Pochodzenie nazwisk (cz.6)

[andcie]

Dziękuję pieknie Zbigniewie!
Kurcze jeszcze nigdy nie dostałem az tak obszernej odpowiedzi.
Zbigniewie a czy posiadasz wiedzę z jakich rejonow pochodzi to nazwisko?

[Gawroński_Zbigniew]

Dziękuję pieknie Zbigniewie!
Kurcze jeszcze nigdy nie dostałem az tak obszernej odpowiedzi.
Zbigniewie a czy posiadasz wiedzę z jakich rejonow pochodzi to nazwisko?

No niby nie, ale minuta kwerendy w Google książki przynosi cudowne wyniki. Wpadła mi w... oczy, bo nie w ręce "Bibliografia ludoznastwa polskiego" wydana w 1912 roku autorstwa dr. Franciszka Gawełka, a w niej odsyłacze do książek jaki napisali Synoradzcy. Można przyjąć w ciemno, że do 20 wieku 100% książek pisała bogatsza lub biedniejsza szlachta, podobnie jak 100% oficerów w wojsku szlachta stanowiła. Stąd pewność poszukiwania wśród herbowych nazwisk i bingo. Jest nazwisko w herbie Rola. Dziwnym trafem legenda herbowa "Rola" mogła by mieć tytuł "Synoradzki stań się ale już!"

Co do regionu. Nic nie podpowiem, by nie sugerować błędnych dróg. Moim zdaniem jedno jest pewne - to nazwisko herbowe. To z kolei bardzo ułatwia poszukiwania właśnie w oparciu o poza typowo genealogiczne źródła.

[Urbańska_Katarzyna]

Czy ma ktoś dostęp do "Nazwisk ..." K. Rymuta i mógłby sprawdzić dla mnie etymologię nw. nazwisk oraz daty pierwszych ich notowań?
Jezierski
Waszkiewicz
Wołynko
Stasiak
Giliciński
Kowalewski
Błaszczyk
Tokarek
Sinkiewicz
Śledziński
Koprowski
Zawolski
Gerwatowski
Machnik

[Gawroński_Zbigniew]

Jezierski 1400 od nazw miejscowości typu Jeziory, Jezioro.
Waszkiewicz - od przymiotnika "waski" = "jeden z was", albo od rzeczownika "wasek" = kalfas, szaflik, od nazw osobowych na Wasz- , albo od niemieckiej nazwy osobowej Waske.
Wołynko - od regionu : Wołyń.
Stasiak - 1698 od imion na Sta- np Stanisław
Giliciński od ptaka - gila.
Kowalewski - 1388 od nazw miejscowości typu Kowalewo, Kowalów, Kowalowice.
Błaszczyk - od imienia Błażej i podobnych.
Tokarek - od tokarz = rzemieślnik zajmujący się obróbką drewna.
Sinkiewicz - od imienia Sinia = Siemion, albo od siny.
Śledziński - brak
Koprowski - 1752 od koper, ze staropolskiego kopr = popularne warzywo, albo od staropolskiego kopr = miedź.
Zawolski - od zawołać = powołać na stanowisko.
Gerwatowski – od miejscowości Gierwaty, albo od niemieckich nazwisk: Gerwald, Gerwart
Machnik - 1423 od imion na Ma-, typu Marcin, Maciej, Małomir, albo od machać, machnąć, albo od Magdalena.

Miał być Rymut, jest Rymut.

[Urbańska_Katarzyna]

Pięknie dziękuję za tak szybką odpowiedź

[Mariok]

Witam,

proszę o sprawdzenie następujących nazwisk z mojego drzewa a występujące w województwie łódzkim
Pasik
Haraśny
Klimczak
Skoneczny
Olexikówna
Złoczkiewicz
Nagórka

Z góry dziękuję.

Pozdrawiam
Mariusz

[Ewa_Szczodruch]

Witam

Pasik 1623 - od pas ‘długi, wąski kawałek skóry’, pasać ‘paść’.

Haraśny - od staropolskiego haraśny, araśny ‘piękny, dobry’.

Klimczak 1786 - od imienia Klemens. Imię, notowane w Polsce od początku XIII wieku, jest pochodzenia łacińskiego, od clemens, -entis ‘łagodny, spokojny, cichy’.

Skoneczny - w grupie nazwisk pochodzących od skonieczny ‘mieszkający na skraju’; inne formacje pochodne od s + koniec.

Olexikówna, Oleksik 1624 - od imienia Aleksy. Imię pochodzenia greckiego, od Aléksios, skrócenie od imion złożonych typu Aléksandros, Aléksios. W Polsce notowane od XIII wieku w wariantach Aleksy, Aleksa, Aleks, Holeksy, Oleksy, Oleksa.

Złoczkiewicz - pewnie od złoto ‘metal szlachetny’.

Nagórka - od na + góra lub od nagorzeć ‘napalić’.

Źródło:Kazimierz Rymut, 'Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001

[Mariok]

Dziekuje bardzo serdecznue.

Mariusz

[new_user]

Jacek - masz na nazwisko Gofron lub Gofroń?

Z tego co wiem nazwisko Gofroń powstało w wyniku błędnego zapisu nazwiska Gofron, tak przynajmniej było w moim przypadku dwa pokolenia temu

Pozdrawiam

[Świątek_Katarzyna]

Czy nie byłoby zbytnim nadwyrężaniem dobroci tutejszych mentorów, gdybym znów zwróciła się z prośbą o wyjaśnienie nazwiska? Nie minął nawet tydzień od mojego ostatniego zapytania, jednak Państwa wiedza, Panie Romanie i Panie Zbigniewie, jest taka zjawiskowa, że trudno się oprzeć. Poza tym uwagi Wszystkich są bardzo pomocne, więc również o nie proszę.

Otóż od dłuższego już czasu męczy mnie nazwisko Andryszczyk.
Rodzinna legenda głosi, że Andryszczykowie (przynajmniej moi) pochodzą z ziem Puszczy Augustowskiej, a nawet Litwy. Niestety nie udało mi się tego potwierdzić- metryka najstarszego Andryszczyka datowana jest na 1795 r. (ślub), a pochodził on z parafii Poręba na Mazowszu. Parafia starszych metryk nie ma- ślad się urwał.
Nazwisko to było często przekształcane na Jędryszczyk, a parę razy na Andrejszczyk (pewnie pod wpływem rusyfikacji, bo dotyczy to okresu przełomu XIX-XX w.). Tak czy inaczej mimo częstotliwości tych przekształceń są to wyjątki. Brzmienie nazwiska kojarzy się trochę z Andrzejem- Jędrzejem, tylko skąd w takim razie to "y", skoro równolegle funkcjonuje nazwisko Jędrzejczyk i ma się dobrze? AndrYszczykowie istnieją konsekwentnie już od co najmniej 200 lat.

Ktoś ma jakieś pomysły? Będę wdzięczna za wyjaśnienia.

[Szuwar]

Witam

Andryszczyk - od imienia Andrzej. Imię pochodzenia greckiego, od anér, genetycznie andrós ‘mąż’ lub od imion złożonych typu Andrónikos. Imię notowane w Polsce od XII wieku też jako Jędrzej, Ondrzej.

w/g opracowanie etymologii nazwisk - Ewa Szczodruch

główne źródła:

a/ Kazimierz Rymut, "Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny", Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1999
b/ Kazimierz Rymut, 'Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001
c/ Zofia Kaleta, „Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. Odmiejscowe nazwy osobowe”, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1997

Pozdrawiam

[ROMAN_B]

Witaj Katarzyno.

Widzę, że Szuwar podał już etymologię nazwiska Andryszczyk. Trudno jest polemizować z profesorem Kazimierzem Rymutem. Niemniej jednak dodam swoje trzy grosze.

Nazwisko Andryszczyk w mojej ocenie powstało poprzez dodanie sufiksu –czyk do rdzenia nazwiska, którym jest temat Andrysz ( Andrysz + czyk = Andryszczyk ). Przyrostek –czyk powstał z przyrostka –ik poprzez absorpcję z formacji zakończonych na –ec, np. chłopiec > chłopczyk; w ten sposób powstały też niektóre nazwy własne, np. nazwisko Murarczyk [ od nazwy zawodów ]. Cząstka słowotwórcza –czyk należy do przyrostków zdrobniających wyraz podstawowy i nadaje nowemu wyrazowi nieco inne znaczenie niż posiada wyraz podstawowy. Rdzeniem nazwiska jest miano „Andrysz”, od którego powstało nazwisko Andrysz. Moim zdaniem pierwotnym nazwiskiem była forma Andrysz [ nazwisko Andrysz jest notowane w Polsce ]. Natomiast nazwisko Andryszczyk jest nazwiskiem obocznym i stanowi zdrobnienie od nazwy osobowej Andrysz. Pozostaje ustalić co znaczy temat nazwiska – Andrysz. Andrysz to zdrobniała forma wschodniosłowiańskiego imienia Andrej [ po polsku Andrzej ]. Tak więc można postawić tezę, że nazwisko Andryszczyk ma konotacje wschodniosłowiańskie. Wynika z tego, że nazwisko to wywodzi się od wschodniosłowiańskiego imienia Andej, w zasadzie od jego zdrobnienia Andrysz, które ponownie zdrobniono przy pomocy polskiego sufiksu –czyk. Można powiedzieć, że nazwisko Andryszczyk jest nazwiskiem derywowanym przy pomocy cząstki słowotwórczej –czyk.
Polskiemu imieniu Andrzej [ pierwotnie Jędrzej ] dopowiada białoruskie imię Andrej, które po białorusku w oficjalnej formie zapisywane jest jako Андрэй [ inne białoruskie formy imienia Андрэй: Андрусь, Андрык, Андрук, Андрыяш, Андрых, Анджэй ]. Rosyjskim odpowiednikiem jest imię Andriej, które po rosyjsku zapisywane jest jako Андрей. Ukraińskim odpowiednikiem jest imię Andrij, które po ukraińsku zapisywane jest jako Андрій.
Biorąc powyższe pod uwagę, z dużą dozą prawdopodobieństwa nazwisko Andryszczyk jest hybrydą językową, która powstała z połączenia zdrobnionego, wschodniosłowiańskiego imienia Andrysz i polskiej cząstki słowotwórczej –czyk, która też tworzy zdrobnienia wyrazów podstawowych [ Andrysz + czyk = Andryszczyk ]. Zatem nazwisko Andryszczyk jest nazwą osobową odimienną, to znaczy powstała od imienia.
Katarzyno, wspomniałaś, że Twoi przodkowie prawdopodobnie wywodzą się z terenu Puszczy Augustowskiej [ puszcza ta obejmuje obecne w Polsce województwo podlaskie oraz obszary na Litwie i Białorusi ]. Prawdopodobnie tak było? Za takim obrotem sprawy może świadczyć imię Andrysz [ Andrej ], które jest pochodzenia białoruskiego [ wschodniosłowiańskiego ]. Poszcza Augustowska znajduje się w regionie Białostocczyzny. Obszar ten zamieszkiwały różne narodowości, obejmuje ziemie na styku ziem słowińskich i bałtyckich. Przechodzi tam granica między Słowianami Zachodnimi i Wschodnimi. Stan ten powodował, że teren ten zamieszkiwały różne grupy etniczne i językowe a to powodowało, że na obszarze tym występowała obfitość pełnych i zdrobnionych oraz spieszczonych form imion. Obok polskich imion na tym obszarze funkcjonowały ich białoruskie, litewskie, ukraińskie, rosyjskie i inne odpowiedniki. Tak jest zawsze na pograniczu etniczno – językowym. Zatem legenda o pochodzeniu Twoich przodków z terenów Puszczy Augustowskiej [ Wielkiego Księstwa Litewskiego ] może być prawdziwa.
Ludzie przemieszczali się i zapewne Twoi przodkowie z szeroko rozumianego obszaru Puszczy Augustowskiej mogli zawędrować na Mazowsze. Jak wspomniałem powyżej, nazwisko Andryszczyk może być hybrydą językową. Można postawić tezę, że Twoi przodkowie osiedlają się na Mazowszu nosili nazwisko Andrysz. Sufiks –czyk mów, że należy on do przyrostków zdrobniających wyrazy podstawowe. Zdrobnienia pełnią różne funkcje i wskazują:
• na niewielki rozmiar osoby, rzeczy, obiektu,
• na nikłe znaczenie osoby, rzeczy, obiektu,
• na pieszczotliwą formą:
• ze względu na pozytywny stosunek do rzeczy, przedmiotu czy danego obiektu,
• ze względu na pozytywny stosunek do osoby, do której mówiący się zwraca,
• wyrażanie negatywnego: pogardliwego, lekceważącego bądź ironicznego, a także z odcieniem politowania w stosunku do danej osoby, rzeczy lub obiektu.
W przypadku nazwiska Andryszczyk przypuszczam, że raczej ono wskazuje na relację między ojcem a synem, to jest ojciec – Andrysz, syn – Andryszczyk? [ podobnie jak w nazwisku Młynarczyk. Co prawda pochodzi ono od zawodu i wskazuje na osobę ucząca się zawodu, pomocnika młynarza ale też może oznaczać to, że młynarczyk to też syn młynarza – następnie przeszło w nazwisko ]. Czy tak było, tego nie wiem? Możliwe są też inne przyczyny i podstawy zdrobnienia imienia Andrysz i utworzenia nazwiska Andryszczyk przy pomocy sufiksu –czyk.

Katarzyno, w zasadzie jedno jest pewne – zdrobniałe imię Andrysz jest pochodzenia wschodniosłowiańskiego. Moim zdaniem bliżej mu do białoruskiego imienia Andrej [ Андрэй ], które jest odpowiednikiem polskiego Andrzeja. Natomiast, czy osoba nosząca to imię była Białorusinem, Ukraińcem, Rosjaninem, Litwinem czy Polakiem, to już inna sprawa, która wymaga porządnej kwerendy genealogicznej.

Oczywiście wszystko co powyżej napisałem to tylko moja hipoteza i luźne rozważania o możliwym pochodzeniu nazwiska Andryszczyk. Pozdrawiam – Roman.

PS.
Jest jeszcze jedna możliwość, ale moim skromnym zdaniem mało lub wcale prawdopodobna, która zakłada, że nazwisko Andryszczyk może pochodzić od apelatywu „andrus – andrys”, który według Słownika języka polskiego, tak zwanego Warszawskiego, tom 1, strona 36, oznacza:
• łobuz wytrawny,
• złodziej kieszonkowy.
Mam nadzieję, że to Cię nie zasmuca? Pozostawiam Tobie ocenę jaka może być geneza nazwiska Andryszczyk z apelatywem „andrus” albo „andrys”.

Roman.

Źródła:
Wielki słownik ortograficzny PWN,
Słownik języka polskiego, tak zwany warszawski,
Zasady pisowni polskiej i interpunkcji ze słownikiem ortograficznym,
Słownik polsko – białoruski, ukraiński, rosyjski,
Bogdanowicz Elżbieta: Odimienne nazwiska mieszkańców Białostocczyzny; Białostocczyzna 1/1997; str. 156 – 160.
http://www.movananova.by/zaniatki/tvorc ... hykau.html

[Indan]

Witam serdecznie,
Proszę o możliwe informacje dot. nazwiska dwuczłonowego Indan-Pykna.

T.I.

[Świątek_Katarzyna]

Dziękuję bardzo za wyjaśnienia, Szuwarze i Romanie! Wcześniej nie byłam przekonana do pochodzenia nazwiska Andryszczyk od imienia Andrzej ze względu na dziwnie brzmiącą formę, jednak mnie Panowie przekonali. I cieszę się, że w legendzie rodzinnej może jednak chować się prawda (utknięcie na Mazowszu mnie zasmuciło).

Aczkolwiek nie rozumiem, dlaczego możliwość pochodzenia od apelatywu „andrus – andrys” nie jest prawdopodobne, skoro jest ono tak bliskie do Andryszczyka. Bardziej jest podobne niż Andrej (choć już "andros" jest bardzo blisko). Znaczenie "złodziej kieszonkowy" może i trochę uwiera, lecz "łobuz wytrawny" już brzmi całkiem dumnie.

[Szuwar]

Witam serdecznie,
Proszę o możliwe informacje dot. nazwiska dwuczłonowego Indan-Pykna.

T.I.

Witam

Indan-Pykno - złożenia brak; Indan podstawa niepewna, może od imienia Indrzej (= Andrzej) lub od apelatywów na ind-, typu indyk; Pykno od pykać ‘cmokać’, pyka ‘ptak, zięba’.

opracowanie etymologii nazwisk - Ewa Szczodruch


główne źródła:

a/ Kazimierz Rymut, "Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny", Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1999
b/ Kazimierz Rymut, 'Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001

Pozdrawiam