Ponura statystyka, Orle powiat Radziejów

[Gawroński_Zbigniew]

Poniżej prezentuję zestawienie z Parafii Orle powiat Radziejów za rok 1827 z podanym wiekiem zmarłych.

Jest to chyba jedna z najbardziej ponurych statystyk jakie mam okazję widzieć i poza tym jedna z najbardziej przykrych dla indeksującego. Tak się składa, że kilkoro będących tylko w tym roczniku zmarłych jest w moim drzewie genealogicznym.

Średnia długość życia: 19 i pół roku. W prezentacji są dwie pary rodzeństwa z jednego domu umierający po sobie w odstępach parudniowych.

Metryki na podstawie których napisana jest poniższa tabela niestety nie zawierają przyczyn śmierci. W innych rocznikach zauważyłem, tu słabiej widoczną, tendencję w miesiącach zimnych umiera więcej osób dorosłych i starszych a w miesiącach gorących - dzieci. Jest to poniekąd dla mnie zaskakujące i słabo wytłumaczalne.

Prezentowana parafia jest bardzo stara i rozległa ze względu na ówczesną lesistość. Poszczególne wioski to były w połowie tzw "poręby" pierwotnej puszczy, której ostatki na terenie parafii wykarczowane zostały dopiero u schyłku 19 wieku.

Ponieważ skrypt forum zlał tabelę wyrównując ją do lewej strony informuję, że liczba w poszczególnym wierszu oznacza wiek zmarłej osoby.




Sebastian Ignasiak 46 m Grefowo
Elżbieta Wieczorkiewicz 7 w Orle
Ludwina Wejnerowska 1,5 w Poręb
Ludwina Myszka 3 w Bycz
Jan Dzięczkowski 1 m Bycz
Ludwik Ciechalski 60 m Sadziska
Beata Ganes 4 w Rybiny
Walenty Linert 28 m Borek
Józefa Śniadecka 2 w Orle
Łucja Wasielewska 9 w Orle
Michał Ciemny 2 m Rybiny
Jan Piotrowski 3 m Orle
Michał Sokołowski 60 m Orle
Józef Piotrowski 1 m Orle
Agnieszka Strumidłowska 80 w Orle
Rozalia Olejnisiak 1 w Krogulec
Józef Bieganowski 1 m Krogulec
Jan Szczepan Lewandowski 1 m Stawiska
Petronela Wasilewska 40 w Orle
Rozalia Szulc 70 w Świnki
Andrzej Łaniecki 0,5 m Krogulec
Marianna Łaniecka 4 w Krogulec
Marcin Linert 1 m Rybinki
Ludwik Wieczorkiewicz 4 m Orle
Józef Błaszak 2 m Orle
Walenty Józwiak 14 m Orle
Katarzyna Wieczorkiewicz 2 w Orle
Stanisław Gostyński 1 m Borek
Marianna Sobestiańska 1 w Galczyce
Ignacy Gacki 46 m Wyrobki
Franciszek Skiczak 0,5 m Słuchaj
Wojciech Lisewski 41 m Borek
Krzysztof Pawłowski 50 m Żelazek
Ewa Mijalska 80 w Stary Bór

[kulik_agnieszka]

Panie Zbigniewie,
w większości parafii były takie lata. Czasem są podane przyczyny.
Kilka razy trafiłam na epidemię ospy zbierające takie żniwo wśród dzieci.
Z kilku roczników zrobiłabym obowiązkową lekturę dla rodziców odrzucających CAŁKOWICIE szczepienia ochronne.
Zimą dzieci mniej ze sobą przebywały, siedziały w chałupach. Z wiosną wylegały na łąki i podwórza.
Zdarzały się też epidemie cholery ale wtedy proporcje między zmarłymi dorosłymi i dziećmi były bardziej wyrównane.
Z drugiej strony ospa szleje wczesną wiosną...
Jeszce się zastanawiam ale w tym wypadku to mogła być epidemia błonicy- ona latem szaleje.
Agnieszka

[msmkg]

Pod tym linkiem odnajdziesz opisany wpływ pogody w szczególności wiatru w poszczególnych porach roku, choroby, które w tym okresie występują oraz ich szczegółowy opis. W Twoim przypadku szczególnie polecam dział III
„ O Łożnej chorobie czyli Łożnicy Epidemicus, Epidemius Morbus”

"Lekarz dla włościan" z 1793r
http://www.wbc.poznan.pl/Content/84745/std-129490.djvu

Pozdrawiam,
Mirka

[Arek_Bereza]

Witam,
Nie czuję się specjalistą w zakresie chorób i statystyk związanych ze śmiertelnością. Jednak dodatkowymi przyczynami bywały także działania wojenne (np. epidemia cholery, którą rozprzestrzenili rosyjscy żołnierze podczas powstania listopadowego). Nie wiem czy ta epidemia była tego przyczyną ale w parafii Starawieś (pow. węgrowski) mamy następujące fakty (zgodnie ze zindeksowanymi aktami):
1830 - 85 zgonów i 113 urodzeń
1831 - 164 zgony (smutny rekord) i 81 urodzeń
1832 - 99 zgonów i 127 urodzeń (widać, że najgorsze minęło)
W kolejnych latach liczba zgonów to 91,77,76 i 109 (w 1836), co wygląda na kolejny ponury rok.
W kolejnych latach uspokojenie, bo wracamy chyba do statystyki - 61, 78, 78 zgonów.
Nie sprawdzałem wszystkich roczników ale 1831 w Starejwsi był jednym z najgorszych.
Pozdrawiam,
Arek

[Warakomski]

Kilka dni temu jeden z użytkowników Forum, którego chłopska rodzina pochodziła z małej wsi, pytał z jakich źródeł, oprócz metrykalnych, mógłby jeszcze skorzystać. Zbyszek dał tu częściową odpowiedź. Pokazał jak analizować posiadane materiały źródłowe i uzyskiwać maksimum informacji. No i stan ówczesnej medycyny, który podsunęła Mirka i mamy ciekawy obraz.

Dodam tu jeszcze / wyczytane u Małgorzaty Nowaczyk – pediatry, genealoga/
„Ostre choroby zakaźne prześladowały naszych przodków, zwłaszcza biedotę wiejską i miejską. W przeszłości były głównym powodem śmierci. Wśród dzieci największe spustoszenie powodowały biegunka zakaźna, koklusz, dyfteryt, odra, i szkarlatyna. Choroby zakaźne układu trawiennego często pojawiały się podczas miniepidemii, które dotykały jedną lub więcej sąsiednich wiosek. Cholera, dur, dur plamisty, czyli tyfus, czerwonka, to choroby przenoszone przez wodę zanieczyszczoną odchodami ludzkimi lub bydlęcymi. A że w przeszłości warunki sanitarne sprzyjały im , nic dziwnego, że czasami na cholerę czy dur brzuszny wymierało pół wsi. Choroby te najczęściej powodowały śmierć najsłabszych: dzieci, starców, albo osoby obłożnie chore”
Małgorzata Nowaczyk „Poszukiwanie Przodków” Wa-wa 2005
Krzysztof

[Amaranta]

Analizowałam ostatnio indeksy z wsi w okolicach Łęczycy, II poł. XIX wieku. Uderzyła mnie ogromna śmiertelność dzieci. Z 10, 12 w rodzine dożywały dorosłości 2, 3. Po prostu aż trudno w to uwierzyć, tym bardziej, że mam porównanie z gałęzią rodziny z Polski południowej. I to tam, gdzie zachowały się wspomnienia o "galicyjskiej biedzie" - a jednak piątka, szóstka rodzeństwa zwykle przeżywała. Z czym może to być związane? Może orientujecie się, jak wyglądała sytuacja na innych polskich ziemiach?

Pozdrawiam,

Daria

[Skiba_A]

Ostatnio podczas poszukiwań zaczęłam analizować przyczyny zgonów i to co mnie zastanowiło to przyczyna zgonu wśród małych dzieci 1-3 lata -> ból zębów. Być może wysoka gorączka wzięta była za ząbkowanie
przykład: http://www.szukajwarchiwach.pl/53/3312/ ... mNp2qgDJRw

[kulik_agnieszka]

Dorośli też umierali na "ból zęba".
Agnieszka

[Jakubas_Eugeniusz]

W "mojej" parafii Nasiechowice średnia długość życia w XIX wieku wynosiła 24 lata - zobacz dłuższy artykuł na ten temat http://www.jakubas.pl/genealogia/Dlugos ... _XIX-w.htm
Pozdrawiam, Eugeniusz

[Gawroński_Zbigniew]

Pozwalam sobie wkleić to samo zestawienie, tych samych nazwisk w innym ujęciu. Poniższe zestawienie obejmuje status społeczny większości osób i ponadto oryginalny zapis imion i nazwisk.

Dane ujmując je statystycznie też są bardzo ciekawe zwłaszcza jeśli chodzi o znajomość swej i sąsiedzkiej przeszłości.

Sebastian Ignasiak 46 wyrobnik s. Mateusza i Agnieszki Ignasiaków
Elżbieta Wieczorkiewicz 7 c. Wojciech i Cecylii Wieczorkiewiczów zam w Orlu na gosp.
Ludwina 1 rok i 6 mies. c. Sebastiana i Anny Weyneroskich zam na Porębie na komornym
Ludwina 3 c. Krzysztofa i Marianny Myszków zam w Byczu na gosp.
Jan 1 rok i 3 mies. s. Józefa i Rozalii Dzięczkoskich zam w Byczu na propinacji
Ludwik Ciechalski 60 pasterz z Rybinek zam w Sadziskach s. rodziców niewiadomych
Beata 4 c. Krzysztofa i Rozalii Ganesów zam w Rybinach
Walenty Linert 28 parobek w Borku s. Wojciecha i Teresy Linertów już zmarłych
Jozafata 2 c. Antoniego i Marianny Śniadeckich zam w Orlu na gosp.
Łucja 9 c. Ignacego Wróbleskiego zrodzona z Barbary Wasieleskiej 40 zam w Orlu na komornym; z nieprawego łoża
Michał 2 s. Jakuba i Anny Rozalii Ciemnych zam na gosp w Rybinach
Jan 3 lata i 4 mies. s. Józefa i Jadwigi Pietroskich
Michał Sokołoski 60 wyrobnik z rodziców niewiadomych zam w Orlu
Józef, 1 rok, s. Józefa i Jadwigi Piotroskich wyrobników zam w Orlu.
Agnieszka Stromidłoska wdowa 80 zam przy synu w Orlu, któremu imiona rodziców zmarłej nie są znane
Rozalia 1 rok, c. Michała i Jadwigi Olejnisiaków zam na Krogulcu na komornym
Józef Bieganoski 1 rok s. Marianny Bieganoskiej w Krogulcu na komornym zamieszkałej.
Jan Szczepan 1 rok i 7 mies. s. Mikołaja i Marianny Lewandoskich zam na Stawiskach, tamże urodzony
Petronela Wasieleska z Kuropatwińskich 40
Rozalia Szulcowa 70 wdowa, której imiona rodziców nie są znane
Jędrzej Lamecki, pół roku, s. Jędrzeja i Anny Lameckich zam na Krogulcu tamże urodzony.
Marianna Lamecka 4 lata, c. Jędrzeja i Anny Lameckich zam na Krogulcu tamże urodzona.
Marcin, 1 rok, s. Walentego i Anny Linertów zam Rybinki, ur na Borku
Ludwik, 4 lata, s. Macieja i Zofii Wieczorkiewiczów w Orlu zam, ur w Izbicy
Józef, lat 2, s. Tomasza i Marianny Błaszaków zam w Orlu, ur na Zielazku.
Walenty Józwiak 14, s. Jędrzeja i Konstancji Józwiaków zam w Orlu i tam urodzony
Katarzyna 2, c. Wojciecha i Cecylii Wieczorkiewiczów zam w Orlu.
Stanisław 1, s. Felicjana i Marianny Gostyńskich zam w Borku i tamże urodzony.
Marianna 1, c. Kazimierza i Apolonii Sobierajskich zam w Galczycach i tamże urodzona
Ignacy Gacki owczarek 46,
Franciszek, pół roku, s. Andrzeja i Ewy Skiczaków mieszk na Słuchaju i tamże urodzony.
Wojciech Liseski 41, wyrobnik s. Jakuba i Marianny Liseskich zam w Borku, a msc. ur nie jest wiadome.
Krzysztof Pawłoski 50, wdowiec, szynkarz
Ewa Mijalska 80, wdowa


Za chwilę wejdę w powstanie listopadowe a za dłuższą chwilę w czasy szalejących na Kujawach epidemii cholery. zobaczę co tam się będzie "działo"...

[mmaziarski]

Przykład z Podkarpacia.
Mogę podać konkrety na podstawie zmarłych w Krośnie w latach 1784-1885
Ogółem zmarłych 8469 osób
w tym dorośli w wieku od 19 roku życia do 112 lat 3629 osób
Dzieci w wieku 0-18 roku życia 4840.Czyli zmarło więcej dzieci niż dorosłych.
Z tych 4840 było martwo urodzone 77 niemowląt.
Do jednego miesiąca 933 dzieci.A od 2-12 miesięcy 1727 niemowląt.
Od 1-5 roku 1286,od 6-10 roku 446,od 11-18 roku życia 371.
Ja upatruję tak wielką śmietelność niemowląt,że były noszone do chrztu w pierwszych trzech dniach od urodzenia.
Ulegały one przeziębieniu,potem zapalenie płuc i zgon.
Indeksując takie przypadki łza się kręci w oku.Co musieli przeżywać rodzice.
Gdy wydłużono czas pomiędzy urodzeniem a chrztem śmiertelność zaczęła spadać.
MM

[Zofia_Brzeska]

Gdy wydłużono czas pomiędzy urodzeniem a chrztem śmiertelność zaczęła spadać.

Czy był określony czas w jakim dziecko powinno być ochrzczone?
Ja spotkałam się z przypadkiem, kiedy było chrzczone dziecko sześcioletnie.

Pozdrawiam
Zofia Brzeska

[Robert1]

Poniżej przyczyny zgonu podane w 93 aktach ze Zbuczyna z lat 1810-11 (na łączną liczbę 440 - w większości nie podano przyczyny) wraz z wiekiem zmarłego:

1 ordynaryjna słabość 8
2 naturalnie 73
3 Gruczoły 1
4 niewczesne [urodzenie] 0
5 Robaki 0
6 Dyzenteria 1
7 Duszność 60
8 Kolki 80
9 Zapalenie gardła 45
10 Osłabienie przez starość 60
11 Niedeterminowana choroba 50
12 Dychawica 7
13 Gangrena 62
14 Suchoty 0
15 Gruczoły 0
16 Żółtaczka 0
17 Biegunka 0
18 Osłabienie przez starość 70
19 Duszność 62
20 Dyzenteria 4
21 Odra 0
22 Robaki 0
23 Gorączka 5
24 Kurcz 60
25 Samobójstwo (powieszenie) - "nie naturalną śmiercią umarł, tylko z pijaństwa sam siebie powiesił, jak świadkowie zeznali" 63
26 Febra ordynaryjna 38
27 Gorączka 1
28 Febra zgniła 37
29 Biegunka 0
30 Połóg 40
31 Gorączka 3
32 Kolki 15
33 niedeterminowana 42
34 Biegunka 1
35 Robaki 0
36 Kurcz 34
37 Kolki 26
38 Dyzenteria 3
39 Gorączka 3
40 Gorączka 3
41 Osłabienie przez starość 50
42 Dyzenteria 4
43 Biegunka 4
44 Osłabienie przez starość 60
45 Dyzenteria 0
46 Niewczesne urodzenie 0
47 Duszność 60
48 Dychawica 50
49 Biegunka 1
50 Gorączka 1
51 Dyzenteria 3
52 Duszność 60
53 Dyzenteria 4
54 Osłabienie przez starość 54
55 Gruczoły 0
56 Biegunka 1
57 Puchlina 60
58 Biegunka 0
59 Dyzenteria 2
60 Zęby 6
61 Gruczoły 1
62 Gorączka 2
63 Osłabienie przez starość 60
64 Gangrena 59
65 Dyzenteria 1
66 Starość 70
67 Hemoroidy 16
68 Kolki 40
69 Połóg 30
70 Żółtaczka 50
71 Dyzenteria 4
72 Biegunka 3
73 Gorączka 1
74 Gorączka 0
75 Osłabienie przez starość 98
76 Zęby 6
77 Niewczesne urodzenie 0
78 Biegunka 1
232 prawdop. Poród 40
265 pokąsanie przez wściekłego wilka 73
306 poparzenia doznane w wyniku pożaru browaru 30
393 zabójstwo? 25
395 palpitacja serca 42
396 napuchliny wewnętrzne 76
397 nagle na biegnia (?) 50
402 kolki 65
403 biegunka 0
404 kolki 50
405 gruczoły 0
407 starość 75
409 kaszel 2
411 kaszel i ból głowy 10
413 gorączka 18

Charakterystyczne, że te "przyczyny zgonu" wpisywane w aktach zgonu przez księży w wiejskich parafiach w Kongresówce najczęściej podają nie konkretną chorobę, ale raczej objawy, które miał zmarły ("biegunka", "gorączka", "kaszel", "kaszel i ból głowy", "duszność" - to gros wpisywanych "przyczyn zgonu").

Większość chorych mogła prawdopodobnie liczyć co najwyżej na pomoc felczera, więc przeżywali tylko najsilniejsi.
Ale jak już ktoś przeżył dzieciństwo, to mógł spokojnie liczyć na dożycie do 50-60 lat, a nawet więcej.

Mnie najbardziej zastanawia stosunkowo niewielki odsetek śmierci tragicznych.

[Wojciechowicz_Krzysztof]

Bardzo ciekawe opracowanie Eugeniusza, ale trend notowany w latach 1811-1861, był jeszcze aktualny w czasach miedzywojennych.
Dopiero po II Wojnie Swiatowej, postęp medycyny i odkrycie antybiotyków zmieniły wykres krzywej umieralności według wieku.
Prosze spojrzeć na poniższe wykresy:



Krzysztof

PS: przepraszam - nie podałem źródła:
Piotr Szukalski
Instytut Socjologii
Uniwersytet Łódzki

[Warakomski]

Ciąża i niebezpieczeństwo śmierci matki i dziecka

„Kobiety zarówno młode , jak i dojrzałe – nierzadko umierały przy lub po porodzie. Jeżeli kobieta umierała przy porodzie, to prawdopodobnie śmierć była spowodowana krwotokiem popołogowym albo powikłaniem typu rzucawka /zatrucie ciążowe/ W przypadku rzucawki umierała kobieta, umierało również dziecko. Jeżeli śmierć następowała parę dni później / czasem po tygodniu albo po dłuższym czasie/, była z reguły spowodowana gorączką połogową i wynikającą z niej sepsą.”

„Osłabienie czy uszkodzenie przy urodzeniu często były podawane jako powody śmierci małych dzieci / poniżej roku, albo dwóch lat/. Określenie to można rozumieć albo jako wrodzone kalectwo, albo jako uraz okołoporodowy noworodka/ na przykład spowodowany długim porodem czy krwotokiem.
Dzieci urodzone z ciąży mnogiej umierały o wiele częściej przy porodzie lub wkrótce po nim.
Powody śmierci noworodków to jednak przede wszystkim wcześniactwo, zakażenia, lub brak pokarmu spowodowany ogólnym wyniszczeniem organizmu matki.
Nagła śmierć, czyli zespół nagłej śmierci występujący u dzieci w wieku do dwunastu miesięcy. Przyczyny do dzisiaj nie są znane.
Poszlaką – raczej nikłą – genetycznej choroby wrodzonej może być nałogowa śmierć dzieci jednej pary.”

Małgorzata Nowaczyk „ Poszukiwanie Przodków” Wa-wa 2005
Pediatra, genealog.

Krzysztof