Przerwy między metrykami chrztu w parafii w Więcławicach

[nowicki_z_nowickich]

W kolekcji Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej http://mbc.malopolska.pl/dlibra/aresult ... 3AB7350-21 są dostępne następujące księgi:

1641-1686 Metrica baptizatorum In Ecclesia Wiecłaviensi Parochiali sub Sebastiano Żobkowicz eiusdem Ecclesiae Rectore inchoata Anno Dni 1641
1686-1710 Metrica bapt..atorum Ecclesiae Vięcłavicensis Parichialis S. Iacobi MaiorisSub eiusdem Ecclesiae Rectore Illustri et Admodum Rndo Dno Dno Adamo Stanislao Dropczynski Ecclesiae ss. omnium. Canonico crac Decano Proszovicensi Dignisus Anno Dni 1686 conscripta
1710-1727 In Nomine Dni Amen. Metrica baptizatorum In Ecclesia Parochiali Viecłavicensi sub Perlri et Rndmo Dno Martino Casimiro Ciechnowicz J. V. D. Canonico Vladisłaviensi Curato Viecłavicensi inchoate 2da novembris Anno Dni 1710
1727-1757 In Nomine D…. Metrica Baptiza… In Ecclesia Parochiali Vieclaviensi Anno Dni 1727
1757-1773 PRZERWA
1773-1782 Liber Metrices Baptisatorum in ecclesia Parochiali Więcławicensi, Tituli S. Jacobi Majoris sub felici Rectoratu Rndi In Xto Patris Ignatij Woyczynski Collegij Dominus Probationis ad S. Mathiam Cracovie Rectoris Soc Jesu Die 1. Aprilis Anno Dni 1773 Inchoatus a me Rndo Joanne Wandelowski Viacrio Proviso et Commendario humus Ecclesia
1782-1797 PRZERWA
1797-1810 Indeksy dostępne: http://www.michas.org.pl/items/show/940?col_id=52
1805-1810 Księga metrykalna parafii Więcławice 1805-1810

Mam następujące pytania:
- Z czego mogą wynikać braki ciągłości?
- Z czego mogą wynikać nakładające się okresy ksiąg?
- Czy kasata zakonu Jezuitów (posiadających prawa patronackie do parafii Więcławickiej) w roku 1783 może mieć wpływ na braki w księgach z przystającego okresu?

Pozdrawiam Nowicki

[Sroczyński_Włodzimierz]

Funkcjonalnie podchodząc do zagadnienia - najprościej sprawdzić czy w zachowanych pobliskich parafiach nie ma chrztów z luk, z terenów obecnych w wymienionych.
A co z innymi rejestrowanymi zdarzeniami? Luki z tych samych okresów? Małżeństwa, pogrzeby/zgony się zachowały? Jest o co poszerzyć? Małżeństwa bardziej wrażliwe na funkcjonowanie parafii/świątyni, ale zgony bardziej umiejscowione, mniej podlegające ewentualnemu wyborowi.

[nowicki_z_nowickich]

Funkcjonalnie podchodząc do zagadnienia - najprościej sprawdzić czy w zachowanych pobliskich parafiach nie ma chrztów z luk, z terenów obecnych w wymienionych.
A co z innymi rejestrowanymi zdarzeniami? Luki z tych samych okresów? Małżeństwa, pogrzeby/zgony się zachowały? Jest o co poszerzyć? Małżeństwa bardziej wrażliwe na funkcjonowanie parafii/świątyni, ale zgony bardziej umiejscowione, mniej podlegające ewentualnemu wyborowi.

W kwestii pozostałych ksiąg:

Okres pierwszej przerwy (1757-1773):
- Księga ślubów 1757-1773: brak
- Księga pogrzebów 1758-1786: Liber defunctorum Ecclesiae Parochialis Więcławicens comparatus grossis […] A. D. 1758

Okres drugiej przerwy (1782-1797):
- Księga ślubów 1782-1797: brak
- Księga pogrzebów 1758-1786 + 1774-1838: Protokuł czyli metryka umarłych fary więcławskiey od dnia 14. Miesiąca kwietnia roku 1774 Instytucyi i Introdukcyi W. JM. X. Franciszka z Pauli Beliny Ossowskiego kustosza katedralnego krakowskiego Prawa oboyga doktora Plebana więcławskiego

Dodatkowe informacje:
W roku rozpoczynającym pierwszą przerwę:

Obecny kościół po gruntownej przebudowie około 1748 roku został konsekrowany 11 września 1757 roku przez Sufragana Krakowskiego Bpa Franciszka Podkańskiego.

O ile dobrze pamiętam to w tym okresie kościół był budowany na nowo, od zera.

W okresie drugiej przerwy:

Niewątpliwie momentem zwrotnym w dziejach miejscowości była kasata Towarzystwa Jezusowego w 1773 roku. Zakonnicy byli zmuszeni opuścić więcławickie włości, prawo patronatu nad kościołem parafialnym przejął król polski, a pojezuickie dobra przeszły na prawie wieczystej dzierżawy w ręce Jana Krosnowskiego, później Dominika Kiełczewskiego, a następnie, w 1789 roku komisarza cywilno-wojskowego województwa krakowskiego Józefa Jordana. Ten ostatni trzy lata później protestował urzędowo przeciwko nadmiernym podatkom nałożonym na należące do niego włości – Więcławice i Wolę Więcławską. Według danych z lat dziewięćdziesiątych XVIII wieku w tej pierwszej miejscowości było wówczas 29 domów zamieszkanych przez 174 osoby.
Tymczasem głęboki kryzys Rzeczpospolitej przekształcał się stopniowo w jej upadek. W 1794 roku w pobliskim Bosutowie stacjonowały przez miesiąc oddziały powstańcze wraz z naczelnikiem insurekcji, Tadeuszem Kościuszką. Być może także jacyś mieszkańcy Więcławic zgłosili się na ochotnika do oddziałów powstańczych. Niemniej, już w 1795 na skutek trzeciego rozbioru omawiana wieś znalazła się w granicach imperium Habsburgów, a ściślej na jego północnych rubieżach. Był to dopiero początek zmian przynależności państwowej Więcławic.

Parafie okoliczne według geneteki to:

Więcławice, Raciborowice [4.1km], Goszcza [4.5km], Luborzyca [6.5km], Iwanowice [8.3km], Niedźwiedź (pow. krakowski) [9.0km], Zielonki [9.0km], Kraków-Mogiła [10.2km], Słomniki [10.3km], Giebułtów [10.4km], Korzkiew [10.6km], Sieciechowice [10.6km], Biórków Wielki [10.6km], Kraków-Pleszów [11.3km], Kraków-Górka Kościelnicka [11.3km], Kraków-Ruszcza [11.3km], Kraków św. Florian [11.4km], Kraków św. Szczepan [11.7km], Kraków św. Krzyż [11.8km], Kraków św. Mikołaj [11.9km], Czulice [12.0km], Modlnica Wielka [12.0km], Kraków WNMP (Mariacki) [12.1km], Kraków św. Anna [12.3km], Kraków św. Norberta (gr.-kat.) [12.4km], Kraków Wszystkich Świętych [12.6km], Kraków św. Marcin (ewang.) [12.7km], Kraków (mojż.) [12.8km], Kraków Katedra (Wawel) [12.9km], Smardzowice [13.1km], Kraków Boże Ciało [13.1km], Niegardów [13.2km], Prandocin [13.3km], Kraków-Skałka [13.5km], Kraków-Podgórze [13.5km], Kraków św. Jakub Apostoł [13.6km], Minoga [13.7km], Koniusza [13.8km], Kraków-Zwierzyniec [13.9km], Kraków-Ludwinów [14.2km], Biały Kościół [14.3km], Łętkowice [14.8km], Grabie [14.9km], Skała (mojż.) [14.9km], Skała [14.9km]

Czy udzielenie sakramentów chrztu i ślubu mogło w wyżej opisanych sytuacjach zostać oddelegowane gdzieś indziej?

[Sroczyński_Włodzimierz]

Wydaje mi się, że małżeństwa powinny być na podstawie takiej delegacji, oficjalnego uregulowania. Tj modelowo, praktyki były różne stąd udokumentowane spory o "podbieranie" parafian/nupturientów/dochodów.
Chrzty w mniejszym stopniu, jeśli w ogóle, miały takie obostrzenia.

Do sprawdzenia co w sąsiedztwie w tych okresach.
Sam kościół, tzn jego funkcjonowanie nie jest tożsame z parafią. Mogła czasowo gościć poza "podstawowym" m.p. i wtedy księgi powinny być prowadzone ale mogła być zawieszona i wtedy w księgach innych parafii.

[nowicki_z_nowickich]

Wydaje mi się, że małżeństwa powinny być na podstawie takiej delegacji, oficjalnego uregulowania. Tj modelowo, [...]

Czy w związku z powyższym powinienem zająć się poszukiwaniami takiego oficjalnego uregulowania?

Do sprawdzenia co w sąsiedztwie w tych okresach.
Sam kościół, tzn jego funkcjonowanie nie jest tożsame z parafią. Mogła czasowo gościć poza "podstawowym" m.p. i wtedy księgi powinny być prowadzone ale mogła być zawieszona i wtedy w księgach innych parafii.

Czy powinienem zatem szukać wystąpień nazw miejscowości należących do parafii Więcławice w księgach metrykalnych z innych parafii?

[Sroczyński_Włodzimierz]

I dla znalezienia/wykluczenia konkretnego i dla wyjaśnienia - tak, szukanie w innych, w otoczeniu, wydaje się potrzebne.

[nowicki_z_nowickich]

A jakich dokumentów powinienem szukać chcąc zapoznać się z dziejami kościoła na przestrzenii wieków? Być może jakieś więcławickie archiwalia rzucą światło na pewne obszary...

[Sroczyński_Włodzimierz]

Kasaty (nie tylko XIX wieku), to na pewno ciekawy temat. Literatura jakaś jest, ale archiwalia to każdy przypadek do indywidualnego badania. Nie wiem:( Trzeba szukać.

[nowicki_z_nowickich]

W wyniku wizyty w Archiwum Narodowym w Krakowie i zapoznaniu się z księgami zapowiedzi małżeństw z parafii w Raciborowicach z 1823 roku, znalazłem następujący fragment:

https://i.ibb.co/86fhk35/exp.png

To co udało mi się z niego odczytać:

[...] Stawiła się także Urszula z Nowickich Olszowska włościanka rok czterdziesty bieżąca, jak metryka chrztu wyjęta z ksiąg kościoła parafii więcławice [nie potrafię rozczytać] załączona, świadczy, iż się rodziła roku tysiąc siedemset osiemdziesiąt czwartego, dnia dwudziestego drugiego miesiąca października, także w Węgrzcach na gospodarstiwe [...]

Wspomniany przez powyższy fragment akt chrztu powinien przypadać na okres drugiej przerwy, a dokładniej 22.10.1784.

Czy ta informacja jakkolwiek zbliża nas do rozwiązania zagadki?

[Brozek_Oskar]

Sprawdź allegatę CC z Raciborowic z 1823, oczywiście o ile się zachowała. Potem prześledź inne allegata, które dotyczą osób urodzonych w parafii Więcławice, dzięki czemu będzie wyjaśnienie, że np. księgi były ale do naszych czasów ktoś sobie je przywłaszczył, bądź zostały zniszczone (wtedy powinien być akt znania, jeśli tych metryk nie ma).

Poza tym warto indeksować allegata, przy czym indeksację tych z Małopolski koordynuje Renata Majewska.

Pozdrawiam serdecznie
Oskar Brożek

[nowicki_z_nowickich]

Jeżeli chodzi o allegaty - czy są może jakieś wskazówki gdzie ich szukać? Dotychczas spotkałem się jedynie z aktami metrykalnymi tudzież księgami zapowiedzi. Zakładam, że w internecie ich nie znajdę.

[Ted_B]

Witam!
1. Jeśli chodzi historię kościoła w Więcławicach to polecam Ci na Cyfrowym Archiwum Archidiecezji Krakowskiej następujących ksiąg: wizytacje, księgi dziekańskie (ADz. - należy określić dekanat), księgi AEp., księgi AOff, księgi AAdm. i może jeszcze księgi L.Ord. Tutaj masz informacje od średniowiecza. W samym AKM na Franciszkańskiej powinny być księgi kurialne i/lub konsystorskie dotyczące stricte tej jednej parafii. Ale to czasy późniejsze.
2. Co do alegat to możesz szukać dla pojedynczych przypadków, dla osób z więcławickiej parafii biorących śluby w innych parafiach. Najlepiej w sąsiednich parafiach dla interesującego Cię okresu. Możesz tak znaleźć jakieś pojedyncze akty urodzenia (zgonów). W alegatach natomiast z parafii Więckowice w przypadku braku takich aktów przy ślubie mogą być akta znania wraz z możliwością jakiejś informacji (np. inf. o pożarze). Przykładowo w par. Biechów: "księgi metrykalne zgonów spalone w pożarze mieszkania wikariusza". Alegaty (o ile się zachowały), to powinny być w archiwach państwowych.
Pozdrawiam!
Tadek

[nowicki_z_nowickich]

Garść informacji, które udało mi się pozyskać:

Od księży z parafii w Więcławicach:

[...] sytuacja jest taka, że po II Wojnie Światowej księgi były przepisywane i niestety po wydaniu do przepisania niektóre nie wróciły do parafii. Jest szansa, że kopia interesującej Pana księgi jest w archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie.

Od archiowum Kurii Metropolitalnej w Krakowie:

Obecne okoliczności i sytuacja personalna Archiwum nie pozwalają na przygotowanie i przeprowadzenie wspomnianej kwerendy (spisu posiadanych zasobów dot. parafii w Więcławicach). Trudno także w tej chwili zarysować konkretną perspektywę czasową, w której byłoby możliwe korzystanie z materiałów.

[Sroczyński_Włodzimierz]

To , korzystając z przerwy w dostępie, może coś z kasat, z komisji rozdawnictwa?

[Andrzej75]

Może się mylę, ale mam wrażenie, że wątkotwórca czyni 2 założenia:
1) że sytuacją normalną, domyślną, jest ciągłość danej serii ksiąg metrykalnych z okresu przedrozbiorowego;
2) a jeśli takiej ciągłości nie ma, to musi oznaczać, że aktów nie sporządzano, bo np. parafia nie funkcjonowała.

Tymczasem, według mnie, rzeczy mają dokładnie odwrotnie:
1) sytuacją normalną, domyślną, są właśnie braki niektórych ksiąg dla danej parafii — ze względu na możliwe zniszczenie ksiąg (przypadkowe bądź celowe spalenie; zalanie wodą) albo ich kradzież; czasami takie brakujące księgi mogą się przypadkowo odnaleźć w jakimś mniej oczywistym miejscu: muzeum albo bibliotece;
2) brak ciągłości ksiąg zwykle oznacza, że księga zaginęła, a nie że w danym czasie aktów nie spisywano, bo działalność parafii była zawieszona; oczywiście zdarzało się (z różnych powodów), że aktów nie spisywano, ale wówczas nieciągłość ma miejsce w obrębie jednej księgi (np. po ślubach z jednego roku następuje kilkuletnia przerwa, po której wpisy są podejmowane na nowo).

Z czego mogą wynikać nakładające się okresy ksiąg?

Księgi niekoniecznie prowadzono w jednym egzemplarzu. Czasami wykonywano ich kopie, a zakresy dat oryginału i kopii wcale nie musiały się pokrywać.

Czy kasata zakonu Jezuitów (posiadających prawa patronackie do parafii Więcławickiej) w roku 1783 może mieć wpływ na braki w księgach z przystającego okresu?

Jezuici zostali skasowani w 1773 r., nie w 1783 r. Natomiast przerwa w księgach chrztów to 1757-73. Czyli skasowanie jezuitów przypadkowo zbiegło się z rozpoczęciem nowej księgi chrztów; natomiast nie zachowała się księga z okresu, kiedy jezuici jeszcze istnieli jako zakon.
Ogólnie mówiąc, ewentualne zawirowania w kwestii patronatu nie muszą się wcale przekładać na brak kapłana w danej parafii, który by prowadził księgi parafialne.
---
W kwestii alegatów: są to odpisy z akt metrykalnych. Jeśli więc obecnie brak jest księgi z pewnego okresu, a jakiś alegat został wydany na podstawie księgi z tego właśnie okresu, to musi oznaczać, że kiedy ów alegat wydawano, księga ta jeszcze istniała.