Imię Janina w 1. poł. XIX w., czyli Apel do indeksatorów

[Andrzej75]

Imię Janina nie ma zbyt długiej historii: wedle wszelkiego prawdopodobieństwa zaczęto je nadawać w 2. poł. XIX w.
Wprawdzie wcześniej istniały Janiny jako nazwy własne, ale były to nazwy miejscowości, nazwa herbu oraz nazwiska albo przezwiska.
Żeńskim odpowiednikiem Jana była do połowy XIX w. Joanna.
Dopiero potem wprowadzono do obiegu żeńskie imię Janina, zapewne opierając się po części na analogicznym francuskim imieniu Jeannine, a po części na wspomnianych już polskich nazwach własnych (szczególnie znany był herb Sobieskich Janina).

Chcąc sprawdzić, od kiedy nadawano to imię, zacząłem przeglądać indeksy Geneteki (głównie warszawskie, ale nie tylko). Ku mojemu zdziwieniu pojawiło się trochę wpisów z 1. połowy XIX w. Kiedy jednak przechodziłem od indeksów do aktów, okazywało się, że żadnych Janin tam nie ma.
Otóż indeksatorzy odczytywali formułkę: „i że życzeniem jego jest nadać mu Imiona X Y” jako: „i że życzeniem jego jest nadać mu Janina X Y”. Albo zamiast: „nadane zostały Imiona X Y” odczytywano: „nadane zostały Janina X Y”.
Nie dotyczyło to jednego indeksatora, ale wielu różnych (więc nie jest to marginalny problem).
Podejrzewam, że powodem pomyłek w odczytach aktów, było zapisanie w nich słowa „Imiona” dużą literą. Poza tym przy indeksacji nie odczytuje się całych zdań, tylko przeskakuje od jednej kluczowej informacji do drugiej. Łatwo wtedy nie zauważyć, że fraza „życzeniem jego jest nadać mu Janina” jest bezsensowna.

Mój apel do PT Indeksatorów:

Jeśli ktoś odczytuje w akcie sprzed połowy XIX w. imię Janina, niech sprawdzi to dokładniej, bo być może nie ma tam wcale Janiny, jest tylko słowo „Imiona”.

[Rafael]

Jeśli zauważasz takie błędy, to zgłoś przez formularz.

[Andrzej75]

Zgłaszanie istniejących błędów to jest jedna sprawa, a zapobieganie powstawaniu kolejnych błędów, poprzez wskazanie, w jakich sposób może do nich dochodzić, to jest druga sprawa.

Właśnie dlatego, że (wybiórczo) zgłaszam te błędy, które zostały popełnione w przeszłości, zwracam uwagę na problem, żeby tych samych błędów dało się uniknąć w przyszłości.

---

Dodam jeszcze dla porządku, że czasami te Janiny sprzed połowy XIX w. to po prostu źle odczytane jakieś inne imiona (np. Franciszka, Stefania, Antonina itd.).

Czasami wreszcie w akcie występuje Joanna, a osoba indeksująca wpisuje ją jako Janinę. Nie za bardzo rozumiem takie postępowanie: wprawdzie Joanna i Janina to żeńskie odpowiedniki Jana, ale (według mnie) nie można ich traktować wymiennie. Joanna to nie jest ani oboczna, ani starsza forma Janiny.

[bielecki]

Wprawdzie temat jest o Janinie, ale dla porządku dodam, że problem z indeksacją jest szerszy i wymyślanie nieistniejących w akcie imion zdarza się również w innych sytuacjach.

W aktach łacińskich niedoświadczeni indeksujący widzą "Ignacego" w przypadkach, gdy podany jest pater ignotus (czasem Ignotus dużą literą), bądź w dopełniaczu Patris Ignoti.

Sporadycznie widywałem też zastępowanie jakimiś imionami ad hoc określeń statusowych typu laboriosus, famatus, honestus itd.

Łukasz

[Andrzej75]

W aktach łacińskich niedoświadczeni indeksujący widzą "Ignacego" w przypadkach, gdy podany jest pater ignotus (czasem Ignotus dużą literą), bądź w dopełniaczu Patris Ignoti.

Albo z „Barbary nieznanego nazwiska” robi się Barbara Ignot.

https://geneteka.genealodzy.pl/index.ph ... _date=1776

https://www.familysearch.org/ark:/61903 ... ng=pl&i=32

[bielecki]

Tu dotykamy kwestii tego, że niektóre nazwiska w ogóle w taki sposób powstały, że jakieś słowo z aktu zostało mylnie wzięte za nazwisko i się jako takie utrwaliło. Więc nie tylko indeksujący ten błąd popełniali.

Pod Poznaniem była rodzina o nazwisku Ewangelista wywodząca się od pewnego Jana, który ochrzczony został jako "Joannes Evangelista" - czyli nic niezwykłego, ale z jakiegoś powodu to "Ewangelista" szło za nim dalej i za jego potomkami jako nazwisko.

Łukasz

[Janiszewska_Janka]

Imię Janina także mnie nadano więc zainteresował mnie problem i faktycznie mylnie odczytywano imię Joanna jako Janina. Spróbowałam sprawdzić w parafii NMP w Łodzi i faktycznie czytano do indeksów z błędem:
https://metryki.genealodzy.pl/index.php ... 302&zoom=1
Jak widać imię matki to Joanna Krystyna, a nie Janina Krystyna.
Mimo mało czytelnych zapisów należy odczytywać metryki z większą dokładnością.

Pozdrawiam
Janka ( Janina)

[Andrzej75]

Spróbowałam sprawdzić w parafii NMP w Łodzi i faktycznie czytano do indeksów z błędem:
https://metryki.genealodzy.pl/index.php ... 302&zoom=1
Jak widać imię matki to Joanna Krystyna, a nie Janina Krystyna.

Tutaj jest ciekawy przykład niekonsekwencji w indeksowaniu, bo w samym akcie zarówno matka, jak i córka noszą dokładnie te same imiona: Joanna Krystyna. Ale w indeksie córka to Joanna Krystyna, a matka Janina Krystyna.

[Janiszewska_Janka]

Apel Andrzeja jest całkowicie uzasadniony. Właśnie w interesującej mnie parafii Janiszew znalazłam Janinę zindeksowaną tak na podstawie mylnego odczytania zapisu "Imiona" Co ciekawe indeksujący ten akt nr 31 z 1843 r
https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/ska ... d6daf55970 zauważył, że to są bliźniaczki i imię drugiej zapisał prawidłowo Michalina, a tę zamiast Tekla zapisał jako Janina.
Nie wiedziałam, że mogą występować takie błędy i bardzo dobrze, że Andrzej to opisał.

Pozdrawiam
Janka

ps. Nie tylko imię nieprawidłowe, ale także nazwisko tych dzieci. Zapisano Cuchomski, ale tam jest wyraźnie Cichomski, więc sprawdziłam w Poznań Projekt, (znakomity program - dzięki Łukasz Bielecki) i widzimy kto naprawdę brał ślub i jak nazywał się ten organista, ojciec dzieci:
Wyniki zgodne
Parafia katolicka Wierzchy, wpis 2 / 1830

Stanisław Cichomski (20 lat) 100%
ojciec: Aleksy , matka: Jadwiga
Genowefa Majewska (20 lat) 100%
ojciec: Jan , matka: Marianna
Zgłaszam także tę poprawkę.

Pozdrawiam
Janka