Re: Nazwisko Klar oraz Falke.
: pt 24 sie 2018, 18:17
autor: ROMAN_B
Witam.
Nazwisko Falk(e), Klar – różne podstawy etymologiczne.
Nazwisko Falk(e).
Dr hab. Alina Naruszewicz-Duchlińska, profesor Uniwersytetu Warmińsko -Mazurskiego w Olsztynie tak mówi o genezie nazwiska Falk / Falck:
„Falk. Nazwisko proste, równe Falk, hipokorystykum imion: Chwalisław, Chwalimir itp., pochodzących od chwalić, zob. M. Malec, Staropolskie skrócone nazwy osobowe od imion dwuczłonowych, Wrocław – Warszawa – Kraków 1982 s. 61, W. Wenzel, Studien zu sorbischen Personennamen, teil 1 Historisch-etymologisches Wörterbuch A-L, teil II Historisch-etymologisches Wörterbuch M-Ź, I – 1.Auflage 1991 cz. I s. 105, Z. Abramowicz, L. Citko, L. Dacewicz, Słownik historycznych nazw osobowych i elementów identyfikacyjnych Białostocczyzny (XV-XVII wiek), t. I-II, Białystok 1997 t. I s. 89 lub Walenty > Walek o substytucyjnej oboczności v : f, zob. . Mossakowska, Nazwiska mieszkańców Komornictwa Olsztyńskiego, Gdańsk 1993 s. 33. Inne możliwości interpretacyjne to: imię żydowskie Falk (zob. Spis imion żydowskich…, s. 5), niemieckie hipokorystykum Falke/Falko, H. Kaufmann, Untersuchungen zu altdeutschen Rufnamen, München 1965 s. 112 i niemiecki apelatyw: Falk, germańskie falha, starosaskie falaha ‘pole, równina’, H. Kaufmann, Ergänzungsband zu Ernst Förstemann Personennamen, München-Hildesheim 1968 s. 112 oraz Falke ’sokół‘, staro-wysoko-niemieckie falco, średnio-wysoko-niemieckie valke, przenośnie ’człowiek o bystrym spojrzeniu, ktoś bystry’, zob. J.K. Brechenmacher, Etymologisches Wörterbuch der Deutschen Familiennamen, II Auflage, t. I, Limburg a.d. Lahn 1957 s. 428, M. Lexers, Mittelhochdeutsches Wörterbuch, Leipzig 1964 s. 203, słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, cz. 5 Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego, opr. Z. Klimek, Kraków 1997 s. 44, por. także n.zaw. Falkner ‘sokolnik’, H. Naumann, Familiennamenbuch, Leipzig 1987 s. 103. Falck A. Boniecki, Herbarz polski t. V 243; Falk A. Boniecki, Herbarz polski t. V s. 258.”.
Nazwisko Klar.
Słownik Języka Polskiego, tzw. słownik warszawski, w tomie 2 na stronie 348 wymienia hasło klar i podaje jego znaczenie:
1. jasność, klarowność, przeźroczystość, czystość,
2. jasno, widocznie, jawnie, otwarcie [ człowiek w klar czyniący = szczery, otwarty ],
3. pogoda,
4. tkanina, rodzaj batystu, ale rzatsza,
5. drzewo drobno porąbane do klarowania przy wypalaniu kafli w piecu.
Pochodzenie od niemieckiego słowa klar ‘jasny’, a ono do łacińskiego wyrazu clarus. Łaciński apelatyw clarus ‘jasny, wyraźny, doniosły, zrozumiały’, zob. F. Kluge, Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache, 18. Auflage, bearbeitet von W. Mitzka, Berlin 1960 s. 273, a także ‘sławny, słynny, znamienity’, średnio-wysoko-niemieckie klâr ‘czysty’, zob. J.K. Brechenmacher, Etymologisches Wörterbuch der Deutschen Familiennamen, II Auflage, Limburg a.d. Lahn 1957 t. I s. 50.
Aleksander Brückner w Słowniku etymologicznym języka polskiego, który został wydany w Krakowie w roku 1927 przez Krakowską Spółkę Wydawniczą zamieścił hasło klar, które tak opisuje: „Klar, klarować, klarowny, z niem. klar, klären, z łac. clarus, clarare, właściwie ‘jasny (o głosie)’, ‘głośny’, do classis, clamare; klar(y)net z włos. clarinetto.”.
Dariusz Jerczyński na portalu Wachtyrz.eu zamieścił artykuł pt. Czy kompleksy i wynikająca z nich językowa schizofrenia to dobry fundament standardu literackiego “ślōnskij godki”?, w którym między innymi pisze: ”(…). Podobnie jest ze słowem “słońce”, które w językach romańskich, germańskich i bałtyjskich jest pochodną łacińskiego słowa “Sol” (soleil, sole, Sonne, sun, sołnce, slunce, słyńce, saule). Wyłamały się w Europie języki ugrofińskie, baskijski, a z indoeuropejskich: wszystkie celtyckie (ghrian, haul, heol), albański, grecki, a także obydwa śląskie, gdzie nazwy słońca są pochodną łacińskiego “clarus” i germańskiego “klar”, czyli “jasny” lub mają z nimi wspólną etymologię, a brzmią “Klare” i “klara”. Niefortunnie “klara” brzmi identycznie jak kobiece imię, stąd część Ślązaków myśli, że ktoś tak nazwał słońce żartobliwie, więc tak właśnie traktują to słowo, a jako “lepsze” zaadaptowali polskie “słońce”. (…)”. Zatem, może miano Klar pochodzić od śląskiego słowa klare, klara ‘słońce’?
W dawnym polskim świecie kulinarnym słowo klar oznacza ‘płynne ciasto, w którym przyrządza [ smarzy ] się ryby, mięsa, warzywa itd ” – za „Kucharz wyborny i tani czyli Sztuka przyrządzania wszelkich zup, pasztecików, sztuki mięsa w różnych gatunkach, ryb, pieczystego, potraw gorących i zimnych, rulad, farszów, auszpików, kremów, galaret, musów, blamanżów, kompotów, marmelad, mleczek, legumin, ciast, soków, lodów : tudzież nauka przysposobienia rozmaitych zapasów spiżarni, sposobem łatwym, tanim i zdrowym ludzkiemu najodpowiedniejszym T. 1. ; Sztuka przyrządzania wszelkich zup, pasztecików, sztuki mięsa w różnych gatunkach [...]; Przemyśl, 1849; nakładem Braci Jeleniów.
W świecie żeglarskim słowo klar oznacza ‘porzadek na statku’. Klar – jakiś element przygotowany, naprawiony, gotów do działania, wysprzątany, zwinięty, złożony, itp., np. "robić klar na pokładzie", lub meldunek o wysprzątaniu pokładu: "pokład klar!"; (por. niem. jako krótki meldunek: "Deck klar!" czyli "das Deck ist klar", lub: "Ankerwinde klar!" czyli "die Ankerwinde ist klar" [ za Słownik marynarskiego slangu wiślanego i odrzańskiego ].
Oprócz języka niemieckiego słowo klar odnajdziemy w:
1. języku szwedzkim – czysty, jasny, oczywisty, wyraźny, gotowy, bezchmurny, promienny,
2. języku duńskim – jasne, przeźroczyste, czyste,
3. języku norweskim – jasne, przeźroczyste, gotowy, promienny, oczywiste. Według norweskiej etymologii słowo klar ma następującą genezę: „Klar. E tymologi via middelnedertysk klār, middelnederlandsk claer, gammelfransk clair, fra latin clarus 'klar, tydelig, åpenbar', i denne betydningen etter engelsk clear; tilsvarer norrønt klárr (også innlånt); jf. klar.” [ za Naob. Det Norske Akademis ordbok ],
Pozostańmy przy języku norweskim. W tym języku w wersji bokmål jest słowo zapisywane pod postacią klær, które znaczy ‘ubranie, odzież, ubiur’. Norweska litera æ wymawiana jest tak jak głoska pomiędzy polskim < a > oraz < e >. Przyjmując, że apelatyw klær został zapisany ze słuch, to mógł on brzmieć jak klar.
Powyżej przedstawiłem Ci różne możliwe podstawy od których może pochodzić nazwa osobowa Falke oraz Klar. Zatem, jest z czego wybierać. Może moje informacje pomogą Ci w dalszych badaniach nad etymologią wspomnianych mian i historii osób noszących te nazwiska. . Może ktoś jeszcze coś doda i przytoczy inne znaczenie i pochodzenie przedmiotowych nazw osobowych.
Kończąc dodam, że w mojej ocenie tylko wszechstronna kwerenda różnych źródeł, w tym dokumentów historycznych i genealogicznych może, choć nie musi, odpowiedzieć na pytanie od kogo, od czego, w jaki sposób oraz kiedy powstała konkretna nazwa osobowa.
Pozdrawiam – Roman.
Re: nazwisko Osendowski
: wt 11 wrz 2018, 07:18
autor: Gawroński_Zbigniew
Nazwiska z podstawą Miran mają zdaje się trzy podstawy znaczeniowe.
Południowosłowiańskie imię męskie z podstawą mir = pokój.
Druga - od starogreckiego imienia męskiego Myrron = będący jak mirra.
Trzecia to tatarska od arabskiego imienia męskiego Miran = emir, książę, generał.
Od drugiej postaci znaczeniowej via Hiszpania imię weszło do języków zachodnich i północnosłowiańskich (via s.c.słow.) tworząc 16 lokalnych wariantów i zdrobnień: Mehran, Miran, Miren, Mirin, Miron, Mirone, Mirun, Miryn, My, Myran, Myren, Myrin, Myron, Myrone, Myrun, Myryn, Ron.
Zapewne są i inne możliwe etymologie nazwisk Miran- podobnych, ale te a zwłaszcza odgrecka wydają się najbardziej trafione.
Imię/nazwisko Falk i kilkadziesiąt podobnych w innym znaczeniu pochodzą z języka Jidisz (etymologicznie oczywiście oczywiście jako sokół/jastrząb z któregośtamniemieckiego). Falk jest synonimem imienia Jehoszua. W rozumieniu Jidisz = krążący nad Kanaanem. Imię/nazwisko Falk powszechnie w kulturze Jidisz przyjmowali rabini.
Takietam dwa słowa dopowiedzenia. Pozdrawiam pięknie.
-=-=
edit. Samo nazwisko Osendowski ma chyba korzenie w języku rumuńskim od rzeczownika osinda = kara.
Pochodzenie nazwisk; Moskal, Gawron i Gawronski
: śr 12 wrz 2018, 05:34
autor: Wladyslaw_Moskal
Panie Zbigniewie,
kiedys, na tym Forum, razem z Panem Romanem G. dyskutowalismy o pochodzeniu nazwiska Moskal.
Dotarlem do przywilejow z 1515 i 1523 r. krola Zygmunta Starego w ktorych "Piotrowi rudnikowi ze wsi Jaszkowice" [to moja rodzinna wies] krol nadal wieczyste prawa do rudnicy, kuznicy i mlyna nad rzeka Branwia. Obecnie rzeka zwana jest Bukowa, a miejsce gdzie istniala rudnica to wies Moskale;
https://www.fajnewczasy.pl/mapa/moskale
Kuznice w Moskalach i pobliskim Studziencu zniszczyla szlachta podczas Rokoszu Zebrzydowskiego w 1606 r.
Nazwisko Moskal to nie jest nazwisko etniczne [pochodzacy z Moskwy], jak twierdza "jezykoznawcy" [ a osada Moskale nie byla osada jeniecka].
Moskal, to nazwanie/nazwisko jest bardzo stare, utworzone przed nowa era , jest dwuczlonowym, celtycko-slowianskim nazwaniem, skladajacym sie ze slow;
- "mos-" = mech, porost, darń,
- "-kal" = cos twardego, kamienistego,
czyli "moskal" to rudnik, ktory potrafil znalezc darniowa rude zelaza i wytopic z niej zelazo.
Dzisiejszy Kalisz i Ptolemeuszowa Calisia na ponizej omawianej mapie to .. "kal - isia", czyli twarda, zwirkowata pagórkowata wyspa wsrod mokradel rzeki Prosny, na ktorej powstal Kalisz .
W podziekowaniu za pomoc w pochodzeniu nazwiska Moskal, chcialbym dzisiaj podzielic sie z Panem historycznymi danymi o nazwiskach Gawron i Gawronski.
Na jednym z blogow historycznych i na Forum napisalem, ze na mapie kartografow wloskich „Magna Germania” Ptolemeusza;
http://www.info.kalisz.pl/images/Ptolem ... rmania.jpg
ktorej egzemplarz kanclerz Jan Zamoyski otrzymal od papieża Grzegorza XIII;
https://culture.pl/pl/wydarzenie/jacek- ... artografia
jest naniesione miasto „corrodunum” czyli Krakow a ponizej jest nazwa plemienia „jusburgi”,
Jest takze tlumaczenie „European Sarmatia” Ptolemeusza;
http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/G ... /3/5*.html
z akapitem: – „then the Avarini near the source of the Vistula river” = „następnie Avarini w pobliżu źródła rzeki Wisły”. Wedlug mnie nazwa plemienia jest zlym przetlumaczeniem na angielski zapisu Ptolemeusza bo tlumacz zasugerowal sie swoja wiedza o Awarach;
https://pl.wikipedia.org/wiki/Awarowie
zapominajac o historycznej chronologii z ktorej wiemy, ze Awarowie nie byli znani w Europie w czasach Ptolemeusza !.
Wrocmy do nazwy Krakowa, wg Ptolemeusza: – corro-dunum, „dunum” to w jezyku Galow[=Celtow] i Dakow oznacza miasto, zas „corro” [moze byl zapis "corvo" ?] to zapis zblizony do lacinskiego „corvus” czyli nazwy kruka, gawrona, wrony lub kawki.
Z powyzszego wynika, ze wedlug prapolakow bylo to „Kruka/Kraka miasto” -> Kraków gród -> w skrócie Kraków, a kupcy galijsko-daccy zwali je w swoim "jezyku kupieckim" „corrodunum”, bo prawdopodobnie nie uczyli sie klasycznej laciny lub greki.
Jak mozna przetlumaczyc nazwanie „jusburgi” ?. Jus-burgi; „jus”= to skrot z laciny wskazujacy na prawo, zasade, a „burg” wg kupieckiego slangu to zamek obronny lub obwalowane miasto.
Nazwa „jusburgi” oznacza, ze to plemie wg prawa albo w zasadzie, podlegalo zamkowi i krolowi .
Zatem mamy informacje , ze w Krakowie w tym czasie byl zamek i miasto[= dunum] moglo byc obwalowane. Znamy nazwe klanu/rodu krola.
Niemcy uzywaja wlanej nazwy plemienia jako Visburgii .
Teraz o nazwie plemieni “prawnie nalezacego do Krakowa”.
Istnieje jeszcze w Polsce juz bardzo rzadkie nazwisko Gawryn, ktore wraz z rozwojem jezyka polskiego przeszlo w nazwisko Gawron. Wedlug mnie, ród Gawrynów/Gawrinów w czasach Ptolemeusza bylo na tyle liczny, ze kupcy odnotowali go jako „Gavrini” = Gawryny/Gawronowie.
To od nazwania Gavrini, po zgubieniu litey „g” jako slabo wymawianej, w zapisie wg kupcow zostalo ” avrini”, przetlumaczone w XV wieku na … „Avarini”.
Ptolemeusz przy opisie Magna Germania podal okreslenie plemienia wg jednej grupy kupcow, zas przy opisie Sarmati, podal juz nazwe plemienia wg drugiej grupy kupcow/informatorow.
Historycy narzekaja na niejasne informacje Ptolemeusza, ja sadze, ze powinnismy dziekowac Ptolemeuszowi za obszerne i bardzo wazne zapisy.
Czy w poblizu zrodel Wisly i w okolicach Krakowa mogli kiedys mieszkac Gawronowie ?
Tak, bo odpowiedzia jest wspolczesne , z 1990 r. , rozmieszczenie nazwiska Gawron w Polsce.
Razem 10001 osób w 48 województwach. Dane posortowane malejąco wg liczby osób w województwie.
Lp. Województwo Liczba osób
1 katowickie 1650 , 2 kieleckie 705 , 3 częstochowskie 630 , 4 tarnowskie 582 , 5 poznańskie 558, 6 bielskie 477 , 7 tarnobrzeskie 429 , 8 sieradzkie 383 , 9 lubelskie 354 , 10 wrocławskie 322, 11 legnickie 313 , 12 zielonogórskie 268 , 13 krakowskie 254 , 14 warszawskie 242 , 15 nowosądeckie 190.
Wedlug omowionych informacji mozna klan Krukow nazywac krolewskim, a klan Gawronow druzyna przyboczna. Podobne podzialy przyjeli od Celtow slowianscy Dakowie, nasi krewni z drugiej strony Karpat.
W informacji o herbie Rola i nazwisku herbownym Gawroński:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Rola_(herb_szlachecki)
jest ciekawy zapis;
“W kolejnym swym dziele (uznawanym za najbardziej dojrzałe) Herby Rycerstwa Polskiego [...] Bartłomiej Paprocki zmienił zdanie i powstanie tego herbu umieścił w czasach pogańskich.
W ostatnim swoim dziele Ogród Królewski [...] podtrzymał legendę o "pochodzeniu herbu Rola z nadania książąt pogańskich".”
Chyba w stwierdzeniu Paprockiego i w zapisie Ptolemeusza widac historyczny zwiazek dotyczacy nazwisk Gawron i Gawronski. Czlonkowie rodu/plemienia Gawronow [jako gwardia przyboczna krola] poswiecajacy w razie potrzeby swoje zycie w obronie rodu, plemienia, Krakowa i krola, mogli byc uznawani jako szlachetni ..." juz w czasach poganskich", a herbem .. byl znak rodowy na tarczy.
Zapis;
“ Już w XIX wieku profesor Franciszek Piekosiński udowodnił że żadna z ww. legend (czy to z "czasów pogańskich" czy też "z czasów Kaźmierza Odnowiciela") nie ma najmniejszych podstaw naukowych gdyż herby rycerstwu polskiemu były nadawane najwcześniej od wieku XII.”
Jak w swietle tych opini widzi Pan moja hipoteze, ze Gawronowie juz w czasach Ptolemeusza [ ok 150 r. n.e.] mogli miec herb Rola, obecnie przypisywany Gawronskim ?
Serdecznie pozdrawiam - Wladyslaw
