Gminy mojżeszowe

[gryszpi]

Czy możecie mnie pokierować w jaki sposób ustalić pod jaką gminę mojżeszową należała dana miejscowość ? Może gdzieś jest jakaś mapa, która o tym mówi ? Chciałbym ustalić gdzie można szukać osób tego wyznanie mieszkających w takich miejscowościach jak: Strzegowo i Unieck w województwie mazowieckim, Dobrzyń i Rypin w województwie kujawsko-pomorskim. Proszę również o kilka podpowiedzi gdzie ewentualnie szukać aktów XVIII wieku ? Słyszałem, że osoby tego wyznania wówczas dopisywano do ksiąg rzymskokatolickich ale nie wiem czy to prawda.
Dziękuję z góry,
Piotrek

[jamiolkowski_jerzy]

Można próbować poprzez
http://www.sztetl.org.pl/
Jeśli chodzi o Podlasie ta wyszukiwarka się sprawdza
W księgach kościelnych XVIII wieku zapisywano chrzty, śluby (zatem wydarzenia sakramentalne) oraz zgony. Ale nawet te ostatnie same z siebie wykluczają zapisywanie ortodoksyjnych Żydów (nie przechrztów)
Metryki gmin żydowskich sprzed 1808?? osobiście nie natknąłem się na takie, nie wykluczam jednak, że w innych częściach kraju takie były prowadzone.
Natomiast po 1808 w Królestwie Polskim (Kodeks Napoleona) w oczywisty sposób metryki z urzędu były zapisywane jako akty stanu cywilnego (nie należy mylić tego z księgami kościelnymi). Do wypowiadania się za inne zabory nie mam kompetencji
Pozdrawiam

[Janina_Tomczyk]

Witam

Mogę coś podpowiedzieć na podstawie indeksowanych przeze mnie ksiąg USC burmistrza miasta Głowna. Są to księgi po 1808 roku i często widziałam zapisy o danych wyciągniętych z ksiąg kahału a dotyczących rodzin pochodzenia żydowskiego. Nigdy nie składano do aktów ślubu metryk z kościoła rzymsko-katolickiego jeśli dotyczyły starozakonnych więc dokonywano odrębnych zapisów w księgach kahału przed 1808 rokiem. Po 1810 roku zauważyłam posługiwanie się urzędowymi aktami znania w odniesieniu do aktów urodzenia starozakonnych wchodzących w uznane prawnie związki małżeńskie.
Z powyższego wynika, że raczej należy szukać dokumentów w archiwach państwowych i księgach prowadzonych przez burmistrzów oraz w alegatach załączonych do aktów małżeństw po 1808 roku bo dość skrupulatnie zbierano odpowiednie dokumenty.
Oczywiście nie wiem jak to wyglądało szczegółowo w Strzegowie, Uniecku, Dobrzyniu i Rypinie, ale to trzeba ustalić samodzielnie w odpowiednim archiwum państwowym.

Pozdrawiam
Janina

[Ulcia_d]

Witam,
Z VIII w nie wiem, natomiast jak powyżej już było wspomniane po 1808 roku Kodeksem Napoleona na kościoły nałożony był obowiązek spisywania tych wydarzeń . I faktycznie przy indeksowaniu małych miejscowości (Serokomla akurat w tym przypadku) w metrykach urodzeń spisywanych przez księży katolickich trafiałam na zapis, że stawił się starozakonny i okazał dziecię

Pozdrawiam,
Ula

[jakozak]

W parafii Obrazów woj. świętokrzyskie, urodzenia, małżeństwa i zgony wpisywane były do ksiąg razem z wyznaniem rzymskokatolickim. Ksiądz był jednocześnie urzędnikiem stanu cywilnego.
Np.
<Roku tysiącznego osiemset jedenastego przed nami Plebanem Obrazowskim sprawującym obowiązki Urzędnika Stanu Cywilnego Gminy Obrazowskiej Powiatu..... stawił się Haim Layzerkowicz... >

[Sroczyński_Włodzimierz]

Ulcia:
nie:)
Obowiązek rejestracji (orientacyjnie w okresie 1808-1825) - W Księstwie i Królestwie nie był nałożony na kościoły.
Urzedy Stanu Cywilnego były wielowyznaniowe, gminne.
Owszem, często urzędnikiem był proboszcz, ale nie zawsze. Jeśli prowadził księgę to nie z powodu, że na Kościół Rzymskokatolicki został nałożony obowiązek rejestracji urodzęń, małżęństw, zapowiedzi zgonów i rozwodów, ale daltego ż erównolegle do bycie administrotorem paarfii był urzędnikiem gminnym odpowiedzialnym za rejestrację zdarzeń j.w.

Ad Serokomla:
http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/pradzi ... rch=szukaj
to jest gminny urząd stanu cywilnego
a że opis jest jaki jest
http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/pradzi ... =Serokomla
nikt ni ejest nieomylny:)
patrz na okładkę
http://www.szukajwarchiwach.pl/35/1918/ ... U-leCfppQw
jak i na nagłówek oraz treść
http://www.szukajwarchiwach.pl/35/1918/ ... YVcOF6zUbw
urzędnik i urzad stanu cywilnego gminy!


pozdrawiam

[gryszpi]

Ok dzięki Wam za dyskusję, ale jak wyglądała sytuacja po 1825 roku. Wiem, że wówczas nastąpił rozdział i wyznania miały swoje księgi. Jeśli chodzi o wyznanie rzymskokatolickie to sprawa jest ogólnie mówiąc raczej prosta - podział na parafie do dziś właściwie niezmienny, a co jeśli chodzi o wyznanie mojżeszowe zdaję sobie sprawę, że również był jakiś podział tylko gdzie tego podziału na konkretne gminy szukać ??? Tu jest dla mnie problem. Podałem na wstępie kilka miejscowości, które mnie interesują gdzie mieszkali moi przodkowie lecz nie ma ich aktów zgonów w księgach rzymskokatolickich a wiem że zmarli po 1825 przed 1850. Obszukałem wszystkie parafie w promieniu 100km od miejsca zamieszkania. W związku z tym, iż mam przypuszczenia o ich pochodzeniu żydowskim mogę domyślać się, że ich ewentualny zgon mógł być odnotowany właśnie w tamtych księgach. Tylko problem jest w tym, że nie wiadomo jakich bo nie umiem ustalić teren jakiej gminy mojżeszowej obejmował takie miejscowości jak Unieck i Strzegowo w woj. mazowieckim i Rybin i Dobrzyń w woj. kujawsko-pomorskim. Być może istnieje jakaś mapka z takim podziałem lub jakiś spis. Może ktoś z Was z czymś takim się spotkał.

[Sroczyński_Włodzimierz]

zgony bywały dziurawe
Jeśli dysponujesz kopiami dokumentó wykazujących sakremantalne /chczescijańskie rejestracje zdarzeń to i zgonó nie ma powodu szukac w mojżeszowych

poza wyjątkami (jakim były rejestracje mojżeszowych, i szerzej niechrzęsnijańskich)w komisariatach policji - na ogół kahały
ale sporowadza się to do jednego - raczej jedynym miejscem przechowywania będą APy*
AP lub oddział czy filia na ogól tak rozległy teren obejmuje, ze wystarczy przejrzec co z mojżeszówki dany AP ma, nie wnikając w strukture terytorialną (co do parafii ..tez nie jesttakie oczywiste, że "mamy" sieć parafialną w 100% znaną i opisaną

*"raczej" - jest nadzieja czasem uzasdniona, że jak nie ma AP to warto sprawdzic w diecezjalnym. Wbrew pozorom sporo ksiąg (różnego typu) mojżeszowych bywa w diecezjalnych archiwach

opócz kśiag zgonów (ASC) wartoposzperać, czy na parafii lub w iecezjlanym nie ma ksiąg pochowanych lub pokładnego, przykłądowo:
http://metryki.genealodzy.pl/metryka.ph ... 2534&y=792

[jamiolkowski_jerzy]

Po co teoretyzować ? Wedle wskazanej przez mnie wyszukiwarki w Strzegowie, Rypinie i Dobrzyniu były gminy żydowskie. Najprostsze co należy zrobić to zwrócić się po wiedze do źródła. Jest przecież podany kontakt.
Pozdrawiam

[Pawel322]

Chciałbym odświeżyć pytanie zadane przez użytkownika "gryszpi" - jak ustalić przynależność wsi czy miejscowości do okręgu bożniczego po roku 1825 w zaborze rosyjskim ?
Moje pytanie dot. zwłaszcza małych wsi gdzie np. Żyd był karczmarzem - gdzie wtedy szukać odpowiednich aktów metrykalnych dot. jego rodziny ?

[Darek08]

Sprawa może być o tyle trudna, że Żydzi mieszkali głównie w miastach, a na wsiach z reguły tylko na tymczasowych wynajmach karczem, browarów, czy gorzelni. Z tego względu konkretne wsie zapewne nie były na stałe przypisane do danego kahału.
Pomocą mogą tu być rejestry podatku pogłównego z II połowy XVIII wieku. Np. dla dawnego województwa łęczyckiego zachowały się rejestry z lat: 1765, 1775, 1778, 1781, 1784, 1787. Nie wiem jak wygląda ich dostępność w przypadku innych województw, ale rejestry łęczyckie przechowywane są w Księgach Grodzkich Łęczyckich w AGAD.
Z reguły w spisach tych uwzględniano poszczególnych Żydów zamieszkujących w kolejnych miastach oraz przypisanych do tych miast arendarzy, którzy mieszkali w pobliskich wsiach. Przypisanie wsi do danego kahału było zmienne, ale z reguły "ciążyło" w kierunku najstarszego miasta w rejonie (czyli w przypadku województwa łęczyckiego najwięcej arendarzy przypisywano Łęczycy).
Dla lepszego rozeznania w tematyce spisów pogłównego oraz wiejskich arendarzy w XVIII w. polecam artykuł: Żerek-Kleszcz H., Taryfy pogłównego województwa łęczyckiego z lat 1764-1787 – studium źródłoznawcze, Acta Judaica Lodziensia, t. 1, 2011.
W spisach z reguły wymieniano gospodarza oraz kolejnych członków rodzin. W miastach odliczano kolejne domy, w przypadku arend kolejne wsie. Im późniejszy spis tym więcej osób posługiwało się nazwiskami, ale też więcej osób uchylało się od spisania.

[Sroczyński_Włodzimierz]

sprawdzić jaki okręg bożniczy istnieje w zasobie AP, wytypować najbliższy lub najbliższe

poza APami w zasadzie ASCków nie ma
jakiś szczątek w ŻIH, którym się nie chcą podzielić, tj wystawić do korzystania b.o. choć to XIX wiek

[Pawel322]

Piotrze, Natrafiłem kiedyś na informację że strukturę gmin żydowskich na terenie zaboru rosyjskiego i austriackiego można znaleźć w publikacji: "Shtetl Finder Gazetteer: Jewish Communities in the 19th and Early 20th Centuries in the Pale of Settlement of Russia and Poland, and in Lithuan" autor Chester G. Cohen. Ww książki nigdy nie przeglądałem więc nie wiem na ile jest ona dokładna itp.
Paweł

[Sroczyński_Włodzimierz]

ale to XIX wiek więc po zniesieniu kahałów (więc i gmin tak naprawdę)
http://pbc.biaman.pl/publication/4507
Dziennik praw Królestwa Polskiego. 1820, T. 7, nr 28-32. - 7/73 , strony 275-278) nie powinno być większego problemu
co do wcześniejszego okresu (niestety z luką) to chyba lepszą podstawą jest
https://polona.pl/item/projekty-i-proby ... o:metadata
tj jedna z publikacji Ringelbluma
warto jednak wiedzieć, że część (być może nawet większość) niechrześcijan skutecznie kwestionowała i wymykała się władzy kahałów tj gmin - cały chasydyzm (będący rewolucją a nazwany teraz ortodoksją:) to zaprzeczenie owej niby-hierarchi, odmiejscowienie (podróże do cadyków etc)
oficjalna organizacja terenowa wydaje się, że nie przystawała nijak do rzeczywistości
rejestracja ASC to najmniejszy problem w tym wszystkim:)
o okresie przejściowym np w
https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Sae ... s65-75.pdf
później dużo lepiej nie było (np w Warszawie ASCki niechrześcijańskie przejęły komisariaty przede wszystkim ze względu nie niemożność wyegzekwowania prowadzenia ich przed okręgi), a zbieranie podatków wewnętrznych oparte było chyba przede wszystkim na sieci informatorów -sąsiadów (tego samego wyznania oczywiście)