Wieś, podkarpacie - warunki życia

[MaciejW]

Witam,

Wieś Dobkowice, par. Boratyn. Podkarpacie.

Jak duże były wiejskie domy chłopów, ilu izbowe, że w przypadku który badam to pod jednym adresem pojawiają się 3-4 nazwiska (rodziny)?
Czym było to uwarnkowane, czy ma to coś wspólnego ze statusem chłopa we wsi ? byli np. Komornikami, którzy mieszkali „kątem” i pracowali u innych i stąd gdy ktoś się rodził lub umierał to podawali numer domu w którym obecnie przebywali?



Skan 4
1787, Domu nr. 2 -> Jan Wowczek (późniejsza pisowania: Wołczyk, Wolczek, etc.)
*po 1810 r. Ta rodzina mieszka pod numerem 27.

https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/ska ... f03817fb72


Skan 7
1796, Dom nr. 2 -> Jewka Drobycka

https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/ska ... 0b9fdcb958


Skan 10
1804, dom nr. 2 -> Eudoksja Bilinowa

https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/ska ... 22bd2c3351


Skan 13
1809, dom nr. 2 -> Andrzej Wieliczko

https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/ska ... 90193b0297


Wychodzi na to, że wraz z rodzinami (podałem tylko pojedyncze przykłady) w przeciągu ca. 40 lat przez jeden dom przewinęło się kilkadziesiąt osób.



Drugie pytanie dotyczy dokumentów zdigitalizowanych pod linkiem

https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/en/ ... rii=718395

W spisach alfabetycznych mieszkańców i właścicieli gruntów nie występują osoby z nazwiskiem Wołczyk lub innych osób z nimi spokrewnionych.

Jedyna wzmianka jest w dokumencie na stronie 7, :

prawa strona:
nr 27 -> czy to numer domu? Wolczyk, imiona nie odczytuje.

https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/ska ... 79202f6dd1

Strona 8,
Pozycja 34, Wolczyk, Michal (?)
pozycja 42, Wolczyk, Antoni (?)

https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/ska ... 504d325777

strona 14
Pozycja 16, nr. Domu 34 – Wolczyk, Michal (?)
Pozycja 17, nr. Domu 27 – Wolczyk, ?
Pozycja 18, nr. Domu 42 – Wolczyk, Anton (?)
Pozycja 19, nr. Domu 29 – Wolczyk, Piotr (?)

https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/ska ... 37300c546e

Czego dotyczy ten dokument ?


Pozdrawiam
Maciej

[mael]

Po pierwsze - podane przez ciebie linki są nieaktywne
po drugie - czy osoby podane w pierwszej części twojego postu są spokrewnione? Sprawdzałeś to?

Często było tak, że w chałupie głównego właściciela mieszkali z nim jego dorosłe dzieci - z mężami czy żonami. Chłop brał też sobie komornika, który płacił za kąt w chałupie, stąd powtarzający się numer domu

A chłop zwykle miał chałupę jednoizbową...


Pozdrawiam Marta

[Grazyna_Gabi]

Maciej, daj to do tlumaczenia z j. niemieckiego ale zrob to tak aby nie szukac skanow.
przyklad:
skan 7, prawa strona - 27. Wolczyk ....?
https://photos.szukajwarchiwach.gov.pl/ ... 2f6dd1_max
Rubryki gora:
Haus Nr./nr domu //Hausbesitzer/posiadacz domu
............................Name/nazwisko /............? // Wohnort/miejsce zamieszkania// Uwagi


Pozdrawiam
Grazyna

[MaciejW]

Linki już działają.
Akurat nazwiska które wymieniłem w późniejszych latach się nie łączą. Oczywiście nie wszystko jeszcze zbadane.

W drugiej części poruszyłaś istotę pytania. Jak/gdzie ci wszyscy ludzie mogą się pomieścić w jednej izbie?


Pozdrawiam
Maciej

[Krystyna.waw]

Linki już działają

Słabo,nie prowadzą do skanu, tylko całej księgi

Jak/gdzie ci wszyscy ludzie mogą się pomieścić w jednej izbie?

Tu przeczytaj
https://wielkahistoria.pl/na-czym-sypia ... rzodkowie/

[MaciejW]

Coś poknociłem z tymi linkami... ale się i je poprawiłem

Krysiu, dziękuje za artykuł.

[Aquila]

Proponuję odwiedzić kiedyś skansen. To naprawdę ciekawe miejsca. Jeśli idzie o Podkarpacie to polecam:

https://skansen.mblsanok.pl/galeria.html

[MaciejW]

Skansen wygląda super. Może w nieodległej przyszłości uda mi się ten lub podobny odwiedzić.

Artykuł od Krystyny pozwala sobie wyobrazić — w pewnych granicach — jak nasi przodkowie funkcjonowali w jednoizbowej chacie. Nie było kolorowo.
Pojawia się jednak pytanie, którego autor, K. Janicki, nie poruszył ani w tym, ani w kolejnym artykule, który miałem okazję przeczytać (pewnie w czeluściach internetu jeszcze coś na ten temat znajdę...). Można przeczytać, że po zmianie ustrojowej (czyli uwłaszczeniu chłopów) warunki bytowe uległy poprawie — chłopi mogli pozwolić sobie na „większe”, bardziej funkcjonalne chaty. (Uwłaszczenie chłopów w zaborze austro-węgierskim – reskrypt z 1848 roku.)

Pytanie: do momentu uwłaszczenia chaty były przepełnione, a właścicielem domostwa był pan/ziemianin. Po uwłaszczeniu chłopi otrzymywali ziemię, a zatem i same chaty mogły przejść na ich własność. Kto miał pierwszeństwo do pozostania w chacie? Która z rodzin (jeżeli mieszkały tam dwie) musiała się wyprowadzić i budować nową chatę?


Pozdrawiam
Maciej

[pebro]

Proponuję odwiedzić kiedyś skansen. To naprawdę ciekawe miejsca. Jeśli idzie o Podkarpacie to polecam:

https://skansen.mblsanok.pl/galeria.html

UWAGA: jeśli nie zapłaci się dodatkowo za przewodnika to na bilet można zobaczyć chaty tylko zewnątrz.

[mael]

Uwłaszczenie chłopów w Galicji bynajmniej nie polepszyło ich bytu. Właścicielem chałupy pozostawał ten, kto wcześniej był do niej przypisany. I nikt nie musiał się z niej wyprowadzać. Jeżeli już, to chałupa wyludniała się w sposób naturalny – starzy umierali, dzieci poprzez ożenek przenosili się do męża lub żony ( albo nadal mieszkali razem) Zdarzało się, że dzieci odzyskiwały chałupy, które po śmierci ojca dziedzic im zabrał. Przykładem historia Wasyla Szeleszczuka, zmarłego w 1810 roku, mieszkańca podkarpackiej wsi Żurawica:

(…) po 38 latach. 8 października 1848 roku syn Wasyla, Stanisław Szeleszczuk złożył do Urzędu Cyrkularnego w Przemyślu następującą prośbę:


Prześwietny CK Urząd Cyrkularny
Po śmierci ś. p. ojca Wasyla Szeleszczuka poddanego we wsi Żurawica pozostał dom pod nr 143 z ogrodem i grontem, któren to gront orny Skarb Żurawicki na siebie obrócił
i dotychczas używa, zaś dom i ogród nadał bezprawnie Pawłowi Mech, usadził onegoż na ojczyźnie podpisanego przez uczynienie pertraktacji mapy wyrządziwszy krzywdę podpisanemu jako prawnemu sukcesorowi a przeto :
Ponieważ w skutek wysokiego rozporządzenia polecone zostało aby każdy poddany na swój gront powracał i gospodarował, więc z powodu tegoż w pokorze podpisany ile Skarb Żurawicki nieprawnie gront rustykalny sobie przywłaszczył i używa - ze swoją niniejszą prośbą zwraca się, błagając, aby Prześwietny CK Urząd Cyrkularny łaskawie raczył gront rzeczony wraz z chałupą i ogrodem podpisanemu ponownie zalecił i o wypaść mającym dekrecie w pokorze podpisanego zawiadomił.
Żurawica, dnia 8 października 1848 roku


Prześwietny Urząd Cyrkularny w tym przypadku był nierychliwy, ale sprawiedliwy. Sprawa Szeleszczuka została rozpatrzona pozytywnie dopiero po roku, bo 10 lipca 1849. Po przeprowadzonym dochodzeniu, w trakcie którego ustalono, że Skarb Żurawicki nie miał nic złego na uwadze zabierając dom i grunt Szeleszczukom, albowiem małoletnie sieroty nie mogły na groncie robić i”majątek" w całości prawowitym właścicielom zostanie oddany. Zanim to się stało, Prześwietna Zwierzchność Gruntowa otrzymała polecenie przeprowadzenia postępowania spadkowego. 12 lipca 1849 roku w kancelarii dominialnej w obecności dzieci Szeleszczuka i świadków spisano trzy dokumenty: Akt Obsigilacji , Inwentarz pozostałego majątku po zmarłym Wasylu Szeleszczuku i Deklarację przyjęcia spadku przez spadkobierców. Na podstawie spisanego Inwentarza, który zawierał tylko dwa punkty obliczono należny podatek:
„Inwentarz majątku
po zmarłym Wasylu Szeleszczuku gospodarzu ze Żurawicy 12 lipca przedsięwzięty
Stan czynny
I. Grónt
1. Grónt rustykalny położony w Żurawicy obejmujący morgów 13 sążni
2. Chałupa pod słomą stara pod nr 144
Summa Stanu czynnego – 90 Reńskich
Stan Bierny
Brak”

Po kilku tygodniach Stach Szeleszczuk otrzymał dekret tej treści: (…) Gront wynoszący 13 morgów 89 sążni i chałupę pod nr 144 dostaje syn ś.p. Wasyla Szeleszczuka – Stach a córka Paiza z Szeleszczuków Dybkowa otrzyma spłatę uzgodnioną podług ogólnych zasad. Przyznano w sądzie miejscowym Państwa Żurawica i obecny dekret dziedzictwa majątku po ś. p. Wasylu Szeleszczuku potwierdza się.
Sośnica 27 lipca 1849 r.”

Pozdrawiam Marta

[RyszardZimerman]

Bardzo dużo informacji można uzyskać z książki Kamila Janickiego "Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa.

[Łucja]

Chłopi głównie pracowali, też w swoim gospodarstwie, ciągle w ruchu, a spać można było gdziekolwiek, oczywiście też na podłodze/strychu/w stodole na sianie.
Ci co mają w genach chłopów czują temat do dzisiaj, być może (zwłaszcza jak tych % jest więcej). Dom rozszerzał się na otoczenie (zabudowania gospodarcze i na pole, wszystko to było "domem"). I ciągle było coś do zrobienia, oni nie siedzieli i nie patrzyli na siebie w tej izbie, tam tylko spali i jedli (co niekoniecznie trzeba było robić w izbie, zwróćcie uwagę).

Jeden z moich kuzynów wybudował nowy dom, przedtem mieszkali wszyscy w jednej małej chałupce (z czasem została rozebrana). W domu jest trochę pokoi, niektóre stoją niewykończone, a oni dalej w jednej (dużej co prawda) izbie. A jak zapraszają gości to też do tej izby i nikogo to nie boli. Ja dopiero ostatnio odwiedzając ich przenocowałam w odleglej agroturystyce, a wcześniej też w tej jednej izbie, nawet ze znajomymi (tak!). Bo chodzi tylko o nocleg, w dzień chłop cały dzień jest w ruchu (dom rozlewa się szeroko na otoczenie).

Łucja

[niki.ix]

Poczytaj sobie, i pooglądaj
https://wielkahistoria.pl/jak-wygladaly ... etnikarza/

pozdrawiam
Anka

[Mariusz_B]

Opisy budynków z kilku wsi galicyjskich - obecnego północnego podkarpacia znajduję się w materiałach "Opisanie budynków włościańskich w roku 1845" https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jed ... ka/3096320
Dodatkowo ciekawe "Opisy folwarków, budynków i powinności 1849" https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jed ... ka/3096323

Pozdrawiam
Mariusz