkim stopniu jest możliwa.

[**W gwarze kujawskiej też to słowo się zachowało (kuczka, kuszka) oznaczając garść słomy kładzioną na wierzchu sztygi.]

Pozdrawiam pięknie.

[ROMAN_B]

Jeśli można to bardzo proszę o etymologię nazwiska Hawdurowicz (pisane również Hauderowicz).

W oryginalnej pisowni nie znalazłam go w żadnym słowniku,

Pozdrawiam serdecznie - Michalina

Witam.

Michalino, pytasz o etymologię nazwiska Hawdurowicz – Hauderowicz. Moim zdaniem nazwisko do jest derywowane przy pomocy sufiksu –owicz i składa się z tematu nazwiska, którym jest Hawdur - Hauder i przyrostka –owicz [ Hawdur + owicz = Hawdurowicz; Hauder + owicz = Hauderowicz ]. Nazwiska zakończone cząstką –owicz i –ewicz niosą ze sobą kilka ważnych przesłań.
1. Sufiks – owicz, –ewicz są przyrostkami patronimicznymi, a więc Hawdurowicz to dawniej syn Hawdur’a a Hauderowicz to dawniej syn Hauder’a;
2. Przyrostki te w okresie staropolskim występowały w postaci –owic, –ewic [ po miękkiej –iewic, np. Meleniewic ]. Pod wpływem ruskim, kresowym [ Ukraina, Białoruś i pogranicze ] przyrostki te przyjęły formę –owicz, –ewicz, czyli końcowe –cz funkcjonuje gdzieś od XV wieku.

Zatem ojcem Hawdurowicza był Hawdur a ojcem Hauderowicza był Hauder. Wynika z tego, że należy poszukiwać etymologii nazwiska Hawdur oraz Hauder. Moim skromnym zdaniem nazwisko Hawdur jest odpowiednikiem nazwiska Hauder. Nazwisko Hauder jest nazwiskiem niemieckim i pochodzi od przezwiska Hauder od wyrazu pospolitego hauder. Tak więc zostaje ustalić co znaczy niemiecki wyraz pospolity hauder. Niemieckie nazwy osobowe zakończone przyrostkiem –er mówią nam, że jest to nazwa określająca wykonawcę jakieś czynności, nazwę zawodu wykonywanego przez mężczyznę. Zatem co o nazwie osobowej mówią niemieccy etymolodzy?

Siebenbürger Sachsen Familiennamen
Berufsname [ Kirche und Schule - Church and School ]
• Burghütter > Hauder

Burghütter jak i Hauder w pierwotnym znaczeniu odnoszą się do rodzaju ( charakteru ) wykonywanej czynności, pracy a potem były nazwami zawodu. Następnie osoby wykonujące te czynności ( zawód ) przyjęły lub zostały im nadane nazwiska od wykonywanego zawodu.

Burghütter jak i Hauder należą do grupy zawodów, które były wykonywane w kościele lub w szkole. Przy czym Burghütter [ Burghüter ] jest starszą nazwą i odnosi się w pierwotnym znaczeniu do osoby, która pilnowała zamku, grodu , warownego budynku, obronnego kościoła, miasta – strażnik [ opiekun, dozorca ] zamku.
Obecnie Burghütter [ Burghüter ] w znaczeniu: kościelny oraz woźny szkolny.

Hauder = hütter [ hüter ] to opiekun, strażnik, dozorca i ma takie samo znaczenie jak Burghütter [ Burghüter ]. Hauder to późniejsza forma. Wyraz ten należy do bardzo specyficznego dialektu języka niemieckiego, który nazywa się Siweberjesch Såksesch oder einfach Såksesch [ Siebenbürgisch – Sächsisch ]. Dialekt ten należy do Sasów Siedmiogrodzkich, to jest osadników niemieckich, którzy osiedlili się w XII wieku w Transylwanii ( obecnie Rumunia ). Z uwagi na brak kontaktów z żywym językiem niemieckim ( odizolowanie do Niemiec ) przez setki lat dialekt ten zachował reliktowe słownictwo oraz wytworzył nowe słowa, właściwe tylko temu dialektowi. Das Siebenbürgisch – Sächsische ist eine überwiegend moselfränkisch basierte Reliktmundart [ Dialekt siedmiogrodzkich Sasów głównie oparty jest na dialekcie reliktowych gwar mozelsko – frankońskich ]. Auf Grund der historischen Siedlungsstruktur gliedert sich Siebenbürgisch-Sächsisch in etwa 250 verschiedene Ortsdialekte [ Ze względu na historyczne struktury osadnicze Transylwanii Saxon dialekt jest podzielony na około 250 różnych gwar lokalnych ]. Wyraz „hauder” należał do jednej z gwar tego języka, którą posługiwali się mieszkańcy okolic miejscowości posiadającej niemiecką nazwę Großschenk [ historyczny region Transylwania – Siedmiogród ], po węgiersku Nagysink, po rumuńsku Cincu. Cincu to obecnie miasto położone w Rumunii, w powiecie Braszów. Zostało ono założone przez Sasów [ różne grupy etniczne ] gdzieś około 1150 roku. Tak więc nazwisko Hauder należy do grupy nazwisk Sasów Siedmiogrodzkich [ Siebenbürgisch – Sächsische Familiennamen ].

Michalino, biorąc powyższe pod uwagę uważam, że nazwisko Hauderowicz jest hybrydą językową niemiecko – polską. Zostało ono utworzone poprzez dodanie do niemieckiego nazwiska Hauder polskiego [ Rusińskiego; Ukraińsko - Białoruskiego ] sufiksu –owicz [ Hauder + owicz = Hauderowicz ]. W postaci Hauderowski jest to nazwisko odojcowskie i oznacza syna Hauder’a. Prawdopodobnym jest też, że z jakiegoś powodu osoba nosząca nazwisko Hauder chciała upodobnić swoje nazwisko do nazwisk polskich [ przypominających nazwiska szlacheckie ] i zrobiła to poprzez dodanie do swojego nazwiska polskiego przyrostka –owicz. Z uwagi na cząstkę –owicz nazwisko to mogło powstać na Kresach ale nie jest to pewnik ponieważ sufiks –owicz występował w nazwiskach na terenie całej dawnej polski. Natomiast forma Hawdurowicz w mojej ocenie jest już całkowicie spolonizowana i tak brzmiące nazwisko z dużą dozą prawdopodobieństwa mogło powstać na dawnych Kresach polski.

Michalino, oczywiście powyżej przedstawiona etymologia nazwiska Hawdurowicz – Hauderowicz jest tylko moją hipotezą. Tobie pozostawiam weryfikację.

Pozdrawiam – Roman.


Źródła:
Wielki słownik ortograficzny PWN
Wielki słownik języka Polskiego PWN
Wielki słownik niemiecko – polski
Schullerus Adolf: Siebenbürgisch – Sächsisches Wörterbuch: Band 1: A-C; Berlin : De Gruyter, 1924; strona 827.
Internetportal „Unsere Deutsche Wurzeln – Our German Roots: Siebenburgen - Transylvania
http://einsatz-in-siebenbuergen.eu/wir- ... -malmkrog/
http://www.tagesspiegel.de/berlin/der-b ... 59684.html
http://www.geo.de/reisen/community/reis ... Weisskirch
https://de.wikipedia.org/wiki/Siebenb%C ... %A4chsisch
https://de.wikipedia.org/wiki/Cincu
https://ro.wikipedia.org/wiki/Cincu,_Bra%C8%99ov
https://en.wikipedia.org/wiki/Cincu
http://www.prefecturabrasov.ro/upload/files/CINCU.htm
http://freepages.genealogy.rootsweb.anc ... ex.htm#fam

[Musial_Michalina]

Bardzo dziękuję Romanie!

" (...) tak brzmiące nazwisko z dużą dozą prawdopodobieństwa mogło powstać na dawnych Kresach polski. (...)"

Tak, pradziadek mieszkał na Wileńszczyźnie, jeszcze niestety nie wiem skąd dokładnie pochodził.

Pozdrawiam serdecznie, Michalina

[krupabeata]

witam dziekuje za informacje poczekam moze jeszcze ktos sie wypowie aby wyciagnac wnioski. W parafi samogoszcz nie wystepuje zadna z form tego nazwiska ale mozliwe ze zostalo spolszczone lub z biegiem lat zmienila sie jego forma zapisu.
Co do KERKE=KOSCIOL czy KERKE i KERK to formy tego samego wyrazu bo nazwisko KERK znalazlam w opisie Wilgi chodzi o Piotra Kerk zwanego Mlynarczyk ktory dostal ziemie w 1863/4 roku w Cyganowce

[ROMAN_B]

Witam.

Etymologia nazwiska Kurach niby prosta ale czasami jest jakiś haczyk. Nazwisko to zakończone jest formatem z sufiksalnym elementem -ch-. Przyrostki z elementem sufiksalnym -ch- nacechowane są ekspresyjnie, najczęściej są wykładnikiem spieszczenia, zdrobnienia w językach słowiańskich. Kompozycja tego typu jest bardzo stara i już w zasadzie jest nieproduktywna [ nie tworzy nowych form ]. Zatem, jest to nazwisko spieszczone, zdrobnione, które powstało od rdzenia Kur [ Kur + ach = Kurach ] i jest bardzo starym nazwiskiem. Można powiedzieć, że Kurach to mały Kur, syn Kura.

W języku litewskim występuje wyraz „kur”. W tym języku jest to przysłówek – ‘gdzie’; Adomas, kur jis ėjo? > Gdzie poszedł Adam?; Kur tu esi? > Gdzie ty jesteś?

W języku łotewskim występuje wyraz „kur”. W tym języku jest to zaimek – ‘gdzie’; Kur ir auto? > Gdzie jest samochód?; Kur jūs nodot atslēgas? > Gdzie położyłeś klucze?

Współcześnie językiem urzędowym na Litwie jest język litewski, język ojczysty Litwinów, należący do grupy języków bałtyckich. W przeszłości językiem urzędowym w Wielkim Księstwie Litewskim był język ruski, a od 1696 język polski i wówczas też ostatecznie ustaliła się tam supremacja języka polskiego. Literatura litewska zaczęła się rozwijać dopiero w 1 poł. XIX wieku. Język ruski ( nazywany od XIX wieku także staroukraińskim albo starobiałoruskim, a jego wczesna forma staroruskim; w literaturze występuje jako руский языкъ lub русский языкъ – dawny język wschodniosłowiański, którym posługiwano się na Rusi, w Hospodarstwie Mołdawskim i Wielkim Księstwie Litewskim. Jako że podlegał dyglosji wraz ze staro-cerkiewno-słowiańskim, często był nazywany 'проста(я) мова' ( język prosty ). Mimo to w księstwach ruskich oraz w Wielkim Księstwie Litewskim był językiem państwowym i kancelaryjnym.

Kur po białorusku to Kурэй. Kurach po białorusku to Курач.
Kur po ukraińsku to Kур. Kurach po ukraińsku to Kурач.
Kur po rosyjsku to Кур. Kurach po rosyjsku to Курах.

Moim zdaniem nazwisko Kurach ( Kur ) nie jest nazwiskiem litewskim ani nazwiskiem łotewskim. Litwę w tym przypadku należy rozumieć w dzisiejszych graniach ( język litewski rozumiany jako dwa dialekty: żmudzki ( žemaičių tarmė ) i auksztocki ( aukštaičių tarmė ). Przyjmując granice historyczne Litwy ( Wielkiego Księstwa Litewskiego ) to nazwisko Kurach ( Kur ) mogło pochodzić z tego obszaru ponieważ państwo to obejmowało ziemie ( od morza do morza, od Bałtyku po Morze Czarne ) dzisiejszej Litwy, Białorusi, północno-wschodniej Polski i większej części Ukrainy, zachodnich kresów Rosji od XIII w. do 1795 roku.

Pozdrawiam – Roman.


Źródła:
Jan Miodek: Vaclav Havel – Mistrz słowa i intelektu; Wiedza i życie nr 2 /1997.
Stanisław Respond: Struktura i kwalifikacja nazwiska słowiańskiego na podstawie „Słownika nazwisk śląskich”; RKJWTN, tom V; Wrocław, 1965; strona 6 – 63.
Słownik litewsko – polski
Słownik łotewsko – polski
Słownik białorusko – polski
Słownik ukraińsko – polski
Słownik rosyjsko – polski
Wielki słownik ortograficzny PWN

[Cruella]

Witam,

Czy mogłabym prosić o sprawdzenie pochodzenia
-Noszkowicz/Noskowicz (część rodziny poprzez błąd w dokumentach ma rożne nazwiska, niektórzy zmienili na oprawne Noszkowicz, część została przy nazwisku Noskowicz)
-Dragon - czy istnieje herb rodziny Dragon?
Pozdrawiam,

[ROMAN_B]

Witam

Cruella, pytasz o etymologię nazwiska Noszkowicz / Noskowicz oraz twierdzisz, że nazwisko Noszkowicz jest nazwiskiem poprawnym i było nazwiskiem pierwotnym. Natomiast, nazwisko Noskowicz jest nazwiskiem powstałym na skutek błędnego zapisu przez urzędników. Sprawdźmy co na temat obu nazwisk można ustalić?

Według etymologii nazwisk opracowanych przez p. Ewę Szczodruch na portalu Stankiewicze z przyjaciółmi, nazwisko:
• „Noskowicz – 1411 od nos”. [ 1411 to data kiedy odnotowano po raz pierwszy w dokumentach ].
• „Noszkowicz – od nosić, też od imion na No-, typu Nowosiodł.”.
Mając na uwadze obie etymologie, nazwisko Noszkowicz nie jest równe nazwisku Noskowicz. Zatem są to dwa różne nazwiska o różnej etymologii oraz o różnym rdzeniu. Jeżeli tak jest, to może zajść przypadek przypisania obcych osób do własnej linii genealogicznej? Tak więc, najważniejsze zdaje się być ustalenie prawdziwego nazwiska jakie nosiła Twoja rodzina. Czy było to nazwisko Noszkowicz czy nazwisko Noskowicz? Kiedy nastąpiła zmiana nazwiska? Moim zdaniem aby to ustalić potrzeba wielu danych. Pierwszym krokiem jest ustalenie osoby, która nosiła konkretne nazwisko i po której to nazwisko jest dziedziczone [ nazwisko dziedziczne ] w jednoznacznej formie zapisu. Kolejnym krokiem jest ustalenie czy osoba ta nie zmieniła nazwiska, jeżeli tak, to z jakiego na jakie? Jak nazywał [ nazwisko, przezwisko ] się ojciec [ matka ] tej osoby i z jakiego narodu pochodzili? Potem powinno się ustalić kiedy [ czas ] powstało nazwisko? Gdzie [ miejsce, region, krąg kulturowo - społeczny ] powstało to nazwisko? Itp.

Nazwisko Noszkowicz i nazwisko Noskowicz mogą być nazwiskami ruskimi, kresowymi [ Ukraina, Białoruś i pogranicze ]. Na takie pochodzenie wskazuje sufiks –wicz [ -jewicz, -ewicz, -owicz ] ale nie jest to jedyna możliwość. W okresie staropolskim przyrostki -ewicz, -owicz, -iewicz występowały w czysto polskiej formie -ewic, -owic, -iewic [ -iewic tylko po miękkiej głosce np. Jeleniewic ]. Pod wpływem ruskim, kresowym [ języka ukraińskiego, języka białoruskiego i pogranicza ) przyrostki te przyjęły formę -owicz, -ewicz, iewicz czyli końcowe -cz funkcjonuje już od wieku XV. Istnieje też możliwość, że na przestrzeni czasu mogło dojść do zmodyfikowania nazwiska pierwotnego Noskowic lub Noszkowic na nazwisko Noskowicz lub Noszkowicz z powodu uznania tych dwóch pierwszych za gorsze, plebejskie i wstydliwe z uwagi na mazurzenie. W historii Polski był moment, w którym dialekt mazurzący i osoby nim się posługujące uważane były za plebejskie [ chłopskie ] a tym samym gorsze. Tak postawa prowadziła do zmiany starych polskich nazwisk zakończonych cząstka –c na tak zwane lepsze, to jest zakończone cząstką –cz. Osoby wyzbywające się gwarowej wymowy [ dialekt mazurzący ] typu: zaba, sopa, capka skłonne są zastępować w wymowie wszystkie spółgłoski c, z, s, dz spółgłoskami dziąsłowymi sz, ż, cz, dż celem uniknięcia mazurzenia. W wyniku takiego procesu powstają hiperpoprawne formy typu: akszamitny, palcze, szwoje, nosz, faszola itp – taki proces nazywa się szadzeniem. Szadzenie występowało [ występuje ] bardzo często na styku dialektów mazurzących i dialektów niemazurzących. Przykładem takiego styku gwar jest Suwalszcyzna, pas suwalskich gwar mazurzących przy granicy z niemazurzącymi gwarami wschodniosuwalskimi. Może takie zjawisko miało miejsce w przypadku nazwiska Noskowicz i nazwiska Noszkowicz?
Sufiks -owicz, -ewicz w pierwotnym znaczeniu był typem patronimicznym i mówił nam, że nazwisko pochodzi od imienia, nazwiska, przezwiska ojca. Tak więc, Noskowicz dawniej to syn Nosa może Noska a Noszkowicz to syna Nosza może Noszka. Zatem, potomkowie Nosa [ Noska? ] stali się Noskowiczami a potomkowie Nosza [ Noszka? ] stali się Noszkowiczami. Nazwiska typu patronimicznego z przyrostkiem -owicz, -ewicz w Polsce [ w Koronie ] dość szybko zanikały. Najdłużej utrzymywały się na Kresach [ Litwa, Ukraina, Białoruś ].
W literaturze nazwiska zakończone cząstką -owicz, -ewicz uważane są za nazwiska mieszczańskie. Niemniej jednak nie jest to pogląd dominujący. Początkowo nazwiska zakończone przyrostkiem -icz, -wicz, -owicz, -ewicz nosiła szlachta ruska [ bojarzy ] potem na skutek unii Korony Polskiej z Wielkim Księstwem Litewskim bojarzy zaczęli zmieniać swoje nazwiska na typowe polskie szlacheckie nazwiska zakończone sufiksem –ski. Z biegiem czasu nazwiska zakończone tymi sufiksami przyjmowali chłopi i mieszczanie. Z czasem sufiks -(ow)ic(z) / -(ew)ic(z) stał się strukturalnym przyrostkiem [ nie miał już znaczenia patronimicznego ] i był produktywnym sufiksem za pomocą, którego tworzono nazwiska od podstaw apelatywnych, rzadziej odimiennych, ale także od nazw etnicznych i nazw zawodu, nazw łacińskich oraz służył do polonizacji nazwisk obcych [ obce przyrostki zastępowano sufiksem –owski; np. Heyderman – Heydrowicz ].
„W XVII–XVIII wieku mamy do czynienia ze zmianą funkcji sufiksu -(ow)ic(z)/-(ew)ic(z) na znacznym obszarze Polski z pierwotnie patronimicznej, wskazującej na relacje syn – ojciec, na strukturalną, polegającą przede wszystkim na dziedziczeniu bez zmiany nazwiska z tym formantem, ale też na tworzeniu nazwiska uznawanego za lepsze, odbiegające od często apelatywnej podstawy - zgodnie ze stereotypem nazwiska miejskiego”. Nazwiska takie tworzone były głównie od podstaw odapelatywnych i współwystępują z nazwiskami tworzonymi przez dodanie wtórnych formantów z elementem -k- [ -kowicz, -kiewicz ] co być może wskazywałoby na procesy nobilitacyjne, jakie dokonywały się wówczas również w wielu innych regionach Polski ( za Wanda Szulowska ).
Pierwotnie, typowo polskimi sufiksami w nazwiskach są końcówki: „-owic” i „-ewic”. Natomiast, nazwiska zakończone sufiksami „-owycz” i „-ewycz” jednoznacznie wskazują na ich ukraińskie pochodzenie. Na przestrzeni czasu i pod wpływem różnych czynników nazwiska polskie i białorusko – ukraińskie zakończone sufiksem „-owic”, ‘-ewic”, „-owycz” i „-ewycz” zaczęły mieć takie same końcówki, to jest „-owicz” lub „-ewicz”. To spowodowało, że obecnie trudno jest ustalić jakie mają pochodzenie.

Na koniec wróćmy do nazwiska Noskowicz i nazwiska Noszkowicz. Według mojej pierwszej hipotezy nazwiska te powstały od nazwy osobowej, przezwiska Nos i Nosz a one od apelatywu nos i nosz oraz sufiksu –kowicz [ Nos + kowicz = Noskowicz; Nosz + kowicz = Noszkowicz ]. Najprawdopodobniej są to nazwiska utworzone poprzez dodanie do podstawy Nos oraz Nosz wtórnego formatu patronimicznego -owicz z elementem -k- [ -kowicz ], który jest już tylko przyrostkiem strukturalnym tworzącym nazwy osobowe.

Druga hipoteza zakłada trochę inną możliwość powstania nazwiska Noskowicz i nazwiska Noszkowicz. Zatem nazwisko:
• Noskowicz < Nos + ko + wicz,
• Noszkowicz < Nosz + ko + wicz,
• Nos(z)kowicz < Nos(z) + ko + wicz.
Dodam kilka słów o przyrostku –ko ponieważ może on mieć znaczenie, chociaż nie musi go mieć, przy ustaleniu pochodzenia nazwisk Nos(z)kowicz [ korzenie nazwiska: Polskie, Ukraińskie, Białoruskie - Rusińskie ]. Przyrostek –ko należy do sufiksów zdrobniających wyraz podstawowy. Tworząc wyrazy zdrobniałe od apelatywów pospolitych, na przykład szkło > szkiełko. Przy pomocy tego przyrostka były też konstruowane imiona, przezwiska oraz nazwiska od dwuczłonowych imion słowiańskich oraz imion chrześcijańskich. Przyrostek –ko pełnił też funkcję patronimiczną, to jest tworzenie przezwisk, nazwisk od nazwy osobowej ojca. Tak więc, przyrostek ten tworzy też pojęcie osoby mniejszej lub relacji przynależności między ojcem i synem. Przyrostek –ko w przezwiskach lub nazwiskach nie jest w zasadzie polskim sufiksem. Do języka polskiego nazwy zakończone na –ko [ oraz –o ] dostały się przez język ukraiński oraz białoruski. W języku ukraińskim sufiks ten tworzy zdrobniałe formy imion, na przykład Pieczko – od imienia Piotr. Sufiks –ko uważany jest jako wariant polskiego przyrostka –ek. Widać jest to dobitnie w imieniu Krzys(z)tek oraz w imieniu Krzys(z)tko. Przyrostek –ek najczęściej występował w nazwach osobowych Małopolski a przyrostek –ko rozpowszechniony był na dawnych wschodnich ziemiach Polski. Można powiedzieć, że nazwiska z przyrostkiem –ko bardziej są pochodzenia ukraińskiego, białoruskiego niż polskiego. Za przykład niech posłużą następujące nazwiska ukraińskie: Iwaneko > mały Iwan, syn Iwana albo Żmieńko, które pochodzi od apelatywu жменя > garść albo nazwiska białoruskie: Aniśko, Chwiećko, Mojsiuszko, Panasko, Rećko lub nazwiska litewskie: Moniuszko, które pochodzi od imienia Moniwid. Zatem imiona, nazwiska i przezwiska zakończone sufiksem –ko w zasadzie pochodzą z terenów zamieszkałych przez Rusinów. Niemniej jednak w języku polskim, ukraińskim oraz białoruskim sufiks –ko ma utrwaloną pozycję w systemie słowotwórczym. Wniosek może być taki, że nazwisko Nos(z)kowicz i pierwsza osoba je nosząca może mieć zarówno korzenie Polskie, Białoruskie, Ukraińskie - Rusińskie. Ustalenie jaka jest prawda o etnicznym pochodzeniu nazwiska wymaga dokładnej kwerendy genealogicznej i trochę badań historycznych. Odnośnie sufiksu –wicz, to pochodzi on z Wielkiego Księstwa Litewskiego [ znaczenie opisałem powyżej ].
Profesor Jan Miodek tak kiedyś napisał: „Zwróciłem też uwagę na postać Vaszek, będącą w czeszczyźnie popularnym zdrobnieniem imienia Vaclav. Tak się kiedyś tworzyło zdrobnienia w językach słowiańskich - cząstką "-ch" wymieniającą się z "-sz": Wach, Wasz - od Wacław; Broch, Brosz - od Bronisław; Pach, Pasz - od Paweł; Piech, Piesz - od Pieter ( pierwotna postać Piotra ), Tych - od Tymoteusz; Jach, Jasz - od Jan itp. ( do dziś: Zbych - od Zbygniew, późn. Zbigniew; Stach - od Stanisław ). Potem dodawano do tych form przyrostki " -ek", "-ko" i powstawały formacje typu Waszek, Paszek, Pieszko, Zbyszko.” Biorąc to pod uwagę, można przyjąć hipotezę, która zakłada, że wyraz ‘Nos(z)’ jest zdrobnieniem jakiegoś dwuczłonowego imienia słowiańskiego [ chrześcijańskiego ]. Od tego już zdrobniałego imienia powstało imię [ nazwisko ] Nos(z)ko poprzez dodanie sufiksu –ko [ Nos(z) + ko = Noszko ]. Nos(z)ko może pierwotnie oznaczyć syna Nos(z)a ale też może być tylko spieszczeniem imienia Nos(z). Tak samo będzie gdy przyjmiemy, iż nazwa osobowa Nos(z)ko jest przezwiskiem pochodzącym od apelatywu nos ‘część ciała, organ do oddychania’ albo od apelatywu ‘nosić’. Poprzez dodanie do nazwy osobowej Nos(z)ko przyrostka –wicz powstało nazwisko Nos(z)kowicz [ Nos(z)ko + wicz = Nos(z)kowicz ], które może pierwotnie oznaczać syna Nos(z)ka albo przyrostek –wicz był sufiksem strukturalnym i miał na celu nobilitację nazwiska, przydaniem mu godności i znaczenie – lepsze nazwisko.

Jak naprawdę powstało nazwisko Noskowicz i nazwisko Noszkowicz, to konkretne nazwisko, tego nie wiem. Tak samo czy jest to nazwisko Rusińskie [ ukraińskie, Białoruskie ] czy jest to nazwisko Polskie. Podane przeze mnie powyżej hipotezy wymagają weryfikacji oraz kwerendy genealogicznej, to już pozostawiam Tobie. Bez bliższych danych o tym nazwisku, osobach go noszących, można tylko wypowiedzieć się ogólnie o jego ewentualnym pochodzeniu – to uczyniłem powyżej.
Dodam, że największym zgrupowaniem nazwisk z sufiksem -ko, -wicz, -owicz jest historyczny obszar Podlasia i Kresów [ Podlasie - historyczne Podlasie obejmuje centralną i południową część województwa podlaskiego, północny wschód i północ województwa lubelskiego oraz wschodni skrawek województwa mazowieckiego ].

Mam nadzieję, że podane przeze mnie informacje pomogą Ci przy ustalaniu pochodzenia [ etymologii ] interesujących Ciebie nazwisk.

Pozdrawiam – Roman.


Źródła:
Wielki słownik ortograficzny.
Wielki słownik języka polskiego.
Bubak J., Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego,
Kraków 1986.
Dubisz S., O „nobilitacji” nazwisk mieszczańskich na Mazowszu w XVII i XVIII wieku,
Prace Filologiczne, XXXII, s. 97–107.
Kaleta Z., Ewolucja nazwisk słowiańskich, Kraków 1991.
Magda-Czekaj M., Nazwiska na -owic(z) z wybranych miast Polski od XVI do XVIII
wieku, w: Miasto w perspektywie onomastyki i historii, red. I. Sarnowska-Giefing
i M. Graf, Poznań 2010, s. 187–196.
Szulowska W., Nazwiska z sufiksem -(ow)ic(z)/-(ew)ic(z) w parafii św. Wojciecha w Poznaniu (XVII–XVIII wiek)
Huk I., Imiona chrzestne mieszczan Krzemieńca XVI wieku.
Miodek J., Vaclav Havel – mistrz słowa i intelektu, Wiedza i Życie, nr 2 / 1997.
Unbegaun, B. O., Russian Surnames, Published by Oxford University Press, London, 1972.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Mazurzenie
http://www.gwarypolskie.uw.edu.pl/index ... iew&id=176
http://www.gwarypolskie.uw.edu.pl/index ... view&id=79
https://pl.wikipedia.org/wiki/Szadzenie
https://pl.wikipedia.org/wiki/Podlasie

[Mariok]

Witam,

Proszę o podanie etymologii nazwiska Poradowski.


Dziękuję

[Gawroński_Zbigniew]

..od Poradowa na (sz)Kielecczyźnie. *

Nazwisko pojawiło się po raz pierwszy w zapiskach w 1451 roku i to w zapisie tak lapidarnym, że nic więcej o nim nie powiem. Dokładne źródło zapisu to:

Wywody szlachectwa w Polsce XIV-XVI I w. Wyd. W. Semkowicz. RHer III,
1913, S. 1-42, 205-206, 233-241.

Powinno to być w bibliotekach elektronicznych.

Powyższe na podstawie źródeł własnych i "Słownika staropolskich nazw osobowych" Taszyckiego.

* - za taki tekst kiedyś "puszczony w stronę mojej bratowej pochodzącej spod Przysuchy o mało uszy mi nie uwiędły.

Mam ten akt szlachectwa Poradowskiego. Całkiem fajnie go się czyta. Niestety jest za mała rozdzielczość i nie podam wersji ocr. Proszę samemu sobie ściągnąć i poczytać: http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmeta ... ublication
akt nr 129 str. 34n.

[ROMAN_B]

Witam.

W zasadzie nic więcej dodać do tego co napisał p. Zbigniew. Chyba tylko to, że nazwisko utworzone z sufiksem –ski [ Poradow + ski = Poradowski ]. Co mówi nam, iż nazwa osobowa Poradowski mogła powstać od takich miejscowości jak:
• Poradów – wieś, powiat miechowski, gmina i parafia Miechów;
• Poradów – wieś, powiat wasylkowski,
• Poradowa – grupa domów w Zuzulach, powiat złoczowski,
• Poradowo [ obecnie Poradów ], powiat krotoszyński.
• Są jeszcze trzy inne miejscowości, które można brać pod uwagę ale chyba są mało prawdopodobne w tym przypadku i są to: Poradowskiszki, Poradowszczyzna [ dwie wsie ]. Przeczytasz o nich pod poniższym linkiem.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VIII, strona 811.

http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_VIII/811

Pozdrawiam – Roman.