Jak poszukiwać rodziny w USA? -Dostęp ...(cz.8)
Moderatorzy: elgra, Galinski_Wojciech, maria.j.nie
- Grazyna_Gabi

- Posty: 4113
- Rejestracja: sob 02 sty 2010, 08:24
- Lokalizacja: Hamburg
-
beatpatt35

- Posty: 791
- Rejestracja: śr 27 kwie 2011, 02:46
Thomas Slonkowsky
in the Hamburg Passenger Lists, 1850-1934
Name: Thomas Slonkowsky
Gender: männlich (Male)
Departure Age: 19
Ethnicity/Nationality: Russland (Russian)
Marital Status: ledig (Single)
Occupation: Landmann, Tagelöhner
Birth Date: abt 1883
Residence: Janow
Departure Date: 16 Mrz 1902 (16 Mar 1902)
Port of Departure: Hamburg
Port of Arrival: Plymouth; Boulogne; New York
Ship Name: Patricia
Shipping Clerk: Hamburg-Amerika Linie (Hamburg-Amerikanische Packetfahrt-Actien-Gesellschaft)
Shipping line: Hamburg-Amerika Linie (Hamburg-Amerikanische Packetfahrt-Actien-Gesellschaft)
Ship Type: Dampfschiff
Ship Flag: Deutschland
Accommodation: Zwischendeck
Volume: 373-7 I, VIII A 1 Band 129
Household Members:
Name Age
Thomas Slonkowsky 19
Thomas Slonkowiky
in the New York, Passenger Lists, 1820-1957
Name: Thomas Slonkowiky
Arrival Date: 29 Mar 1902
Birth Date: abt 1883
Age: 19
Gender: Male
Ethnicity/ Nationality: Russian
Port of Departure: Hamburg
Port of Arrival: New York, New York
Ship Name: Patricia
RESIDENCE: Janowo
in the Hamburg Passenger Lists, 1850-1934
Name: Thomas Slonkowsky
Gender: männlich (Male)
Departure Age: 19
Ethnicity/Nationality: Russland (Russian)
Marital Status: ledig (Single)
Occupation: Landmann, Tagelöhner
Birth Date: abt 1883
Residence: Janow
Departure Date: 16 Mrz 1902 (16 Mar 1902)
Port of Departure: Hamburg
Port of Arrival: Plymouth; Boulogne; New York
Ship Name: Patricia
Shipping Clerk: Hamburg-Amerika Linie (Hamburg-Amerikanische Packetfahrt-Actien-Gesellschaft)
Shipping line: Hamburg-Amerika Linie (Hamburg-Amerikanische Packetfahrt-Actien-Gesellschaft)
Ship Type: Dampfschiff
Ship Flag: Deutschland
Accommodation: Zwischendeck
Volume: 373-7 I, VIII A 1 Band 129
Household Members:
Name Age
Thomas Slonkowsky 19
Thomas Slonkowiky
in the New York, Passenger Lists, 1820-1957
Name: Thomas Slonkowiky
Arrival Date: 29 Mar 1902
Birth Date: abt 1883
Age: 19
Gender: Male
Ethnicity/ Nationality: Russian
Port of Departure: Hamburg
Port of Arrival: New York, New York
Ship Name: Patricia
RESIDENCE: Janowo
Michał Chrzanowski
- Grazyna_Gabi

- Posty: 4113
- Rejestracja: sob 02 sty 2010, 08:24
- Lokalizacja: Hamburg
Teraz chyba ten wlasciwy, Stomkowski a nie Slomkowski.
Stomkowski, Tomasz Janowo, Russia 20 1889-1890 1910
Plynie w 1910 r. z Janowa kolo Plocka, ma lat 20, ojciec Jan zam. Janow, do kuzyna Wladyslawa Napiwockiego?
skan poz.20 str. 1 i 2
http://www.libertyellisfoundation.org/s ... cGciOw==/1
http://www.libertyellisfoundation.org/s ... cGciOw==/1
Plyna z nim Napiwocki Antoni i Liskewicz? Jozef - pierwszy do brata drugi
do kuzyna obaj z Janowa.
Grazyna
Stomkowski, Tomasz Janowo, Russia 20 1889-1890 1910
Plynie w 1910 r. z Janowa kolo Plocka, ma lat 20, ojciec Jan zam. Janow, do kuzyna Wladyslawa Napiwockiego?
skan poz.20 str. 1 i 2
http://www.libertyellisfoundation.org/s ... cGciOw==/1
http://www.libertyellisfoundation.org/s ... cGciOw==/1
Plyna z nim Napiwocki Antoni i Liskewicz? Jozef - pierwszy do brata drugi
do kuzyna obaj z Janowa.
Grazyna
-
beatpatt35

- Posty: 791
- Rejestracja: śr 27 kwie 2011, 02:46
Tomasz Stomkowski
in the New York, Passenger Lists, 1820-1957
Name: Tomasz Stomkowski
Arrival Date: 22 Jan 1910
Birth Date: abt 1890
Birth Location: Russia
Birth Location Other: janowo
Age: 20
Gender: Male
Ethnicity/ Nationality: Polish
Port of Departure: Bremen
Port of Arrival: New York, New York
Ship Name: Zieten
in the New York, Passenger Lists, 1820-1957
Name: Tomasz Stomkowski
Arrival Date: 22 Jan 1910
Birth Date: abt 1890
Birth Location: Russia
Birth Location Other: janowo
Age: 20
Gender: Male
Ethnicity/ Nationality: Polish
Port of Departure: Bremen
Port of Arrival: New York, New York
Ship Name: Zieten
Michał Chrzanowski
-
Zbigniew_Walc
- Posty: 3
- Rejestracja: pt 10 cze 2016, 15:06
- Lokalizacja: Hipolitów
Niestety to żaden z nich. Daty urodzin się nie zgadzają.beatpatt35 pisze:W tym indeksie znajduję dwóch Ferdynandów:
Ferdinand Walz
in the U.S., Social Security Death Index, 1935-2014
Name: Ferdinand Walz
SSN: 303-12-9053
Last Residence:
46989 Upland, Grant, Indiana, USA
BORN: 12 Oct 1890
Last Benefit: 46989, Upland, Grant, Indiana, United States of America
Died: Jan 1981
State (Year) SSN issued: Indiana (Before 1951)
Name: Ferdinand Walz
SSN: 504-42-2122
Last Residence:
57428 Bowdle, Edmunds, South Dakota, USA
BORN: 27 Sep 1897
Died: Mar 1975
State (Year) SSN issued: South Dakota (1956)
Być może to kwestia pisowni imienia lub nazwiska. Pierwotnie występował jako Ferdynand Waltz ale i pisownia pewnie ewaluowała. Sądzę, że już jego syn pisał się jako Ferdinand ale pisownia nazwiska powinna raczej zostać Waltz. Jak widać ślad po nich zaginął...
Czy mógłbym prosić jeszcze o sprawdzenie informacji o Pauline i Stevenie Ratajczak, zamieszkali w Bufallo, urodzenie w Polsce w latach 80tych XIX wieku. Ciekawy jestem czy do końca życia mieszkali w tym mieście. Byli zaznaczeni w cenzusie z 1940 r.
Z góry dziękuję za pomoc
Dzień dobry,
poszukuję manifestu Aleksandra Kazimierskiego (występuje również jako Alex Kazmerskie), urodzony 21.12.1888, emigracja do USA w 1906 roku. Zależy mi na informacji do kogo jechał w USA.
Przeszukałam Ellis Island i port Baltimore, bez skutku, nie mam pomysłu jak go namierzyć. Może ktoś z Państwa może to sprawdzić na ancestry lub podsunie mi jeszcze jakiś sposób?
Dziękuję, Iwona
poszukuję manifestu Aleksandra Kazimierskiego (występuje również jako Alex Kazmerskie), urodzony 21.12.1888, emigracja do USA w 1906 roku. Zależy mi na informacji do kogo jechał w USA.
Przeszukałam Ellis Island i port Baltimore, bez skutku, nie mam pomysłu jak go namierzyć. Może ktoś z Państwa może to sprawdzić na ancestry lub podsunie mi jeszcze jakiś sposób?
Dziękuję, Iwona
-
beatpatt35

- Posty: 791
- Rejestracja: śr 27 kwie 2011, 02:46
W jakiej miejscowości Aleksander się urodził?
Alexander Kazmerskie
in the U.S., Social Security Death Index, 1935-2014
Name: Alexander Kazmerskie
SSN: 178-05-0330
Last Residence:
17881 Trevorton, Northumberland, Pennsylvania, USA
BORN: 21 Dec 1888
Died: Apr 1987
State (Year) SSN issued: Pennsylvania (Before 1951)
Alexander Kazmerskie
in the U.S., Social Security Death Index, 1935-2014
Name: Alexander Kazmerskie
SSN: 178-05-0330
Last Residence:
17881 Trevorton, Northumberland, Pennsylvania, USA
BORN: 21 Dec 1888
Died: Apr 1987
State (Year) SSN issued: Pennsylvania (Before 1951)
Michał Chrzanowski
-
beatpatt35

- Posty: 791
- Rejestracja: śr 27 kwie 2011, 02:46
Stephan RatajczakZbigniew_Walc pisze:Niestety to żaden z nich. Daty urodzin się nie zgadzają.beatpatt35 pisze:W tym indeksie znajduję dwóch Ferdynandów:
Ferdinand Walz
in the U.S., Social Security Death Index, 1935-2014
Name: Ferdinand Walz
SSN: 303-12-9053
Last Residence:
46989 Upland, Grant, Indiana, USA
BORN: 12 Oct 1890
Last Benefit: 46989, Upland, Grant, Indiana, United States of America
Died: Jan 1981
State (Year) SSN issued: Indiana (Before 1951)
Name: Ferdinand Walz
SSN: 504-42-2122
Last Residence:
57428 Bowdle, Edmunds, South Dakota, USA
BORN: 27 Sep 1897
Died: Mar 1975
State (Year) SSN issued: South Dakota (1956)
Być może to kwestia pisowni imienia lub nazwiska. Pierwotnie występował jako Ferdynand Waltz ale i pisownia pewnie ewaluowała. Sądzę, że już jego syn pisał się jako Ferdinand ale pisownia nazwiska powinna raczej zostać Waltz. Jak widać ślad po nich zaginął...
Czy mógłbym prosić jeszcze o sprawdzenie informacji o Pauline i Stevenie Ratajczak, zamieszkali w Bufallo, urodzenie w Polsce w latach 80tych XIX wieku. Ciekawy jestem czy do końca życia mieszkali w tym mieście. Byli zaznaczeni w cenzusie z 1940 r.
Z góry dziękuję za pomoc
in the New York, State Census, 1892
Name: Stephan Ratajczak
Birth Year: abt 1877
Birth Place: Poland
Age: 15
Gender: Male
Residence Place: Buffalo, Erie
Ward: Ward 11
Election District: 02
Stephan Ratajczak
in the New York, State Census, 1905
Name: Stephan Ratajczak
Birth Year: abt 1877
Birth Place: United States
Age: 28
Gender: Male
Race: White
Residence Year: 1905
Residence: Buffalo Ward 14, Erie, New York, USA
Relationship to Head: Head
Election District: 02
Household Members:
Name Age
Stephan Ratajczak 28
Lena Ratajczak 26
Clara Ratajczak 9
Rose Ratajczak 7
Edward Ratajczak 5
Mary Ratajczak 3
Celia Ratajczak 6/12
Stephen Ratajczak
in the 1910 United States Federal Census
Name: Stephen Ratajczak
[Stephen Ratajesak]
Age in 1910: 34
Birth Year: abt 1876
Birthplace: Germany
Home in 1910: Buffalo Ward 12, Erie, New York
Street: Liddell
House Number: 41
Race: White
Gender: Male
Immigration Year: 1883
Relation to Head of House: Head
Marital Status: Married
Spouse's Name: Pauline Ratajczak
Father's Birthplace: Germany
Mother's Birthplace: Germany
Native Tongue: English
Occupation: Foreman
Industry: Shop
Employer, Employee or Other: Wage Earner
Home Owned or Rented: Own
Home Free or Mortgaged: Mortgaged
Farm or House: House
Naturalization Status: Papers
Able to Read: Yes
Able to Write: Yes
Years Married: 14
Out of Work: N
Number of weeks out of work: 0
Neighbors: View others on page
Household Members:
Name Age
Stephen Ratajczak 34
Pauline Ratajczak 32
Clara Ratajczak 13
Rose Ratajczak 11
Edward Ratajczak 9
Mary Ratajczak 8
Celia Ratajczak 5
Jadwiga Ratajczak 3
Paulina Ratajczak
in the New York, State Census, 1915
Name: Paulina Ratajczak
Birth Year: abt 1880
Birth Place: Russia
Age: 35
Gender: Female
Residence Place: Buffalo Ward 16, Erie
Relationship: Wife
Color or Race: White
Number of Years in US: 30
Assembly District: 07
House Number: 41
Line Number: 5
Page Number: 75
Household Members:
Name Age
Stephen Ratajczak 38
Paulina Ratajczak 35
Rozalia Ratajczak 16
Edward Ratajczak 14
Marryan Ratajczak 13
Cecilia Ratajczak 10
Jadwiga Ratajczak 8
Leonard Ratajczak 5
Paulina Ratajczak
in the 1920 United States Federal Census
Name: Paulina Ratajczak
Age: 41
Birth Year: abt 1879
Birthplace: Poland
Home in 1920: Buffalo Ward 16, Erie, New York
Street: Liddell St
Race: White
Gender: Female
Immigration Year: 1880
[1896]
Relation to Head of House: Wife
Marital Status: Married
Spouse's Name: Stefan Ratajczak
Father's Birthplace: Poland
Mother's Birthplace: Poland
Native Tongue: Polish
Able to Speak English: Yes
Occupation: None
Naturalization Status: Naturalized
Neighbors: View others on page
Household Members:
Name Age
Stefan Ratajczak 43
Paulina Ratajczak 41
Mary Ratajczak 17
Cecylia Ratajczak 15
Hedwig Ratajczak 12
Leonard Ratajczak 9
Ferdynand Walc 2
Stephen Ratajczak
in the New York, State Census, 1925
Name: Stephen Ratajczak
Birth Date: abt 1876
Birth Place: Poland
Age: 49
Gender: Male
Residence Place: Buffalo Ward 15, Erie
Relationship: Head
Color or Race: White
Number of Years in US: 45
Assembly District: 05
House Number: 206
Line Number: 32
Page Number: 8
Household Members:
Name Age
Stephen Ratajczak 49
Pauline Ratajczak 47
Celia Ratajczak 20
Hattie Ratajczak 18
Leonard Ratajczak 15
Ferdinand Walz 07
Stephen Ratajczak
in the 1930 United States Federal Census
Name: Stephen Ratajczak
Birth Year: abt 1877
Gender: Male
Race: White
Birthplace: Poland
Marital Status: Married
Relation to Head of House: Head
Home in 1930: Buffalo, Erie, New York
Map of Home: View Map
Street address: Leopere Street
Ward of City: 9
Block: 1037
House Number in Cities or Towns: 206
Dwelling Number: 179
Family Number: 255
Home Owned or Rented: Owned
Home Value: 6, 000
Radio Set: Yes
Lives on Farm: No
Age at First Marriage: 19
Attended School: No
Able to Read and Write: Yes
Father's Birthplace: Poland
Mother's Birthplace: Poland
Language Spoken: Polish
Immigration Year: 1890
Naturalization: Naturalized
Able to Speak English: Yes
Occupation: Foreman
Industry: Bed - Factory
Class of Worker: Wage or salary worker
Employment: Yes
Household Members:
Name Age
Stephen Ratajczak 53
Pauline Ratajczak 51
Celia Ratajczak 25
Lenard Ratajczak 19
Fred Waltz 12
Stephen Ratajczak
in the U.S. City Directories, 1822-1995
Name: Stephen Ratajczak
Gender: Male
Residence Year: 1938
Street address: 328 Katharine
Residence Place: Buffalo, New York, USA
Occupation: Laborer
Spouse: Pauline Ratajczak
Publication Title: Buffalo, New York, City Directory, 1938
Paulina Ratajczak
in the U.S. City Directories, 1822-1995
Name: Paulina Ratajczak
Gender: Female
Residence Year: 1931
Street address: 206 Loepere
Residence Place: Buffalo, New York, USA
Spouse: Stepb Ratajczak
Publication Title: Buffalo, New York, City Directory, 1931
Stephan Ratajczak
in the U.S., World War I Draft Registration Cards, 1917-1918
Name: Stephan Ratajczak
[Stephan Ratayczak]
City: Buffalo
County: Erie
State: New York
Birth Date: 18 Dec 1876
Race: White
Draft Board: 08
Stephen Ratajczak
in the U.S., Social Security Applications and Claims Index, 1936-2007
Name: Stephen Ratajczak
SSN: 106013185
Birth Date: 18 Dec 1876
Birth Place: Poland
Claim Date: 24 Sep 1945
Type of Claim: Life Claim
Notes: 08 Oct 1976: Name listed as STEPHEN RATAJCZAK
Stephan Ratajczak
in the Hamburg Passenger Lists, 1850-1934
Name: Stephan Ratajczak
Gender: männlich (Male)
Departure Age: 7
Relationship: Kind (Child)
Birth Date: abt 1875
Residence: Dembitz, Posen (Poznan)
Departure Date: 9 Apr 1882
Port of Departure: Hamburg
Port of Arrival: New York
Ship Name: Rhenania
Captain: Barends
Shipping Clerk: Aug. Bolten Wm. Miller`s Nachfolger
Shipping line: Hamburg-Amerikanische Packetfahrt-Actien-Gesellschaft
Ship Type: Dampfschiff
Ship Flag: Deutschland
Accommodation: Zwischendeck
Volume: 373-7 I, VIII A 1 Band 044 A
Household Members:
Name Age
Josepha Ratajczak 28
Stephan Ratajczak 7
Jan Ratajczak 5
Stephan Ratajczak
in the New York, Passenger Lists, 1820-1957
Name: Stephan Ratajczak
Arrival Date: 27 Apr 1882
Birth Date: abt 1875
Age: 7
Gender: Male
Ethnicity/ Nationality: Prussian (German)
Place of Origin: Prussia
Port of Departure: Hamburg, Germany
Destination: United States of America
Port of Arrival: New York, New York
Ship Name: Rhenania
https://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.c ... =114122345&
Michał Chrzanowski
- Pobłocka_Elżbieta

- Posty: 3934
- Rejestracja: czw 22 sty 2009, 17:07
Aleksander zapewne płynął do brata Jana KazimierskiegoIwonaKon pisze:Dzień dobry,
poszukuję manifestu Aleksandra Kazimierskiego (występuje również jako Alex Kazmerskie), urodzony 21.12.1888, emigracja do USA w 1906 roku. Zależy mi na informacji do kogo jechał w USA.
Przeszukałam Ellis Island i port Baltimore, bez skutku, nie mam pomysłu jak go namierzyć. Może ktoś z Państwa może to sprawdzić na ancestry lub podsunie mi jeszcze jakiś sposób?
Dziękuję, Iwona
1906 r.
10-3,Płynie z Suthampton Kazimisrowki Alex lat 26,do New York
https://familysearch.org/ark:/61903/3:1 ... cc=2299396
John Kazmerskie ,żona Weronika Guciewicz(Guzewicz)
emigracja w 1905
7 wrzes.1892 Glinnk,Grodno,Russia-zm.10.02.1954
karta wojskowa 1917
https://familysearch.org/ark:/61903/1:1:K6VB-H71
https://familysearch.org/ark:/61903/3:1 ... cc=1968530
Karta wojskowa 1942
https://familysearch.org/ark:/61903/3:1 ... cc=1861144
Grób Jana;
https://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.c ... d=23673341
Nekrolog w gazecie:
10.02.1954
https://www.newspapers.com/newspage/66072910/
Kazmerskie: przejrzyj
https://familysearch.org/search/record/ ... ylvania%22
https://familysearch.org/search/record/ ... ylvania%22
Wg Aktu Urodz parafii Brańsk
Jan urodz.08 wrześ 1892r.Glinnik
:rodzice wpisany Franciszek Kazimierski (zmiast Jan) ,Katarzyna Krupnowska
Alexander 1888 r,rodzice:Jan ,Katarzyna Krupnowska
Drzewo na Family Tree:
Lagerman/Gaughens
http://search.ancestry.com/cgi-bin/sse. ... p&uidh=000
Lagerman-mieszka w 1940 u nich Jozef Kazimierski ma 21(ur.1919,syn Alexa)
https://familysearch.org/ark:/61903/1:1:KQ6T-3N1
Pozdrawiam
Ela
Ela
-
beatpatt35

- Posty: 791
- Rejestracja: śr 27 kwie 2011, 02:46
Alexander Kazmerskie
Birth: 21 Dec 1888 - Poland
Death: 19 April 1987 (19 Apr 1987) - Shamokin, Northumberland, Pennsylvania, United States of America
Marriage: 17 Jan 1911 - Trevorton, Northumberland, Pennsylvania, United States
Spouse: Amelia Strowitzki
Married in St. Patrick's Church by Father Bleistein
Death of Wife Amelia Strowitzki(1891–1986)
27 Jan 1986 • Trevorton, Northumberland, Pennsylvania, United States of America
Death
19 April 1987 • Shamokin, Northumberland, Pennsylvania, United States of America
Died in Shamokin State Hospital from Pnemonia and Black Lung
Death (Alternate)
19 April 1987 • Trevorton, Northumberland, Pennsylvania, United States of America
Birth: 21 Dec 1888 - Poland
Death: 19 April 1987 (19 Apr 1987) - Shamokin, Northumberland, Pennsylvania, United States of America
Marriage: 17 Jan 1911 - Trevorton, Northumberland, Pennsylvania, United States
Spouse: Amelia Strowitzki
Married in St. Patrick's Church by Father Bleistein
Death of Wife Amelia Strowitzki(1891–1986)
27 Jan 1986 • Trevorton, Northumberland, Pennsylvania, United States of America
Death
19 April 1987 • Shamokin, Northumberland, Pennsylvania, United States of America
Died in Shamokin State Hospital from Pnemonia and Black Lung
Death (Alternate)
19 April 1987 • Trevorton, Northumberland, Pennsylvania, United States of America
Michał Chrzanowski
O rety, rety..... Dziękuję bardzo, większość dokumentów już miałam odkrytych, ale nie wszystkie!
Spis powszechny 1930 r wprowadził mi mętlik w głowie
Wskazuje jako datę emigracji Johna na 1905 rok (może to błąd zapisu?), podczas gdy spis 1920 roku podawał ją na 1909 rok + mam manifest Johna też z 1909 r, gdzie wskazuje, że jedzie do brata Aleksandra.
Więc Alexander musiał być tam przed nim + spis ludności z 1930 mówi, że jego rok emigracji to 1906. I dlatego tak usilnie szukałam jego manifestu, wtedy wszystko byłoby jasne..... Wydaje mi się że ten pasażer z Suthampton to nie on - wiek się nie zgadza; ten mój powinien mieć w roku emigracji 17-18 lat; dodatkowo porty wypłynięcia dla ludności z mojej części Podlasia w większości to Hamburg i Brema;
A Lagerman to nazwisko po mężu rodzonej siostry Jozefa Kazimierskiego
Posiedzę jeszcze nad tym i poszperam, dziękuję raz jeszcze obojgu Państwu.
Spis powszechny 1930 r wprowadził mi mętlik w głowie
Więc Alexander musiał być tam przed nim + spis ludności z 1930 mówi, że jego rok emigracji to 1906. I dlatego tak usilnie szukałam jego manifestu, wtedy wszystko byłoby jasne..... Wydaje mi się że ten pasażer z Suthampton to nie on - wiek się nie zgadza; ten mój powinien mieć w roku emigracji 17-18 lat; dodatkowo porty wypłynięcia dla ludności z mojej części Podlasia w większości to Hamburg i Brema;
A Lagerman to nazwisko po mężu rodzonej siostry Jozefa Kazimierskiego
Posiedzę jeszcze nad tym i poszperam, dziękuję raz jeszcze obojgu Państwu.
-
janusz.geborski
- Posty: 9
- Rejestracja: wt 12 lut 2013, 19:15
Szokam miejscowości WYDUC.
Witam .
Szukam miejscowości WYDUC--- ZABÓR AUSTRYIACKI
Nazwa zapisana w liście pasażerów do USA z 1905 r.
osoba podróżująca ZOFIA WRZOS
Narodowość austryiacko -polska tak napisane.
Bedę wdzięczny za wszelkie wskazówki.
Szukam miejscowości WYDUC--- ZABÓR AUSTRYIACKI
Nazwa zapisana w liście pasażerów do USA z 1905 r.
osoba podróżująca ZOFIA WRZOS
Narodowość austryiacko -polska tak napisane.
Bedę wdzięczny za wszelkie wskazówki.