Witam.
Bożeno, w uzupełnieniu etymologii nazwiska Romanowski, podanej przez Szuwara, poniżej zamieszczam moje spojrzenie na ewentualne pochodzenie tego nazwiska oraz informacje, które zebrałem o tym nazwisku na stronach rosyjskojęzycznych, które poświęcone są etymologii nazwisk.
Nazwisko Romanowski jest nazwiskiem derywowanym przy pomocy polskiego, nazwiskotwórczego sufiksu –owski albo –ski. Przyrostek –owski pochodzi od cząstki –ski i jest jego złożoną formą (-ow + -ski = owski ). Każdy z tych sufiksów tworzy przymiotnikowe nazwy osobowe od nazw miejscowych, nazw fizjograficznych, nazw hydrograficznych, nazw pospolitych, imion, przezwisk, innych nazwisk. Tak więc, posiadają jedną wspólną funkcję, tworzą przymiotniki. Na przestrzeni czasu każdy z nich robił to trochę w inny sposób i od czego innego.
1. Nazwisko Romanowski zostało utworzone poprzez dodanie do podstawy Roman złożonego sufiksu –owski i powstało w ten sposób nazwisko Romanowski [ Roman + owski = Romanowski ]. Przyrostek –owski jest osobliwością słowotwórczą północnej Polski, przede wszystkim Mazowsza. Tworzył on przymiotniki, w tym nazwy osobowe, był bardzo żywotny. Z czasem stając się jedną z północnopolskich cech dialektycznych. Ponieważ za pomocą tego przyrostka z łatwością tworzyło się przymiotniki od nazw osobowych, nazw miejscowych oraz nazw pospolitych był bardzo często wykorzystywany do tworzenia nazwisk i dlatego rozpowszechnił się w całej Polski. Miał on jeszcze jedną zaletę – nazwiska utworzone przy pomocy tego sufiksu przypominały nazwiska szlacheckie. Nazwiska z cząstką –owski powstawały od nazw miejscowych zakończonych przyrostkami: –ów, –owa, –owo, –owice [ na przykład: Mszczonów > Mszczonowski, Włoszczowa > Włoszczowski; Darłowo > Darłowski; Bolechowice > Bolechowski ]. Zatem nazwisko Romanowski mogło powstać od nazw miejscowych typu: Romanów, Romanowa, Romanowo, Romanowice. Tak więc, pierwsza osoba o tym nazwisku mogła być właścicielem takiej miejscowości [ nazwisko szlacheckie ] albo przyjąć nazwisko od nazwy miejscowej [ pochodziła z tej miejscowości, urodziła się w takiej miejscowości ]. Istnieje też możliwość, że nazwisko powstało od imienia Roman albo nazwiska Roman w celu upodobnienia go do nazwiska szlacheckiego. Według najbardziej rozpowszechnionej etymologii imię [ nazwisko ] Roman jest pochodzenia łacińskiego, znane w Polsce od mniej więcej XIII wieku, i pochodzi od przymiotnika romanus, który znaczy „rzymski” albo "Rzymianin" - od Romy, czyli Rzymu. Słowo „romanus” było używane w stosunku do kogoś kto pochodził z Rzymu. Jest to imię męskie oznaczające tego, który jest uosobieniem męskich cnót cechujących prawdziwego Rzymianina, ale popularność zdobyło sobie dopiero w XX wieku.
Ciekawą alternatywą dla wywodzenia pochodzenia imienia Roman może być założenie, że imię to powstało od starosłowiańskiego imienia Romancz, które znane jest od XIV wieku – jest to moja hipoteza, którą oparłem na informacji podanej przez Kazimierza Stadnickiego w jego opracowaniu z 1879 roku, które zostało wydane we Lwowie pod tytułem "Przyczynek do heraldyki polskiej w wiekach średnich". Pisał on, że nazwisko Romański [ Romanski ] pochodzi od pochodzi od starosłowiańskiego imienia Romancz, które notowane było już w XIV wieku [ strona 291 ].
Bożeno, wspominasz, że nazwisko pochodzi z kresów wschodnich [ dawnej Polski ]. Zatem, zobaczmy co rosyjscy etymolodzy mówią o nazwisku Романовский [ Romanowski ]: ” Фамилия Романовский восходит к названию имения Романово. Можно с точностью сказать, что обладатель фамилии Романовский является отпрыском старинного дворянского рода. Известно, что существовало два рода князей Романовских. Первая ветвь князей Смоленских, получивших название от села Романовского на Смоленщине (позднее на границе с Могилёвской губернией). В списке князей и бояр Смоленских в 1490 году встречается князь Семён Романовский и его брат Дмитрий. Больше упоминаний о роде нет.
Вторая ветвь князей Ярославских. Князь Роман Васильевич построил себе городок Романов и стал в нём княжить. При его внуках род разделился на 5 ветвей - князей Морткиных, Шехонских, Деевых, Зубатых и Ухорских. Поскольку топонимические фамилии содержали указание не только на принадлежность к конкретной семье, но и на отношение к определенному географическому объекту, то изначально они представляли собой прилагательные с различными формантами: фамилии на – ский /-цкий и –анинов /-янинов принадлежат в основном знати и дворянству.
Процесс формирования фамилии был достаточно длительным, проследить же дальнейшую судьбу представителей рода Романовских невозможно. Тем не менее.”
W bardzo ogólnym tłumaczeniu powyżej zamieszczony tekst może brzmieć: Nazwisko Romnowski powstało od nazwy miejscowości Romanowo, Romanów. Można powiedzieć, że osoby o tym nazwisku są potomkami bardzo starej rodziny szlacheckiej. Wiadomym jest, że istnieją dwie rodziny książąt Romowskich. Pierwsza rodzina książąt Smoleńskich pochodzi spod Smoleńska z miejscowości Romanowski [ później na granicy z gubernią mohylewską ]. Na liście książąt i bojarów Smoleńskich w 1490 roku odnotowany jest książę Romanowski Szymona i jego brat Dymitr. Innych informacji o tym rodzie nie ma. Druga gałąź to książęta Jarosławscy. Książę Roman Wasilewicz zbudował miastecko o nazwie Romanow i rządził w nim. Jego wnukowie podzielili księstwo na 5 części: księstwo Морткиных, Шехонских, Деевых, Зубатых и Ухорских. Tak powstało 5 gałęzi tego rodu. Powstały nazwy geograficzne od nazw tych księstw oraz nazwiska utworzone przy pomocy przyrostków: – ский / –цкий и –анинов / –янинов [ –ski / –cki i –aninow / –janinow ], które należą głównie do szlachty.
Inna rosyjska etymologia nazwiska Романовский [ Romanowski ] odmiennie tłumaczy pochodzenie tego nazwiska:
„Происхождение фамилии Романовский
Фамилия «Романовский» западноукраинского, белорусского или польского происхождения, как правило, образована от топонима «Романово», которое, в свою очередь, связано с церковным именем «Роман». Имя «Роман» пришло на Русь из греческого языка, но имеет латинское происхождение (Romanus по-латински «римлянин»)
Происхождение от топонима
Романово – название многочисленных деревень едва ли не во всех областях России
Генеалогия. Дворянство
Романовские — несколько княжеских и дворянских родов. Романовские — ветвь князей Ярославских (Рюриковичи). Романовские — ветвь князей Смоленских (Рюриковичи), получивших название от села Романовского на Смоленщине. В списке князей и бояр Смоленских в 1490 году встречается князь Семён Романовский и его брат Дмитрий. Больше упоминаний о роде нет. Титул «князь Романовский» также носили некоторые роды, родственные Романовым: герцоги Лейхтенбергские несколько родов Светлейших князей Романовских. Другой дворянский род Романовских (Гербовник, V, 104): его предки находились в Польше и владели маетностями. Потомки сего рода многие служили Российскому Престолу дворянские службы в разных чинах и жалованы были от Государей в 1660 и других годах поместьями. Все сие доказывается разными справками и родословною Романовских. Другие Романовские – малороссийский дворянский род, потомки казака Якова Романовского (XVІІ — XVІІІ вв.)”.
Najogólniej powyżej zamieszczona etymologia mówi:
Pochodzenie nazwiska Romanowski.
Nazwisko Romanowski pochodzi z zachodniej Ukrainy, Białorusi i Polski. Pochodzi ono od nazwy miejscowej Romanowo [ Romanów ], która pochodzi od cerkiewnego imienia Roman. Imię Roman na Ruś przybyło za pośrednictwem języka greckiego, ale imię to jest pochodzenia łacińskiego [ Romanus w języku łacińskim znaczy rzymianin ].
Pochodzenie nazwy miejscowej.
Romanowo [ Romanów ] – nazwa bardzo licznych wsi, niemal we wszystkich regionach Rosji.
Genealogia. Szlachta.
Romanowscy – kilka rodzin książęcych i szlacheckich. Romanowscy – gałąź książąt Jarosławskich [ Rurykowicze ]. Romanowscy – gałąź książąt Jarosławskich [ Rurykowicze ], pochodzi od nazwy wsi Romanowski w okolicy Smoleńska. Książę Szymon [ Семён ] Romanowski i jego brat Dymitr odnotowani są w wykazie książąt i bojarów Smoleńskich w 1490 roku. Brak dalszych informacji o tym rodzie. Tytuł „książę Romanowski” nosiły także pewne rody, związane z rodem Romanowów: książęta Leuchtenberg i kilka rodów najjaśniejszych wysokości książąt Romanowskich. Drugi ród Romanowskich [ Herbarz, V, 104 ]: jego przodkowie pochodzili z Polski i byli właścicielami majątków ziemskich. Potomkowie tego rodu licznie służyli Rosyjskiemu Tronowi w dworskiej służbie w różnych randach i byli szanowani i nagradzani przez monarchę od 1660 roku i w latach następnych majątkami ziemskimi. Inni Romanowscy – ukraiński ród szlachecki pochodzący od kozaka Jakóba Romanowskiego [ XVII – XVIII wiek ].
Dodam, że fraza „родов Светлейших князей Романовских” dotyczyła rodów najjaśniejszych wysokości książąt Romanowskich. Rody o tym nazwisku pochodziły ze związków [ małżeństw ] morganatycznych przedstawicieli rodu Romanowych.
Związek morganatyczny (łac. [matrimonium ad] morganaticam – dosłownie [małżeństwo na] poranek; od staroniemieckiego morgan) – małżeństwo zawarte przez członka rodu arystokratycznego lub dynastii z osobą uznawaną za będącą niższego stanu, która poprzez związek ten nie zmienia swego stanu, tj. nie uzyskuje awansu społecznego, a potomstwo z tego związku nie ma praw do tytułów, funkcji i dóbr dziedziczonych w rodzinie małżonka wyższego stanem.
Jeżeli chodzi o polski ród szlachecki to według rosyjskich etymologów używał on herbu Bończa.
https://ru.wikipedia.org/wiki/Романовские
2. Nazwisko Romanowski powstało poprzez dodanie do podstawy Romanow cząstki –ski i tak powstało nazwisko Romanowski [ Romanow + ski = Romanowski ]. Przez dodanie typowego dla nazwisk polskich sufiksu –ski do nazwy osobowej Romanow powstało nazwisko typowo polskie, odpowiadające strukturalnie nazwisku szlacheckiemu. Nazwisko Romanow jest nazwiskiem pochodzącym z języka rosyjskiego. Za takim rozumieniem pochodzenia tego nazwiska przemawia typowo rosyjski nazwiskotwórczy sufiks –ow [–ов ]. W języku rosyjskim nazwisko Romanow zapisywane jest jako Романов. Przyjmując, że nazwisko Romanow [ Романов ] jest nazwiskiem z kręgu języka rosyjskiego, to jest ono nazwiskiem derywowanym przy pomocy sufiksu –ов, który dodano do rdzenia nazwiska, którym jest temat Роман [ Роман + ов = Романов ]. Tłumacząc na polski: Roman + ow = Romanow. Zatem, nazwisko Romanow powstało od imienia Roman. Następnie uległo „uszlachceniu” na wzór polskiego nazwiska szlacheckiego poprzez dodanie sufiksu –ski i tak powstało nazwisko Romanowski.
Oczywiście jest to tylko moja hipoteza, raczej rozważania o możliwym pochodzeniu nazwiska Romanowski [ w przypadku jego pochodzenia od rosyjskiego nazwiska Romanow ].
Mam nadzieję, że w miarę poprawnie przetłumaczyłem etymologię nazwiska Romanowski z języka rosyjskiego i oddałem sens jego znaczenia podany przez Rosjan.
Oczywiście zamieszczone na wstępie przeze mnie pochodzenie nazwiska Romanowski jest tylko moją hipotezą, raczej rozważaniami na ten temat. Niestety nie wiem jaka jest prawda o pochodzeniu tego nazwiska. Moim zdaniem aby ustalić etymologię nazwiska Romanowski należałoby ustalić pierwszą osobę noszącą to nazwisko i po której nazwisko to jest dziedziczone a następnie ustalić jak nazywał się ojciec tej osoby [ albo ta osoba przed ewentualną zmianą nazwiska ]. Może wtedy uda się ustalić pochodzenie tego nazwiska, w tym konkretnym przypadku.
Pozdrawiam – Roman.
Źródła:
Wielki słownik ortograficzny PWN.
Kazimierz Stadnicki: Przyczynek do heraldyki polskiej w wiekach średnich; Nakładem Karola Wilda; Lwów, 1879.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Roman
http://info.wsisiz.edu.pl/~rkalinow/imiona.php
http://www.ufolog.ru/names/order/%D0%A0 ... 0%B8%D0%B9
http://arc.familyspace.ru/catalog/Romanovskij
https://pl.wikipedia.org/wiki/Rurykowicze
http://www.opowiadam.eu/4003%20tablica_ ... kowicz.htm
http://www.wladcy.myslenice.net.pl/Mosk ... owicze.htm
https://ru.wikipedia.org/wiki/Романовы
https://ru.wikipedia.org/wiki/Романовск ... ие_князья)
https://ru.wikipedia.org/wiki/Романовские
Jakby to wyglądało, jeśli mogę podrążyć temat 
