dziekuje bardzo
W tym przypadku woj. nowogrodzkie.
W dzisiejszych granicach Polski, zyje praktycznie tylko kilka rodzin: http://www.moikrewni.pl/mapa/kompletny/raksa.html
Pochodzenie nazwisk (cz.7)
Moderatorzy: elgra, Galinski_Wojciech, maria.j.nie
Witam
Etymologia nazwiska Grzeszkowicz w/g opracowania Pani Ewy Szczodruch
główne źródła:
Kazimierz Rymut, "Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny", Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1999
Kazimierz Rymut, 'Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001
Zofia Kaleta, „Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. Odmiejscowe nazwy osobowe”, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1997
Grzeszkowicz - w grupie nazwisk pochodzących od imienia Grzegorz, notowanego w Polsce od średniowiecza ( XII w.), pochodzenia greckiego od gregorios ‘gorliwy, czuwający’.
http://www.stankiewicze.com/index.php?kat=44&sub=773
Etymologia nazwiska Grzeszkowicz w/g opracowania Pani Ewy Szczodruch
główne źródła:
Kazimierz Rymut, "Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny", Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1999
Kazimierz Rymut, 'Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001
Zofia Kaleta, „Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. Odmiejscowe nazwy osobowe”, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1997
Grzeszkowicz - w grupie nazwisk pochodzących od imienia Grzegorz, notowanego w Polsce od średniowiecza ( XII w.), pochodzenia greckiego od gregorios ‘gorliwy, czuwający’.
http://www.stankiewicze.com/index.php?kat=44&sub=773
Pozdrawiam Jędrzej
-
Wladyslaw_Moskal
- Posty: 1631
- Rejestracja: pt 25 kwie 2008, 02:58
Nazwisko Grzeszkowicz.....
.... niezwykle rzadkie w Polsce !
Wg. prof K.Rymuta, dane z 2002 Roku;
Nazwisko 'Grzeszkowicz' najczęściej występuje w:
1.Myślenice tylko 8
2.Wyszków (7)
3.Ostróda (7)
4.Nowe Miasto Lubawskie (6)
5.Legionowo (1)
Mozliwe, ze wszyscy pochodza od jednego protoplasty i sa krewnymi.
Protoplasta - najstarszy znany przodek, od którego wywodzi się jakiś ród
Pozdrawiam - Wladyslaw
.... niezwykle rzadkie w Polsce !
Wg. prof K.Rymuta, dane z 2002 Roku;
Nazwisko 'Grzeszkowicz' najczęściej występuje w:
1.Myślenice tylko 8
2.Wyszków (7)
3.Ostróda (7)
4.Nowe Miasto Lubawskie (6)
5.Legionowo (1)
Mozliwe, ze wszyscy pochodza od jednego protoplasty i sa krewnymi.
Protoplasta - najstarszy znany przodek, od którego wywodzi się jakiś ród
Pozdrawiam - Wladyslaw
-
Gawroński_Zbigniew
- Posty: 2694
- Rejestracja: wt 16 cze 2015, 13:29
Nazwisk Grzeszkowiczo-podobnych w słowniku Taszyckiego jest sporo. W pierwszej chwili pomyślałem sobie: "a tam, co tu odpowiadać nazwisko proste jak nic", to tylko wariant zapisu polskiego Grześkowicz przez skrybę po łacinie. Zdziwiło mnie, że w Stankiewiczach wszystkie ciurkiem podobne nazwiska wywiedzone są jednie od Grzegorza,ewentualnie od miejscowości, że pominięte są inne ewentualności.
Czas na uwag kilka w ramach moich "trzech groszy".
Wyrażam przekonanie, że nazwisko Grzeszkowicz (i najmniej kilkanaście procent nazwisk Grześkowiczo-podobnych) może mieć cztery różne nie powiązane ze sobą podstawy znaczeniowe. Dwie polskojęzyczne : 1. od imienia Grzegorz (pomijam); 2. od "grzechu/grzeszka = starego eufemizmu na określenie pośladków". Swoją drogą bardzo ładne określenie na "cztery litery". Nie mam pod ręką słownika staropolskiego aby sprawdzić jaka jest dokładnie etymologia słowa "grzech", czy aby nie pochodzi również od tyłka tj. miejsca spuszczania kary za występek.
Pozostają jeszcze etymologie plattdeutsch. Po namyśle wycinam je jako niepotrzebne.
Czas na uwag kilka w ramach moich "trzech groszy".
Wyrażam przekonanie, że nazwisko Grzeszkowicz (i najmniej kilkanaście procent nazwisk Grześkowiczo-podobnych) może mieć cztery różne nie powiązane ze sobą podstawy znaczeniowe. Dwie polskojęzyczne : 1. od imienia Grzegorz (pomijam); 2. od "grzechu/grzeszka = starego eufemizmu na określenie pośladków". Swoją drogą bardzo ładne określenie na "cztery litery".
Nie mam pod ręką słownika staropolskiego aby sprawdzić jaka jest dokładnie etymologia słowa "grzech", czy aby nie pochodzi również od tyłka tj. miejsca spuszczania kary za występek. Pozostają jeszcze etymologie plattdeutsch. Po namyśle wycinam je jako niepotrzebne.
Zbigniew
-
slawek_krakow
- Posty: 657
- Rejestracja: sob 19 lis 2011, 13:45
- Lokalizacja: Kraków
Grzeczkowicz nie będzie to samo wg Ciebie? Pytam z ciekawości i w celu rozszerzenia horyzontówGawroński_Zbigniew pisze:Nazwisk Grzeszkowiczo-podobnych w słowniku Taszyckiego jest sporo. W pierwszej chwili pomyślałem sobie: "a tam, co tu odpowiadać nazwisko proste jak nic", to tylko wariant zapisu polskiego Grześkowicz przez skrybę po łacinie.
Szczególnie, że frekwencja taka jak Grześkowicz i Grzeszkowicz razem wzięte.Jeszcze coś do genezy nazwiska Raksa - Raxa.
Witaj Robercie!
Pytasz o genezę nazwiska Raksa / Raxa oraz wspominasz, że ta nazwa osobowa występowała w dawnym województwie nowogródzkim w II RP. Województwo nowogródzkie to i powiat lidzki [ wcześniej powiat guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego ]. Stolicą powiatu lidzkiego była Lida.
W mieście Lida urodziła się Pola Raksa, właściwie Apolonia Raksa, aktorka polska. Obecnie miasto Lida znajduje się na Białoruski.
W zasadzie wszystko o pochodzeniu nazwiska Raksa / Raks napisał w swoim poście pan Zbigniew. Wspomniał też, że bez ustalenia narodowości osoby noszącej to miano trudno coś powiedzieć o nim. W zasadzie zgadzam się z nim. Jest to na tyle rzadkie nazwisko, iż trudno o nim coś więcej znaleźć niż to co napisał pan Zbigniew.
Mnie zainteresowała forma nazwiska zapisanego w graficznej postaci jako Raxa – pisanego przez „x”. Litera „x” jest 24 literą alfabetu łacińskiego i jest obecna w wielu alfabetach opartych na łacinie. Obecnie w języku polskim występowanie litery „x” reguluje ortografia: w dawnych zapożyczeniach w których oryginalnie było „x” w pisowni polskiej jest ono zamieniane na „ks”, rzadziej na „gz”. Do XIX wieku litera „x” była literą alfabetu polskiego na równi z pozostałymi literami, stosowana zarówno w zapożyczeniach, jak i wyrazach rodzimych [ np. xięstwo ], do dziś zachowała się w nazwiskach [ np. Axentowicz, Jaxa, Koxowski, Mixtacki, Rexemowski, Xiężopolski ] i skrótach [ x. = ksiądz, książę ]. Do dziś litera „x” używana jest także jako wariant pisowni niektórych imion, np. Xawery – Ksawery. Wychodzi na to, iż nazwisko Raksa i Raxa to jedno i to samo nazwisko tylko zapisane w różnych wariantach. Miano Raksa to raczej późniejszy zapis w języku polskim? Natomiast, zapis w formie Raxa to wcześniejsza postać nazwiska i chyba mu bliżej do łaciny?
Może te informacje pomogą Ci w badaniach nad etymologią nazwiska Raksa / Raxa? Na obszarze dzisiejszym Niemiec znajduje się rzeka o niemieckiej nazwie Recknitz. Ma ona 72 km długości i położona jest w kraju związkowym Meklemburgia – Pomorze Przednie. Rzeka ta wypływa z Pojezierza Meklemburskiego koło Güstrow, uchodzi do bałtyckiej zatoki Saaler Bodden koło Ribnitz ¬– Damgarten. Jest to rzeka oddziela Pomorze od Meklemburgii. Dlaczego o tym napisałem? Istnieją przesłanki, które mogą przemawiać za tym, iż wspomnianej przeze mnie rzeka może mieć związek z pochodzeniem nazwiska Raksa / Raxa. Rzeka o niemieckiej nazwie Recknitz nosi polskie historyczne nazwy: Raksa / Raxa, Reknica, Rokitnica, Rzeknica. Wspomniana rzeka w X wieku położona była na historycznych ziemiach Słowian Zachodnich – ściślej mówiąc na ziemiach zamieszkałych przez Słowian Połabskich. Słowianie połabscy to jedna z grup Słowian wchodząca w skład plemion zachodniosłowiańskich z grupy plemion lechickich, zamieszkujące od VI wieku ziemie między Morzem Bałtyckim, Łabą, Hawelą i Odrą. Od wschodu graniczyli z Lubuszanami i Pomorzanami, od zachodu przez Limes Sorabicus oraz Limes Saxoniae z Sasami i Turyngami, od południa zaś z plemionami czeskimi. To wielki obszar ziemi. Słowianie Połabscy to dość spora grupa różnych plemion. Do tej grupy Słowian zaliczane są między innymi : plemiona Wieleckie, plemiona Obodryckie, plemię Ranów i plemię Chyżan [ Chizzini ]. W roku 954 wybuchło wielkie słowiańskie powstanie antygermańskie koalicji Obodrzytów i Wieletów. 16 października 955 roku nad rzeką Raxa / Raksa [ Reknica, Rokitnica, Rzeknica ] rozegrała się wielka bitwa między wojskami cesarza Ottona I, które dowodzone były przez margrabię Marchii Wschodniej Gerona, a wojskami Słowian połabskich dowodzonymi przez księcia obodrzyckiego Stoigniewa. Margrabia Geron dzięki wsparciu Ranów dla sił niemieckich rozgromił wojska słowiańskie. Było to przełomowe zwycięstwo wojsk niemieckich w bitwie z siłami Wieletów i Obodrytów. Podczas tej bitwy został zabity książę Stoigniew. Rzeka Raxa / Raksa [ Reknica, Rokitnica, Rzeknica ] w owym czasie miała znajdować się na ziemiach należących do plemienia Chyżan. Chyżanie [ Chyżyni, Kicyni, Chizzini ] to średniowieczne plemię zachodniosłowiańskie należące do grupy plemion Wieleckich. Ranowie, inaczej Rugianie [ z niemieckiego ] albo Rujanie, zachodniosłowiańskie plemię połabskie zamieszkujące we wczesnym średniowieczu wyspę Rugię [ połabskie Rana ] i pobliskie ziemie na stałym lądzie [ obecnie Meklemburgia – Pomorze Przednie w Niemczech ].
Tu jest link do mapy zatytułowanej Słowiańszczyzna Zachodnia i Germania w VI – IX wieku po Nar. Chr., która znajduje się w opracowaniu Włodzimierza Dzwonkowskiego pt. Historja Polski na monografjach źródłowych oparta. Część I. Prahistorja ziem polskich. Słowiańszczyzna pierwotna. Początki polskiej kultury i organizacji, Warszawa 1918.
http://web.archive.org/web/201108171536 ... rmania.pdf
Na przedmiotowej mapie odnajdziesz umiejscowienie rzeki Raksa – górna część mapy.
O rzece Raxa wspomina ks. Stanisław Kozierowski w swojej publikacji pt. Atlas Nazw Geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej. Zeszyt II B., który został wydany w Poznaniu w 1935 roku. Napisał on w tym opracowaniu: „Na widownię dziejową występują Ranowie pierwszy raz w bitwie nad Rokitnicą (Raxa), dopływem Bałtyku u Rybnicy, 16. X. 955, jako sprzymierzeńcy cesarza Otona I i margrabiego Gerona przeciw obodrycko – weleckim pobratymcom; ocalili wtedy z zasadzki urządzonej przez króla Stogniewa swoich saskich przyjaciół i przyczynili się do klęski rodaków i śmierci ich wodza.”. O bitwie nad rzeką Raxa pisał też Józef Widajewicz w opracowaniu pt. Wichman, które zostało wydane w Poznaniu w roku1933 nakładem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Na stronie 21 – 22 znajduje się ciekawa informacja, oto ona: „2) Pod nazwą Raxa. pojawiającą się w źródłach tylko ten jeden raz, nie jest dziś znaną żadna rzeka na terytorjum dawnych Połabian. W nauce
niemieckiej panuje nieomal jednomyślne przekonanie. że chodzi tu o dzisiejszą Recknitz. niewielką rzeczkę, wpadającą na północ od Roztoka do Bałtyku; w dobie słowiańskiej przypadał jej bieg na terytorjum Chyżan (Chizzini), por. S p r u n e r - M e n k e. Handatlas, nr. 31 i 37. Na płaskim i zabagnionym terenie, przez jaki jej płynąć wypadło, część wód odpływała zdaje się do Piany, tworząc znane zjawisko bifurkacji.. We s t b e r g o. c.. str. 113, próbował nazwę Raxa objaśnić w następujący sposób: "Raxa konnte viclleicht aus Raka (rieka) verschrieben sein oder auch aus rieczka. der Deminutivform von rieka entstellt sein". Niemiecka natomiast wersja.
Recknitz. mogła powstać ze słowiańskich brzmień: Rakownica - Rekownica - Reknica, por. K o z i e r o w s ki. Nazwy rzeczne w Lechji przybałtyckiej. Slavia Occident.. t. IX (Poznań 1930). str. 460. - Otóż zgodzić się trzeba z poglądem, który teatru ówczesnej wojny szuka w tych właśnie stronach (w ostatnich czasach stanowczo oświadczył się za tern We s tb e r g o. c,. str. 112-113; (…)”. Z tekstu tego dowiadujemy się, że nazwa rzeki Raxa pojawia się tylko jeden raz w historycznych źródłach i odnosi się do bitwy nad tą rzeką, która miała miejsce 16 października 955 roku. Nigdy więcej żadne źródła nie wspominają o rzece nazywającej się Raxa, która znajdowała się na ziemi Słowian Połabskich.
Wiemy już, że 955 roku na ziemi należącej do słowiańskiego plemienia Chyżan była rzeka, która w źródłach z tego okresu nazywana była Raxa / Raksa. Wynika z tego, że nazwa Raxa / Raksa może pochodzić z języka słowiańskiego. Tylko co ona znaczy? Jest publikacja, w której próbuje się objaśnić etymologię nazwy rzeki Raxa. Jest to opracowanie Mikołaja Rudnickiego pt. Studja nad nazwami rzek lechickich, które ukazało się w 14 tomie Slavia Occidentalis wydanym przez Instytut Zachodnio – Słowiański przy Uniwersytecie Poznańskim w roku 1935. W opracowaniu tym, na stronie 199 – 203, znajduje się rozdział 5 poświęcony rzece Rega, Regala, w którym omówiona jest etymologia nazwy tej rzeki. W rozdziale tym jest też mowa o pochodzeniu nazwy rzeki Raxa [ strona 203 ]. Etymologia nazwy rzeki Raxa / Raksa powiązana jest z nazwami rzecznymi Rega, Regala. Zacytowanie kilkustronicowego wywodu wydaje się mi niecelowe – najlepiej jak sam zapoznasz się z tym wywodem. Tu jest link do elektronicznej wersji 14 tomu Slavia Occidentalis:
http://rcin.org.pl/Content/30943/WA303_ ... ia-Occ.pdf
Profesor Kazimierz Rymut pisał w jednej ze swoich prac: By w sposób prawidłowy podać genezę konkretnego nazwiska, trzeba by śledzić historię danej rodziny. Tak samo brzmiące dzisiejsze nazwiska dwu rodzin mogą mieć bowiem dwie różne genezy”. Natomiast profesor Aleksander Brückner mówił, że my dziś nie rozumiemy znaczenia różnych słów używanych dawniej. Moim zdaniem do takich słów należy słowo Raksa / Raxa, które ma niejednoznaczną etymologię według Mikołaja Rudnickiego, wspomnianego przeze mnie powyżej.
Robercie, mam nadzieję, że zebrane przeze mnie informacje pomogą Ci w badaniach nad genezą nazwiska Raksa / Raxa.
Pozdrawiam – Roman.
Ps.
Etymologia według pani Ewy Szczodruch, która znajduje się na portalu Stankiewicze z Przyjaciółmi.
„Raksa - od niemieckich nazw osobowych Raks, Reks, te od imion złożonych na Ragin.”
http://www.stankiewicze.com/index.php?kat=44&sub=549
Pytasz o genezę nazwiska Raksa / Raxa oraz wspominasz, że ta nazwa osobowa występowała w dawnym województwie nowogródzkim w II RP. Województwo nowogródzkie to i powiat lidzki [ wcześniej powiat guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego ]. Stolicą powiatu lidzkiego była Lida.
W mieście Lida urodziła się Pola Raksa, właściwie Apolonia Raksa, aktorka polska. Obecnie miasto Lida znajduje się na Białoruski.
W zasadzie wszystko o pochodzeniu nazwiska Raksa / Raks napisał w swoim poście pan Zbigniew. Wspomniał też, że bez ustalenia narodowości osoby noszącej to miano trudno coś powiedzieć o nim. W zasadzie zgadzam się z nim. Jest to na tyle rzadkie nazwisko, iż trudno o nim coś więcej znaleźć niż to co napisał pan Zbigniew.
Mnie zainteresowała forma nazwiska zapisanego w graficznej postaci jako Raxa – pisanego przez „x”. Litera „x” jest 24 literą alfabetu łacińskiego i jest obecna w wielu alfabetach opartych na łacinie. Obecnie w języku polskim występowanie litery „x” reguluje ortografia: w dawnych zapożyczeniach w których oryginalnie było „x” w pisowni polskiej jest ono zamieniane na „ks”, rzadziej na „gz”. Do XIX wieku litera „x” była literą alfabetu polskiego na równi z pozostałymi literami, stosowana zarówno w zapożyczeniach, jak i wyrazach rodzimych [ np. xięstwo ], do dziś zachowała się w nazwiskach [ np. Axentowicz, Jaxa, Koxowski, Mixtacki, Rexemowski, Xiężopolski ] i skrótach [ x. = ksiądz, książę ]. Do dziś litera „x” używana jest także jako wariant pisowni niektórych imion, np. Xawery – Ksawery. Wychodzi na to, iż nazwisko Raksa i Raxa to jedno i to samo nazwisko tylko zapisane w różnych wariantach. Miano Raksa to raczej późniejszy zapis w języku polskim? Natomiast, zapis w formie Raxa to wcześniejsza postać nazwiska i chyba mu bliżej do łaciny?
Może te informacje pomogą Ci w badaniach nad etymologią nazwiska Raksa / Raxa? Na obszarze dzisiejszym Niemiec znajduje się rzeka o niemieckiej nazwie Recknitz. Ma ona 72 km długości i położona jest w kraju związkowym Meklemburgia – Pomorze Przednie. Rzeka ta wypływa z Pojezierza Meklemburskiego koło Güstrow, uchodzi do bałtyckiej zatoki Saaler Bodden koło Ribnitz ¬– Damgarten. Jest to rzeka oddziela Pomorze od Meklemburgii. Dlaczego o tym napisałem? Istnieją przesłanki, które mogą przemawiać za tym, iż wspomnianej przeze mnie rzeka może mieć związek z pochodzeniem nazwiska Raksa / Raxa. Rzeka o niemieckiej nazwie Recknitz nosi polskie historyczne nazwy: Raksa / Raxa, Reknica, Rokitnica, Rzeknica. Wspomniana rzeka w X wieku położona była na historycznych ziemiach Słowian Zachodnich – ściślej mówiąc na ziemiach zamieszkałych przez Słowian Połabskich. Słowianie połabscy to jedna z grup Słowian wchodząca w skład plemion zachodniosłowiańskich z grupy plemion lechickich, zamieszkujące od VI wieku ziemie między Morzem Bałtyckim, Łabą, Hawelą i Odrą. Od wschodu graniczyli z Lubuszanami i Pomorzanami, od zachodu przez Limes Sorabicus oraz Limes Saxoniae z Sasami i Turyngami, od południa zaś z plemionami czeskimi. To wielki obszar ziemi. Słowianie Połabscy to dość spora grupa różnych plemion. Do tej grupy Słowian zaliczane są między innymi : plemiona Wieleckie, plemiona Obodryckie, plemię Ranów i plemię Chyżan [ Chizzini ]. W roku 954 wybuchło wielkie słowiańskie powstanie antygermańskie koalicji Obodrzytów i Wieletów. 16 października 955 roku nad rzeką Raxa / Raksa [ Reknica, Rokitnica, Rzeknica ] rozegrała się wielka bitwa między wojskami cesarza Ottona I, które dowodzone były przez margrabię Marchii Wschodniej Gerona, a wojskami Słowian połabskich dowodzonymi przez księcia obodrzyckiego Stoigniewa. Margrabia Geron dzięki wsparciu Ranów dla sił niemieckich rozgromił wojska słowiańskie. Było to przełomowe zwycięstwo wojsk niemieckich w bitwie z siłami Wieletów i Obodrytów. Podczas tej bitwy został zabity książę Stoigniew. Rzeka Raxa / Raksa [ Reknica, Rokitnica, Rzeknica ] w owym czasie miała znajdować się na ziemiach należących do plemienia Chyżan. Chyżanie [ Chyżyni, Kicyni, Chizzini ] to średniowieczne plemię zachodniosłowiańskie należące do grupy plemion Wieleckich. Ranowie, inaczej Rugianie [ z niemieckiego ] albo Rujanie, zachodniosłowiańskie plemię połabskie zamieszkujące we wczesnym średniowieczu wyspę Rugię [ połabskie Rana ] i pobliskie ziemie na stałym lądzie [ obecnie Meklemburgia – Pomorze Przednie w Niemczech ].
Tu jest link do mapy zatytułowanej Słowiańszczyzna Zachodnia i Germania w VI – IX wieku po Nar. Chr., która znajduje się w opracowaniu Włodzimierza Dzwonkowskiego pt. Historja Polski na monografjach źródłowych oparta. Część I. Prahistorja ziem polskich. Słowiańszczyzna pierwotna. Początki polskiej kultury i organizacji, Warszawa 1918.
http://web.archive.org/web/201108171536 ... rmania.pdf
Na przedmiotowej mapie odnajdziesz umiejscowienie rzeki Raksa – górna część mapy.
O rzece Raxa wspomina ks. Stanisław Kozierowski w swojej publikacji pt. Atlas Nazw Geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej. Zeszyt II B., który został wydany w Poznaniu w 1935 roku. Napisał on w tym opracowaniu: „Na widownię dziejową występują Ranowie pierwszy raz w bitwie nad Rokitnicą (Raxa), dopływem Bałtyku u Rybnicy, 16. X. 955, jako sprzymierzeńcy cesarza Otona I i margrabiego Gerona przeciw obodrycko – weleckim pobratymcom; ocalili wtedy z zasadzki urządzonej przez króla Stogniewa swoich saskich przyjaciół i przyczynili się do klęski rodaków i śmierci ich wodza.”. O bitwie nad rzeką Raxa pisał też Józef Widajewicz w opracowaniu pt. Wichman, które zostało wydane w Poznaniu w roku1933 nakładem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Na stronie 21 – 22 znajduje się ciekawa informacja, oto ona: „2) Pod nazwą Raxa. pojawiającą się w źródłach tylko ten jeden raz, nie jest dziś znaną żadna rzeka na terytorjum dawnych Połabian. W nauce
niemieckiej panuje nieomal jednomyślne przekonanie. że chodzi tu o dzisiejszą Recknitz. niewielką rzeczkę, wpadającą na północ od Roztoka do Bałtyku; w dobie słowiańskiej przypadał jej bieg na terytorjum Chyżan (Chizzini), por. S p r u n e r - M e n k e. Handatlas, nr. 31 i 37. Na płaskim i zabagnionym terenie, przez jaki jej płynąć wypadło, część wód odpływała zdaje się do Piany, tworząc znane zjawisko bifurkacji.. We s t b e r g o. c.. str. 113, próbował nazwę Raxa objaśnić w następujący sposób: "Raxa konnte viclleicht aus Raka (rieka) verschrieben sein oder auch aus rieczka. der Deminutivform von rieka entstellt sein". Niemiecka natomiast wersja.
Recknitz. mogła powstać ze słowiańskich brzmień: Rakownica - Rekownica - Reknica, por. K o z i e r o w s ki. Nazwy rzeczne w Lechji przybałtyckiej. Slavia Occident.. t. IX (Poznań 1930). str. 460. - Otóż zgodzić się trzeba z poglądem, który teatru ówczesnej wojny szuka w tych właśnie stronach (w ostatnich czasach stanowczo oświadczył się za tern We s tb e r g o. c,. str. 112-113; (…)”. Z tekstu tego dowiadujemy się, że nazwa rzeki Raxa pojawia się tylko jeden raz w historycznych źródłach i odnosi się do bitwy nad tą rzeką, która miała miejsce 16 października 955 roku. Nigdy więcej żadne źródła nie wspominają o rzece nazywającej się Raxa, która znajdowała się na ziemi Słowian Połabskich.
Wiemy już, że 955 roku na ziemi należącej do słowiańskiego plemienia Chyżan była rzeka, która w źródłach z tego okresu nazywana była Raxa / Raksa. Wynika z tego, że nazwa Raxa / Raksa może pochodzić z języka słowiańskiego. Tylko co ona znaczy? Jest publikacja, w której próbuje się objaśnić etymologię nazwy rzeki Raxa. Jest to opracowanie Mikołaja Rudnickiego pt. Studja nad nazwami rzek lechickich, które ukazało się w 14 tomie Slavia Occidentalis wydanym przez Instytut Zachodnio – Słowiański przy Uniwersytecie Poznańskim w roku 1935. W opracowaniu tym, na stronie 199 – 203, znajduje się rozdział 5 poświęcony rzece Rega, Regala, w którym omówiona jest etymologia nazwy tej rzeki. W rozdziale tym jest też mowa o pochodzeniu nazwy rzeki Raxa [ strona 203 ]. Etymologia nazwy rzeki Raxa / Raksa powiązana jest z nazwami rzecznymi Rega, Regala. Zacytowanie kilkustronicowego wywodu wydaje się mi niecelowe – najlepiej jak sam zapoznasz się z tym wywodem. Tu jest link do elektronicznej wersji 14 tomu Slavia Occidentalis:
http://rcin.org.pl/Content/30943/WA303_ ... ia-Occ.pdf
Profesor Kazimierz Rymut pisał w jednej ze swoich prac: By w sposób prawidłowy podać genezę konkretnego nazwiska, trzeba by śledzić historię danej rodziny. Tak samo brzmiące dzisiejsze nazwiska dwu rodzin mogą mieć bowiem dwie różne genezy”. Natomiast profesor Aleksander Brückner mówił, że my dziś nie rozumiemy znaczenia różnych słów używanych dawniej. Moim zdaniem do takich słów należy słowo Raksa / Raxa, które ma niejednoznaczną etymologię według Mikołaja Rudnickiego, wspomnianego przeze mnie powyżej.
Robercie, mam nadzieję, że zebrane przeze mnie informacje pomogą Ci w badaniach nad genezą nazwiska Raksa / Raxa.
Pozdrawiam – Roman.
Ps.
Etymologia według pani Ewy Szczodruch, która znajduje się na portalu Stankiewicze z Przyjaciółmi.
„Raksa - od niemieckich nazw osobowych Raks, Reks, te od imion złożonych na Ragin.”
http://www.stankiewicze.com/index.php?kat=44&sub=549
-
Gawroński_Zbigniew
- Posty: 2694
- Rejestracja: wt 16 cze 2015, 13:29
Moim zdaniem nie jest to samo, chociaż w końcówce 18 i początkach 19 wieku nie takie cuda, a większe się działy.slawek_krakow pisze:Grzeczkowicz nie będzie to samo wg Ciebie? Pytam z ciekawości i w celu rozszerzenia horyzontówGawroński_Zbigniew pisze:Nazwisk Grzeszkowiczo-podobnych w słowniku Taszyckiego jest sporo. W pierwszej chwili pomyślałem sobie: "a tam, co tu odpowiadać nazwisko proste jak nic", to tylko wariant zapisu polskiego Grześkowicz przez skrybę po łacinie.
Podstawa "grzec/grzek" to kojarzy się z grzechotaniem/grekotaniem, a to z zawodem. Facet, który lewarował kłody drzewa w lesie ścięte do góry żeby je załadować na jakiś wóz/smyk posługiwał się w kilku regionach Polski rożnie regionalnie nazywanymi "grzechotkami/grzekotkami" tj. windami działającymi na zasadzie dźwigni jednostronnej. Oczywiście to pierwsze z brzegu skojarzenie. Z pewnością jest ich więcej. Np od niemieckich nazwisk z podstawą od starych niemieckich imion zaczynających się na Grad/Hrad, które w bliższym nam niemieckim przekształciły się w nazwiska Gretz-o-podobne.
(Te imiona to, bez rozwijania etymologii, to są np. Hrodger, Hrodgar, Hrodeberg, Hrodwyn, Hrodwald i podobnych na "g" . Podstawa hrod/grod oznacza małą ojczyznę (Heimat).)
Pozdrawiam pięknie.
Zbigniew
-
Majtka_Łukasz
- Posty: 301
- Rejestracja: wt 18 paź 2016, 10:14
-
Gawroński_Zbigniew
- Posty: 2694
- Rejestracja: wt 16 cze 2015, 13:29
Majdów wokoło Koła jest sporo. Jak do tej pory nie przyszło mi omałocoKolaninowi sprawdzić co to nazwisko w istocie kryje w sobie. A kryje jak się okazuje potaż. To w zasadzie wystarczy za interpretację. Szczegóły są dość proste. Leśne osady zajmujące się produkcją różnych wynalazków z drewna to były smolniki/smólniki (zajmowały się smołą i dziegciem) albo majdany/budy (zajmowały się potażem). Majdanów/Bud od Koła w stronę Izbicy wymieniłbym no z dziesięć. Te nazwy już nie istnieją, ale funkcjonują w mowie potocznej w odmienionym nieco znaczeniu zbliżonym do łąki serwituckiej. Potaż był najprostszym półproduktem do produkcji mydła szarego. Majdki/”majdaniorze”/budnicy byli bardzo poszukiwani, a ich umiejętności wysoko cenione. Położone niedaleko mnie Majdany Świętosławickie i Budy Skaszyńskie były bardzo dużymi „ośrodkami” pozyskiwania torfu, który po wysuszeniu i spaleniu i rozpuszczeniu popiołu w wodzie (to co się rozpuściło to potaż - bo popiół jako taki się nie rozpuszcza w wodzie tylko tworzy męty) i następnie odparowaniu, potaż był gotowy.
Polskie majdany nie mają liczby pojedynczej. Wszelkie próby powiązania nazwisk Majdo/Majdko/Majtko-podobnych z Majdanem w liczbie pojedynczej wydają się być chybione. Majdan bowiem to słowo pochodzenia perskiego skąd przyszwędało się najpierw do Turcji a później przez Krym do dawnej Ukrainy i dalej. Majdan to oczywiście „centralny plac". Inne znaczenie rosyjskie i poboczne słowa to przeręble bardzo dużych rozmiarów powstałe po pozyskiwaniu lodu do tzw. lodowni. Podobnie chybione ale nie wykluczone wydają mi się próby powiazania nazwisk z tej grupy z majdaniem = kiwaniem merdaniem.
Oddzielnego zbadania wymagałoby powiązanie słowa z jidysz „maite” = kowal, zanotowanego w słowniku dolnoniemieckich gwar z terenów m.in. Polski. Niestety słownik, który bardzo często służy mi pomocą w poszukiwaniu etymologii nie dodaje nic więcej.
Zapytam poza protokołem. W okolicach Turku/Brudzewa są jakieś słone źródła, tak jak koło mnie? Albo raczej były w niedalekiej przeszłości?
Aha. źródła: wspomniany słownik "Preusisches Woerterbuch ost und wespreusische provincializmen....", "Słownik warszawski" - Niedźwiedzkiego, "Słownik gwar" - Karłowicza, wyszukiwarka: http://dic.academic.ru wyszukiwarka: http://www.deutsche-nachnamen.de/index.php/herkunft , wyszukiwarka: http://www.ufolog.ru , wyszukiwarka : http://www.etymologie.info , wyszukiwarka: http://magyarnevek.hu i w razie potrzeby maszyna tłumacząca z łaciny lub niemieckiego: http://pl.pons.com/tłumaczenie
Polskie majdany nie mają liczby pojedynczej. Wszelkie próby powiązania nazwisk Majdo/Majdko/Majtko-podobnych z Majdanem w liczbie pojedynczej wydają się być chybione. Majdan bowiem to słowo pochodzenia perskiego skąd przyszwędało się najpierw do Turcji a później przez Krym do dawnej Ukrainy i dalej. Majdan to oczywiście „centralny plac". Inne znaczenie rosyjskie i poboczne słowa to przeręble bardzo dużych rozmiarów powstałe po pozyskiwaniu lodu do tzw. lodowni. Podobnie chybione ale nie wykluczone wydają mi się próby powiazania nazwisk z tej grupy z majdaniem = kiwaniem merdaniem.
Oddzielnego zbadania wymagałoby powiązanie słowa z jidysz „maite” = kowal, zanotowanego w słowniku dolnoniemieckich gwar z terenów m.in. Polski. Niestety słownik, który bardzo często służy mi pomocą w poszukiwaniu etymologii nie dodaje nic więcej.
Zapytam poza protokołem. W okolicach Turku/Brudzewa są jakieś słone źródła, tak jak koło mnie? Albo raczej były w niedalekiej przeszłości?
Aha. źródła: wspomniany słownik "Preusisches Woerterbuch ost und wespreusische provincializmen....", "Słownik warszawski" - Niedźwiedzkiego, "Słownik gwar" - Karłowicza, wyszukiwarka: http://dic.academic.ru wyszukiwarka: http://www.deutsche-nachnamen.de/index.php/herkunft , wyszukiwarka: http://www.ufolog.ru , wyszukiwarka : http://www.etymologie.info , wyszukiwarka: http://magyarnevek.hu i w razie potrzeby maszyna tłumacząca z łaciny lub niemieckiego: http://pl.pons.com/tłumaczenie
Zbigniew
-
Majtka_Łukasz
- Posty: 301
- Rejestracja: wt 18 paź 2016, 10:14
Dziękuję bardzo Panie Zbigniewie. Niestety nie znam zbytnio tamtych terenów, nie wiem nic o źródłach soli w tamtej okolicy. Domniemam jednak, że torfu tam nie brakowało. Moi przodkowie z XIX pracowali raczej na roli - zapisani jako gospodarze, komornicy i różnej maści parobkowie. Bardzo jednak ciekawy ten mydlany wątek
Pozdrawiam,
Łukasz
Pozdrawiam,
Łukasz
Nazwisko Stężalski
Witam proszę o informacje na temat pochodzenia tegoż nazwiska
Pozdrawiam
Krzysztof
Pozdrawiam
Krzysztof
-
Gawroński_Zbigniew
- Posty: 2694
- Rejestracja: wt 16 cze 2015, 13:29
Umiejętność produkowania "wiśnych stężysk" to dar i sztuka do dziś ceniona, nawet w dobie powszechnej technologii kopiarek do produkcji wszelkiej maści trzonków do łopat siekier i młotków.
Wiśne stężysko, wiśny sztyl, wiśne styliszcze, wiśny trzanek/trzonek - to taki, który dobrze leży w dłoni, nie robi odcisków nie ściąga narzędzia w prawo czy lewo. Moj dziadek Stanisław co roku wczesną zimą chodził na świeże stynża i potrafił ich nanosić w krótkim czasie kilkadziesiąt. Później podstrugiwał i suszył ponad rok, niekiedy kilka lat, i oprawiał z nich np grabie luśne. Co roku sprzedawał tych grabi luśnych* z ponad trzy metrowym stężyskiem mnóstwo. Nie wiem na czym polegała ta sztuka. Na "chłopski rozum" zwykły kij do grabi. Wszystko się skończyło wraz z masową mechanizacją z czasów wczesnego Gierka.
Jak widać powyżej, moim zdaniem bez dwóch zdań nazwisko pochodzi od stężysk, albo raczej od zawodu polegającego na ich wytwarzaniu.
Nie od rzeczy będzie w tym miejscu zauważyć błąd jaki zakradł się ( jeden z kilku tysięcy tego rodzaju błędów) do słownika warszawskiego, który wskazuje, że słowo stężysko jest zapożyczeniem z niemieckiego : "Stange". Jest dokładnie na odwrót.
*grabie luśne to grabie o około 2 metry długim grzebieniu, z ponad 30 centymetrowymi zębami. Służyły do grabienia lusów tj. resztek zboża ściętych przez kośników na polu, niedokładnie zebranych przez ubieraczki, tj. kobiety wiążące snopki.
Wiśne stężysko, wiśny sztyl, wiśne styliszcze, wiśny trzanek/trzonek - to taki, który dobrze leży w dłoni, nie robi odcisków nie ściąga narzędzia w prawo czy lewo. Moj dziadek Stanisław co roku wczesną zimą chodził na świeże stynża i potrafił ich nanosić w krótkim czasie kilkadziesiąt. Później podstrugiwał i suszył ponad rok, niekiedy kilka lat, i oprawiał z nich np grabie luśne. Co roku sprzedawał tych grabi luśnych* z ponad trzy metrowym stężyskiem mnóstwo. Nie wiem na czym polegała ta sztuka. Na "chłopski rozum" zwykły kij do grabi. Wszystko się skończyło wraz z masową mechanizacją z czasów wczesnego Gierka.
Jak widać powyżej, moim zdaniem bez dwóch zdań nazwisko pochodzi od stężysk, albo raczej od zawodu polegającego na ich wytwarzaniu.
Nie od rzeczy będzie w tym miejscu zauważyć błąd jaki zakradł się ( jeden z kilku tysięcy tego rodzaju błędów) do słownika warszawskiego, który wskazuje, że słowo stężysko jest zapożyczeniem z niemieckiego : "Stange". Jest dokładnie na odwrót.
*grabie luśne to grabie o około 2 metry długim grzebieniu, z ponad 30 centymetrowymi zębami. Służyły do grabienia lusów tj. resztek zboża ściętych przez kośników na polu, niedokładnie zebranych przez ubieraczki, tj. kobiety wiążące snopki.
Zbigniew
-
wojtek_sojda
- Posty: 19
- Rejestracja: ndz 14 gru 2014, 18:19
Wasyk
Witam,
Zna ktos pochodzenie nazwiska - WASYK?
Zna ktos pochodzenie nazwiska - WASYK?