W jaki sposób wyrabiano puszcze na pola uprawne?

[wnikliwy]

Jak mogło wyglądać wyrabianie lasu/puszczy pod pola uprawne w czasach XV-XVI wieku?


pozdrawiam, Wojciech

[Musial_Michalina]

Dobry wieczór,
Przykładowo w Gorcach odbywało się to głównie przez wypalanie lasu (stąd nazwa tego pasma górskiego). Wiele do powiedzenia miały też owce i kozy
Polecam wątek:
Str. 43/44

https://books.google.pl/books?id=ZFBLn0 ... ce&f=false

Pozdrawiam,
Michalina

[Sroczyński_Włodzimierz]

Prażmów
Praga etc
jeszcze i w XV-XVI
ale też klasycznie - karczowaniem

podpisuj posty!
chyba, że to nazwisko - Twój nick, ale i tak łatwiej po imieniu
bo cecha to niespecjalnie sądząc po założeniu wątku na forum genealogicznym zamiast użycia wujka g.)

[Warakomski]

Właściciele puszcz rozwijali i intensyfikowali produkcję w rudniach i smolarniach. Destylacją drewna zajmowali się w budach poddani rzemieślnicy / budnicy, smolarze/ Technologia wytapiania smoły z drzew powodowała ogromne spustoszenia w puszczach. Smolarstwo największy swój rozwój osiągnęło w I poł. XVI w. Stanowiło jedno z najbardziej rabunkowych form eksploatacji lasu.
Początkowo tak zwane budy to były prostokątne majdany położone w głębi lasu, gdzie wytwarzano smołę, dziegięć, popiół, potaż itp. Po smolarniach, w miejscu wyciętych drzew, powstawały osady rolnicze. Po budnikach pozostały jeszcze ślady w nazwach miejscowości. Najbardziej chyba w Polsce znaną jest Buda Ruska w dawnej Puszczy Przełomskiej, gdzie ma swój dom były prezydent B. Komorowski.
Krzysztof

[jart]

Uzupełniając przedmówców (i wyprzedzając kolejne posty) - zależy kto, gdzie i kiedy. W skrócie: w dobrach królewskich i prywatnych (przeważnie) było jak jak napisał Krzysztof - chodziło (w większości przypadków) o przemysł leśny.
Bywało tez tak, że chodziło o osadnictwo, np. w dobrach biskupów płockich w Puszczy Zielonej, spustoszonej po wojnie ze Szwedami i kilku przejściach zarazy, władze kościelne osiedlały chłopów "na surowym korzeniu" - tzn. często osadnik sam karczował sobie miejsce pod gospodarstwo i pola. Ile wykarczował w umówionym czasie, tyle miał (po upływie ustalonego czasu robiono pomiar, po czym oficjalnie osadzono go na wykarczowanym terenie w zamian za co płacił czynsz). Czasem nawet osadnik sam mógł wybrać dogodne mu miejsce do karczowania.

Nawet w okolicach np. hut szkła (ale rudy chyba też) powstawały wsie, na terenach gdzie las został wycięty na opał w piecach.

Jak napisałem, zależy kto (osiedlał lub/i był osiedlany), zależy gdzie, zależy kiedy. Materiałów na temat, na dużym poziomie ogólności jest w sieci dość sporo.

[Łucja]

Nie jesteśmy w stanie odtworzyć mapy Polski z lasami w XVI w., możemy się tylko domyślać gdzie były. Twórcy Atlasu Historycznego Polski w XVI w. musielii pójść na łatwiznę i stan lasów podać na okres dużo późniejszy (przełom XVIII i XIX w.), mimo, że to zakłóca obraz owych map i to bardzo. Ale z kolei są to mapy osadnictwa, a nie lasów. Można się tylko domyslać, że jeżeli na tych mapach jest "biało", a nie ma żadnych osad, to mógł być tam las. Podaj rejon to sprawdzimy, ale to działa, naprawdę widać gdzie wcześniej mógł być las. Pierwszy sposób przemiany lasów w pola uprawne to zwykła codzienna eksploatacja, materiał na budowę domów, na opał. Osada "pączkowała" w ten sposób w nowe okoliczne osady, aż już lasu w ogóle jako rezerwuaru drewna zabrakło i trzeba było sięgać po nowe "dzikie" tereny, i tak pojawia się kolejny sposób, karczowanie pod osady. Ale ten pierwszy sposób musiał być bardzo istotny i bardzo efektywny, tak wyginęły w Polsce przede wszystkim dąbrowy, dobry budulec i drewno na opał ale... i dobre gleby udało się w ten sposób uzyskać pod uprawy.
Przemysły leśne, o czym już była mowa, kolejny bardzo ważny sposób, chociaż równie często bywało, że były one powtórnie zadrzewiane, nie zawsze ich położenie było wygodne pod osadnictwo. Bardzo dużo różnych sytuacji, w zależności od regionu, ja teraz "siedzę" w Puszczy Sandomierskiej i tam to tropię trochę.


Łucja

[wnikliwy]

Dzięki za odpowiedzi. Konkretne tereny mnie interesujące to ówczesne pogranicze Korony i Litwy, a dzisiejsze Podlasie.

Wojciech

[Sidor]

Wnikliwy, Łucjo, może zainteresują Was wątki dotyczące zmian w Puszczy Sandomierskiej, które można znaleźć w publikacji Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej "Źródła kultury ludowej Puszczy Sandomierskiej". Publikacja do pobrania za darmo (po zalogowaniu) lub do przeglądania bez logowania https://issuu.com/muzeumkulturyludowejk ... d3f9fdde/1
Polecam! Zwłaszcza Lasowiakom
Ula

[Łucja]

Wnikliwy, Łucjo, może zainteresują Was wątki dotyczące zmian w Puszczy Sandomierskiej, które można znaleźć w publikacji Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej "Źródła kultury ludowej Puszczy Sandomierskiej". Publikacja do pobrania za darmo (po zalogowaniu) lub do przeglądania bez logowania https://issuu.com/muzeumkulturyludowejk ... d3f9fdde/1
Polecam! Zwłaszcza Lasowiakom
Ula

Dzięki za link!
Ja klasyczny tekst czytam, już po raz któryś, też polecam: http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmet ... ublication
"Osadnictwo Puszczy Sandomierskiej między Wisłą i Sanem"

Łucja