Pochodzenie nazwisk (cz.8)

Pochodzenie (etymologia) nazwisk

Moderatorzy: elgra, Galinski_Wojciech, maria.j.nie

Małgorzata_Grzyb

Sympatyk
Posty: 27
Rejestracja: ndz 20 cze 2021, 13:12

Re: Pochodzenie nazwisk Blaut(h), Schampera, Remiorz/Rymiorz

Post autor: Małgorzata_Grzyb »

Dzień dobry,
Proszę o informacje odnośnie pochodzenia i znaczenia nazwisk:
1. Bielański
2. Pawęzka
3. Olszowy
4. Gontarz
5. Hajduk/Chajduk
6. Balukiewicz
7. Żwirblis
8. Iwaniec
9. Gumiela

Z góry dziękuję,
Małgorzata
Pandzian

Sympatyk
Posty: 10
Rejestracja: pn 27 gru 2021, 10:53
Lokalizacja: Klamry

Post autor: Pandzian »

Proszę o podanie informacji odnośnie pochodzenia i znaczenia nazwisk:
Ryszawy / Ryszawa
Prusaczyk
Kurzawa
Sobotka
Myślewska
Zawoja
Wiktorek
Burczak
ROMAN_B

Sympatyk
Posty: 1249
Rejestracja: ndz 08 sty 2012, 20:36

Re: Rozważania o etymologii nazwiska Żwirblis.

Post autor: ROMAN_B »

Małgorzato, dzień dobry.

Rozważania o genezie nazwiska Żwirblis.

Żwirblis – to graficznie spolszczenie litewskiej nazwy osobowej Žvìrblis, która pochodzi od przezwiska Žvìrblis a ono od wyrazu pospolitego žvìrblis ‘wróbel’.

Profesor Aleksander Brückner w swoim Słowniku etymologicznym języka polskiego, który został wydany w Krakowie, w roku 1927 przez Krakowską Spółkę Wydawniczą pod hasłem „wróbl” napisał:
„wróbl (dziś i wróbel), wróblik, wróbli; prasłowo; cerk. wrabij (u nas i zamiast j, jak np. w krogulec, cerk. kraguj) i wrabĭc, rus. worobiej i wieriebiej (jak węg. vereb), czes. wrabec; pierwotny nagłos ocalał w lit. żwirblis, ‘wróbl’: pień zwĭrb-, o ‘świerkotaniu’.”.

Wojciech Smoczyński w drugim wydaniu swojego Słownika etymologicznego język litewskiego
[ wydanie drugie, poprawione i znacznie rozszerzone na prawach rękopisu – 26.2.2016 ] pod hasłem „žvìrblis” między innymi napisał:
„žvìrblis, -io 1. ʽwróbel, Passer domesticusʼ (SD 'wrobl, passer'), 2. przen. ʽmały, słaby człowiekʼ, 3. ʽpewien dawny taniecʼ, 4. ʽpenisʼ. (…).”.

Litewska nazwa osobowa Žvìrblis [ Żwirblis ] może odpowiadać polskiemu nazwisku Wróbel, które pochodzi od przezwiska Wróbel o ono od wyrazu pospolitego wróbel ‘ptak, wróbel domowy [ Passer domesticus ] to gatunek małego ptaka osiadłego z rodziny wróbli [ Passeridae ].

Dlaczego kogoś nazwano Żwirblis [ Žvìrblis ] trudno dziś jednoznacznie odpowiedzieć. Osoby nadające komuś przezwisko Žvìrblis miały zapewne jakiś powód, przesłankę, która zazwyczaj odnosiła się do jego wyglądu, cech fizycznych, cech psychicznych, cech charakteru itd.
Zatem, powodów, dla których kogoś przezwano Żwirblis [ Žvìrblis ] było kilka, napisałem o nich powyżej, któryś z nich sprawił, że konkretna osoba otrzymała przezwisko Žvìrblis.

Pozdrawiam – Roman.

Ps.
Uzupełnię jeszcze trochę informacje o nazwisku Żwirblis. Będą to dane o jego frekwencji na terenie Polski.
Zatem, w granicach obecnej Polski w roku 2002 według bazy PESEL osób o nazwisku Żwirblis mieszkało 24, w tym 15 mężczyzn i 9 kobiet. Szczegółowy rozkład występowania przedmiotowego nazwiska zobaczysz na mapie, którą zamieszczam pod linkiem:
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... %BBwirblis
Ostatnio zmieniony pn 27 gru 2021, 19:47 przez ROMAN_B, łącznie zmieniany 1 raz.
janusz59

Sympatyk
Posty: 1177
Rejestracja: pn 29 mar 2021, 14:11

Re: Pochodzenie nazwisk Blaut(h), Schampera, Remiorz/Rymiorz

Post autor: janusz59 »

mrcnpdlk pisze:
janusz59 pisze:Krzyżański od imienia Krzyżan .
Krzyżan to spolszczona wersja imienia Chryzostom (niekiedy też imienia Krystian lub Krzysztof).

Pozdrawiam
Janusz
To by miało sens. Bo Krzyżańskimi zaczęto nazywać potomków niejakiego Chryzostoma Wilka żyjącego pod koniec XVIII wieku w okolicy Wilamowa gm. Uniejów. W sumie to przez następne 100 lat wymiennie używano nazwisk Krzyżański i Wilczyński
Mój prapra.. miał ojca Chryzostoma Karczyka . W 1817 przy pierwszym ślubie jest wpisany jako Paweł Krzyżanoszczak, ale przy drugim z moją prapra..(w 1836) jako Paweł Karczyk. Jego brat, który ożenił się do Kalisza żył i zmarł jako Krzyżanowski(bardziej miastowe nazwisko chyba).
Cenię dzieło pana Rymuta, ale niektóre nazwiska traktuje bardzo schematycznie i bez kontekstu historycznego.

Pozdrawiam
Janusz
MatjaszZeZboisk

Nieaktywny
Posty: 38
Rejestracja: czw 07 sty 2021, 23:49

Re: Pochodzenie nazwisk Blaut(h), Schampera, Remiorz/Rymiorz

Post autor: MatjaszZeZboisk »

Nazwisko może pochodzić przecież od imienia protoplasty rodu, który sam mógł mieć zupełnie inne nazwisko. Np. protoplastą mojego rodu był Matyasz (Matjasz) Pokrzywnicki, a jego synów, wnuków i dalszych potomków nazywano Matyaszkiewicz, aż do pokolenia mojego pradziadka. Natomiast pierwotne nazwisko rodowe - Pokrzywnicki - zostało całkowicie wyparte z pamięci dalszych pokoleń. Do dzisiaj jest Matyaszkiewicz (także Matyjaszkiewicz, Matyjaśkiewicz itp.).



Pozdrawiam Jakub.
ROMAN_B

Sympatyk
Posty: 1249
Rejestracja: ndz 08 sty 2012, 20:36

Re: Rozważania o etymologii nazwiska Pawęzka.

Post autor: ROMAN_B »

Małgorzato, dobry wieczór.

Do moich rozważań o etymologii nazwiska Żwirblis, o których pisałem w moim poprzednim poście dołożę jeszcze jedno nazwisko.

Rozważania o genezie nazwiska Pawęzka.

Na obszarze obecnej Polski w roku 2002 według bazy PESEL osób o nazwisku Pawęzka mieszkało 438, w tym 216 mężczyzn i 222 kobiety. Szczegółowy rozkład występowania przedmiotowego nazwiska zobaczysz na mapie, którą zamieszczam pod linkiem:
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... w%C4%99zka

Serwis Rzeczypospolitej Polskiej.
Wykaz nazwisk męskich (wg pola nazwisko aktualne) występujących w rejestrze PESEL z uwzględnieniem nazwisk osób zmarłych, stan na 2021-02-01.
Pawęzka: 296.
Pawęzka – Karaduman: 2.
Wykaz nazwisk żeńskich (wg pola nazwisko aktualne) występujących w rejestrze PESEL z uwzględnieniem nazwisk osób zmarłych, stan na 2021-02-01
Pawęzka: 293.

Samuel Bogumił Linde w tomie II, w części II (P.) Słownika języka polskiego, który został wydany w Warszawie w roku 1811, na stronie 653 napisał „(…), pawęzka, mała tarcza, (…).”.

Dr Renata Janicka – Szyszko w swojej pracy doktorskiej pt. Słownictwo rzemiosł w drewnie w leksyku doby nowopolskiej [ Akademia im. Jakuba z Paradyża, Gorzów Wielkopolski 2019 ] na stronie 261 napisała:
„(…), pawężka ‘mała tarcza, osłona z drzewa, używana niegdyś przez pieszych żołnierzy dla zakrycia siebie od strzał z łuku tudzież ukłuć i uderzeń broni białej’, (…).”.

W roku 1996 w Katowicach ukazała się publikacja pod redakcją Krystyny Kleszczowej nosząca tytuł Słowotwórstwo języka doby staropolskiej. Przegląd formacji rzeczownikowych, która została wydana przez Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Na stronie 110 przeczytać można, że „(…), pawezka ‘mała tarcza’ od paweza, (…).”.

Wynika z tego, że pawężka, pawęzka, pawezka, pawenzka to rodzaj małej tarczy, której nazwa pochodzi od wyrazu paweza, pawęza, pawęż, pawężą ‘rodzaj wielkiej prostokątnej drewnianej tarczy, zdobionej malowidłami’.

Hipotetycznie można przyjąć, że nazwisko Pawęzka pochodzi od przezwiska Pawęzka a ono od wyrazu pospolitego pawęzka ‘rodzaj małej drewnianej tarczy’.

Pozdrawiam – Roman.

Ps.

Jutro, to jest w dniu 28.12.2021 roku, napiszę jak mogło powstać nazwisko Balukiewicz.
Wladyslaw_Moskal

Sympatyk
Posty: 1631
Rejestracja: pt 25 kwie 2008, 02:58

Re: Rozważania o etymologii nazwiska Pawęzka.

Post autor: Wladyslaw_Moskal »

Do wpisu Pana Romana,
warto dodac, ze w starożytnym Rzymie walczyło wiele różnych rodzajow gladiatorów. Niektórzy z pierwszych gladiatorów byli jeńcami wojennymi i byli doświadczonymi wojownikami, między innymi Galowie, używający swojej rodzimej broni i zbroi.
Rzymianie uzywali nazwy "parmularius" dla gladiatora, który nosił "parmula"= małą tarczę, a dla gadiatora z duzą tarczą = scutum, mieli nazwe "scutarius".
Francuscy Galowie na malą tarcze mowili "paves", a Slowianie kiedys mowili "paweska".
Dlatego we Wloszech i Francji mamy nazwiska Pavesi [Wlochy - 9349 osob/2014 r., Francja - 398] i Pavese [Wlochy - 2955, Francja - 77].
Czesi i Slowacy mają nazwisko Paveska, Czesi mają tez Pavezka, Francuzi - Powazka, Wegrzy - Paveszka, a w Polsce starozytne nazwanie i nazwisko Pawezka, dzieki traktatowi Stanislawa Zaborowskiego [lata 30 w XVI wieku] zostalo zastąpione zapisem Pawęzka.
Zatem ktos nazywany kiedys Pawezka, dzis Pawęzka, byl producentem malych tarcz lub wojem noszącym małą tarczę.
W dawnej Puszczy Sandomierskiej, gdzie licznie wystepuje nazwisko Pawęzka;
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... w%C4%99zka
slowo "pawęż", to "drąg do przyciskania siana lub zboża na wozie".

Zycze pomyslnego Nowego Roku 2022 wszystkim uzytkownikom Serwisu PTG - Wladyslaw
Awatar użytkownika
Ewa_Szczodruch

Sympatyk
Adept
Posty: 4159
Rejestracja: ndz 10 gru 2006, 17:22
Lokalizacja: Toruń

Re: Rozważania o etymologii nazwiska Pawęzka.

Post autor: Ewa_Szczodruch »

Witam :)

Podaję etymologie nazwisk za Rymutem :)

Dla Małgorzaty:


Balukiewicz - od balon, niekiedy też od nazw osobowych na Bal .
Bielański 1764 - od nazwy miejscowej Bielany (częste).
Chajduk - od hajduk ‘żołnierz piechoty węgierskiej; sługa dworski ubrany w strój węgierski’

Gontarz 1491 - od gont ‘deseczka do pokrywania dachu’.

Gumiela - od podstawy gum-, por. guma, gumno, od niemieckien nazwy osobowej Gum.

Hajduk 1559 - od hajduk ‘żołnierz piechoty węgierskiej; sługa dworski ubrany w strój węgierski’.

Iwaniec 1427 - od imienia Jan. Imię pochodzenia hebrajskiego, od Jehöhanan ‘Jahwe jest łaskawy’. W językach słowiańskich adaptowane jako Iwan, Jan. Forma Iwan we wczesnym średniowieczu znana w całej Polsce, później na Kresach Wschodnich. Postać Jan notowana od początku XIII wieku.

Olszowy - od olsza, olcha ‘drzewo liściaste’.

Pawęzka - od staropolskiego paweza, wtórnie pawęza, pawęż ‘rodzaj tarczy’, ‘tarcza, puklerz’; niekiedy następowało pomieszanie z nazwiskami na Pawąz-.

Żwirblis – nie znalazłam; może - od żwir ‘gruboziarnisty piasek’.

Dla Pandziana

Burczak 1649 - od burczeć ‘krzyczeć, warczeć’.

Kurzawa 1687 - w grupie nazwisk pochodzących od kurz ‘pył’, kurzyć, niekiedy od bazy kura; od staropolskiego kurzawa ‘zawierucha’.

Myślewski - w grupie nazwisk pochodzących od podstawy mysł-, por. myśleć, myśl, imiona złożone typu Myślibor.

Prusaczyk - od nazwy etnicznej Prus ‘członek narodu pruskiego’, też od nazwy herbu Prus.
Ryszawy - od podstaw rys , rysz , ryś, por. staropolskie rys ‘rysa’, ryś ‘gatunek dzikiego zwierzęcia’, imię Ryszard.

Sobotka 1265 - od sobota.

Wiktorek 1536 - od imienia Wiktor, notowanego w Polsce od XIII wieku, pochodzenia łacińskiego od victor ‘zwycięzca’.

Zawoja - od nazwy miejscowej Zawoja (bielskie, gmina Zawoja).
Pozdrawiam cieplutko, Ewa Szczodruch
Pandzian

Sympatyk
Posty: 10
Rejestracja: pn 27 gru 2021, 10:53
Lokalizacja: Klamry

Re: Rozważania o etymologii nazwiska Pawęzka.

Post autor: Pandzian »

Ewa_Szczodruch pisze:Witam :)

Podaję etymologie nazwisk za Rymutem :)



Dla Pandziana

Burczak 1649 - od burczeć ‘krzyczeć, warczeć’.

Kurzawa 1687 - w grupie nazwisk pochodzących od kurz ‘pył’, kurzyć, niekiedy od bazy kura; od staropolskiego kurzawa ‘zawierucha’.

Myślewski - w grupie nazwisk pochodzących od podstawy mysł-, por. myśleć, myśl, imiona złożone typu Myślibor.

Prusaczyk - od nazwy etnicznej Prus ‘członek narodu pruskiego’, też od nazwy herbu Prus.
Ryszawy - od podstaw rys , rysz , ryś, por. staropolskie rys ‘rysa’, ryś ‘gatunek dzikiego zwierzęcia’, imię Ryszard.

Sobotka 1265 - od sobota.

Wiktorek 1536 - od imienia Wiktor, notowanego w Polsce od XIII wieku, pochodzenia łacińskiego od victor ‘zwycięzca’.

Zawoja - od nazwy miejscowej Zawoja (bielskie, gmina Zawoja).
Dziękuję Pani bardzo, rzuciła Pani nowe światło w przypadku nazwiska Ryszawy, do tej pory byłam przekonana, żę jedyne źródło pochodzenia to określenie osoby o rudym kolorze włosów.
ROMAN_B

Sympatyk
Posty: 1249
Rejestracja: ndz 08 sty 2012, 20:36

Re: Rozważania o etymologii nazwiska Balukiewicz.

Post autor: ROMAN_B »

Małgorzato, dzień dobry.

Do poprzednich dwóch nazwisk [ Żwirblis i Pawęzka ], o których genezie pisałem w moich wcześniejszych postach dołożę jeszcze jedno, to jest Balukiewicz.

Rozważania o genezie nazwiska Balukiewicz.

Związek Litwinów Polskich i Wydawnictwo „Aušra” w Puńsku wydaje periodyk [ rocznik ] „Terra Jatwezenorum. Jotvingių krašto istorijos paveldo metraštis”. W periodyku tym z roku 2017, w części 1, od strony 92 do strony 127 został zamieszczony artykuł pt. Kiek mūsų kalbos išlikę lenkų pavardėse ( A – M ), którego autorem jest Algis Uzdila. Autor na stronie 95 umieścił etymologię nazwiska Balukiewicz pisząc:
„Balukiewicz – kanceliarijos suslavinta forma iš liet. Baliukas, kuri yra patroniminės priesagos -uk- vedinys iš Balys.”.
Wynika z tego, że nazwisko Balukiewicz jest kancelaryjną formą litewskiej nazwy osobowej Baliukas, które zostało utworzone za pomocą patronimicznego przyrostka -uk- od podstawy Balys. Zatem, Baukiewicz to spolszczona forma litewskiego miana Baliukas, które jest odojcowskim nazwiskiem utworzonym za pomocą formatu -uk- od Balys.

Balys to litewskie imię, które jest pochodną imienia Balesius a ono pochodzi od pełnego imienia Boleslovas ‘Bolesław’.

To moja propozycja dla Ciebie.
Pozdrawiam – Roman.
Wladyslaw_Moskal

Sympatyk
Posty: 1631
Rejestracja: pt 25 kwie 2008, 02:58

Pochodzenie nazwiska Pajor i podobnych.

Post autor: Wladyslaw_Moskal »

mrcnpdlk pisze:Dzień dobry, proszę o sprawdzenie następujących nazwisk. Podaje także oboczności z jakimi się spotkałem:
1. Figas/Figasiak
2. Sierzlak/Sierzchlak/Sierzchło
3. Krzyżański
4. Marczak/Maślak
5. Galus/Galusiński
6. Kluszczyński
7. Siwiński/Siwy
8. Pajor
9. Żywiczyński/Żywica

Pozdrawiam
Witam.

Marcin, do hipotezy pochodzenia nazwiska Pajor przytoczona przez Pania Ewe wg prof. K. Rymuta, dolaczam moja hipoteze o starozytnym pochodzeniu nazwania/nazwiska Pajor , co kiedys oznaczalo - "jeden z .. bliźniaków".

Wedlug strony genealogicznej Forebears=Przodkowie, istnieje w Europie nieliczne portugalsko-francusko-wloskie nazwisko Paio;
https://forebears.io/surnames/paio
To nazwisko francuskich Galow pochodzi od slowa "paio" = co w j. wloskim znaczy "coppia di elementi definita in base a motivi di stretta complementarità e funzionalità un p. di scarpe, di orecchini".
A w tlumaczeniu na j. polski to "para elementów określona na podstawie motywów o ścisłej komplementarności i funkcjonalności, na przyklad; butów lub kolczyków".

To okreslenie takze dotyczy powstalego na ziemiach obecnej Polski prapolskiego nazwania/nazwiska Bliźniak, dla jednego z pary nowonarodzonych niemowlakow;
https://forebears.io/surnames/bli%C5%BAniak
zapisywanego wczesniej jako Blizniak, Bliznak.

Zatem, ponad 4 tysiace lat temu Slowianie i Galowie uzywali starozytnego okreslenia "pajor", na jednego z pary nowonarodzonych niemowlakow, oczywiscie .. syna, bo nazwanie/nazwisko Pajor przez Turcje zawedrowalo ponad 4000 lat temu do Indii;
https://forebears.io/surnames/pajor
Wraz z rozwojem naszego jezyka w czasach kiedy jescze nie bylo Bawarii !!, powstaly od slowa "paio/pajo" nazwiska; Pajor, Pajorek, Pajorski, Pajór, Pajóra, Pajórek, Pajur, Pajura, Pajurek, Pajurkowski, Pajuro;
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... isko=Pajor

Pozdrawiam - Wladyslaw
Wladyslaw_Moskal

Sympatyk
Posty: 1631
Rejestracja: pt 25 kwie 2008, 02:58

Pochodzenie nazwisk Gumiel, Gumiela i podobnych.

Post autor: Wladyslaw_Moskal »

Witaj Malgorzato,

chociaz Pani Ewa podala za prof. K. Rymutem pochodzenie nazwiska Gumiela;"Gumiela - od podstawy gum-, por. guma, gumno, od niemieckien nazwy osobowej Gum", przedstawiam inna hipoteze pochodzenia starozytnego nazwiska Gumiel/Gumiela, sufiks "-a", oznaczal kiedys, ze osobnik ten - Gumiela, cieszyl sie uznaniem i powazaniem.

Wedlug strony genealogicznej Forebears=Przodkowie nazwisko Gumiel wystepuje w Hiszpanii [784 osob w 2014 r.] i Francji [119 osob];
https://forebears.io/surnames/gumiel
Nazwisko Gumiel wystepowalo na ziemich obecnie polskich, ale zostalo zastapione przez nazwiska Gumiela [684 osob], Gumulak [555 osob] i Gomulak [356 osob].
Nazwisko Gumiela wystepuje we Francji [8 osob], a nazwisko Gumulak w Anglii [8 osob] i w Szkocji [5 osob] oraz nazwisko Gomulak w Anglii [17 osob] i Rosji [7 osob].
W j. angielskim zostalo zachowane starozytne znaczenie slowa "gum" = żywica/klej roślinny, ktorym kiedys przylepiano kosciane/krzemienne groty do strzał.
Starozytnosc tych nazwan/nazwisk potwierdzaja tez indyjskie nazwiska Gum, Gummila i Ghumilay.

Zatem ktos, o nazwaniu/nazwisku Gumiel i podobnych, kiedys robil strzały uzbrojone w groty przylepiane i dodatkow obwiazywane sciegnami do drzewca.
Nazwiska Gumiel i Gumiela sa nazwiskami Galow i Slowian, od ktorych juz w czasach prawie wspolczesnych, powstalo bardzo rzadkie nazwisko niemieckie Gum [61 osob] !!.

Pozdrawiam - Wladyslaw
Arek_Bereza

Sympatyk
Ekspert
Posty: 5891
Rejestracja: pt 26 cze 2015, 09:09

Pochodzenie nazwisk Gumiel, Gumiela i podobnych.

Post autor: Arek_Bereza »

Uprzejma prośba o informację na temat nazwiska Śliżewski
Pozdrawiam serdecznie
Arek
ROMAN_B

Sympatyk
Posty: 1249
Rejestracja: ndz 08 sty 2012, 20:36

Re: Rozważania o genezie nazwiska Śliżewski.

Post autor: ROMAN_B »

Arku, dobry wieczór.

Rozważania o genezie nazwiska Śliżewski.

W nazwisku Śliżewski można wyróżnić dwa człony, to jest rdzeń nazwy osobowej oraz przyrostek:
1. Śliżewski: Śliżew + ski = Śliżewski;
2. Śliżewski: Śliż + ewski = Śliżewski.

Sufiks -ski tworzy nazwy osobowe od nazw miejscowości. Przyrostek ten był charakterystyczną końcówką dla szlacheckich nazwisk polskiego pochodzenia, które związane były z posiadaną własnością – najczęściej rodowych wsi lub miast. Ski – jest przyrostkiem przymiotnikowym, kontynuantem z języka prasłowiańskiego -ьskь – jь, który określał przynależność do czegoś. Stanowi odmienioną formę formantu -sk z końcówką rodzaju męskiego. Dzięki temu formantowi tworzy się w języku polskim przymiotniki. Początkowo nazwiska z końcówką -ski w okresie I Rzeczypospolitej charakterystyczne były dla szlachty. Nazwiska z tym sufiksem upowszechniły się z czasem także w niższych stanach [ mieszczanie, chłopi ]. I oznaczały mieszkańca dalej miejscowości lub/i pochodzącego z konkretnej miejscowości [ nazwiska odmiejscowe nieszlacheckie ]. Po pewnym czasie charakter odmiejscowy uległ zatarciu i zaczęły pojawiać się nazwiska z tym sufiksem, pochodzące od przydomków, przezwisk, imion i każdego innego wyrazu pospolitego; np. Anielski od Anioł, Adamski od Adam, Koński od Koń, Topolski od Topola, Niedzielski od Niedziela – nazwiska strukturalne.
Formant -ski używany w nazwiskach jest również rozszerzany do innych postaci na przykład do sufiksu: -i/yński, -e/ański oraz -o/ewski. Te złożone przyrostki sprawiają niekiedy pewien problem, który polega na tym, że cząstki -i/yń-, -e/ań-, -o/ew- mogą stanowić integralną część rdzenia nazwiska a nie być składową odpowiedniego przyrostka: -i/yński, -e/ański, -o/ewski [-o/eski ]. Przykładem takiego nazwiska jest nazwa osobowa Kowalewski, która może być nazwiskiem odmiejscowym [ szlacheckim lub nieszlacheckim ] od nazwy wsi Kowalew albo nazwiskiem strukturalnym utworzonym od zawodu kowal, odpowiednio za pomocą sufiksu -ski albo przyrostka -ewski. Tak więc zawsze trzeba to mieć na uwadze ten fakt przy rozpatrywaniu genezy konkretnego nazwiska.

Prof. dr hab. Alina Naruszewicz – Duchlińska z Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego w Olsztynie tak pisała o etymologii nazwiska Śliżewski:
„Nazwisko Śliżewski to forma pochodząca od nazwy miejscowej. Ma następujące potencjalne podstawy etymologiczne: 1. Ślizów, kaliskie, gmina Syców, 2. Śliżowo (Wileńszczyzna), 3. Śliże (kilka miejscowości – powiat lidzki, wiłkomierski, nowoaleksandrowski, poniewieski, szawelski), zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 579, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X, s. 768.”.

Drugą ewentualnością genezy miana Śliżewski jest to, że może to być strukturalna nazwa osobowa, która została utworzona na wzór i podobieństwo nazwiska odmiejscowego przy pomocy formatu -ewski od podstawy słowotwórczej Śliż- [ Śliż + ewski = Śliżewski ]. Biorąc to pod uwagę można powiedzieć, że nazwisko Śliżewski z jakimś prawdopodobieństwem powstało od nazwy osobowej Śliż albo Śliź, albo Śliz poprzez dodanie do niego przyrostka -ewski tak by przypominało szlachecką odmiejscową nazwę osobową.

Śliż albo Śliź obecnie Śliz ‘gatunek ryby z rodziny piskorzy’ [ tej starej nazwy już w słownikach nie ma, jest tylko śliz ].
Śliz kontynuuje praindoeuropejskie *sleiǵ-, które w języku prasłowiańskim dało *slizъ / *sližь [ praindoeuropejskie ǵ na gruncie prasłowiańskim przeszło regularnie w z; forma *sližь natomiast została utworzona za pomocą przyrostka *-jь od *slizъ, w którym z pod wpływem j przeszło regularnie w ž ]. Nazwa ta jednak znana była tylko północnym Słowianom. Kontynuują ją między innymi: górnołużyckie sliž, słowackie slíž, ukraińskie slyż ‘śliz’. Od praindoeuropejskiego *sleiǵ- wywodzą się również: angielskie slick, sleek ‘gładki’, niemieckie schleichen ‘pełzać, czołgać się’, holenderskie slijk ‘błoto’ – ( za: Monika Gołda: Śliski temat, czyli ślimak, śliz i lin w menu etymologa ).

Innym tematem motywującym przedmiotowe nazwisko może być wyraz „śliz” w znaczeniu drewniana belka, stalowa szyna lub lina służąca do prowadzenia w szybie windowym; kierownica szybowa, prowadnik szybowy.

Tak więc, z jakimś prawdopodobieństwem nazwisko Śliżewski powstało od przezwiska Śliż albo Śliź, albo Śliz poprzez dodanie do niego strukturalnego przyrostka -ewski.

W roku 2002 w granicach obecnej Polski występowało nazwisko:
1. Śliżewski – mężczyzn o tym nazwisko w tym czasie było 391.
2. Śliżewska – kobiet o tym nazwisku w tym czasie było 407.
W sumie osób o nazwisku Śliżewski / Śliżewska w roku 2002 na obszarze Polski zamieszkiwało 798.
Szczegółowy rozkład miana Śliżewski zobaczysz na mapie, którą znajdziesz pod linkiem:
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... C5%BCewski
Natomiast rozkład występowania nazwy osobowej Śliżewska zobaczysz na mapie, która znajduje się pod linkiem:
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... C5%BCewska

W roku 2002 w granicach obecnej Polski występowało nazwisko:
1. Ślizewski – mężczyzn o tym nazwisko w tym czasie było 74.
2. Ślizewska – kobiet o tym nazwisku w tym czasie było 88.
W sumie osób o nazwisku Ślizewski / Ślizewska w roku 2002 na obszarze Polski zamieszkiwało 162.
Szczegółowy rozkład miana Ślizewski zobaczysz na mapie, którą znajdziesz pod linkiem:
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... 9Alizewski
Natomiast rozkład występowania nazwy osobowej Śliżewska zobaczysz na mapie, która znajduje się pod linkiem:
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... 9Alizewska

W roku 2002 w granicach obecnej Polski występowało nazwisko Śliż. Osób o tej nazwie osobowej było 1207, w tym mężczyzn – 564, kobiet – 643.
Szczegółowy rozkład występowania miana Śliż w Polsce zobaczysz na mapie, którą zamieszczam pod linkiem:
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... 9Ali%C5%BC

W roku 2002 w granicach obecnej Polski występowało nazwisko Śliz. Osób o tej nazwie osobowej było 941, w tym mężczyzn – 456, kobiet – 485.
Szczegółowy rozkład występowania miana Śliz w Polsce zobaczysz na mapie, którą zamieszczam pod linkiem:
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... =%C5%9Aliz

W roku 2002 w granicach obecnej Polski występowało nazwisko Śliź. Osób o tej nazwie osobowej było 22, w tym mężczyzn – 9, kobiet – 13.
Szczegółowy rozkład występowania miana Śliz w Polsce zobaczysz na mapie, którą zamieszczam pod linkiem:
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... 9Ali%C5%BA


To moje propozycje rozważań o etymologii nazwiska Śliżewski.

Z Noworocznymi życzeniami – Roman.


Ps.
Dlaczego kogoś nazwano Śliżewski albo Śliż [ Śliź, Śliz ]. Dziś trudno jednoznacznie na to pytanie odpowiedzieć. Śliż / Śliź / Śliz to ryba, która jest śliska, ma pokryte śluzem ciało. Może osoba przezwana Śliż / Śliź / Śliz byłą osobą „śliską”, „oślizłą” a może przypuszczalnie ślamazarą. To tylko taka mała hipoteza.

Roman.
Arek_Bereza

Sympatyk
Ekspert
Posty: 5891
Rejestracja: pt 26 cze 2015, 09:09

Re: Rozważania o genezie nazwiska Śliżewski.

Post autor: Arek_Bereza »

Romanie,
Pięknie dziękuję za tak wyczerpującą odpowiedź. Chylę czoła przed wiedzą.
Życzę wszystkiego najlepszego w Nowym Roku.
Pozdrawiam serdecznie
Arek
Zablokowany

Wróć do „Pochodzenie nazwiska”