Gawroński_Zbigniew pisze:Zdumiewające, ale możliwe. Hodes to żeńskie z fryzyjskiego obszaru językowego. Pochodzi od hebrajskiego/biblijnego imienia Hadassa = jak drzewo mirtowe. Jeśli znajdziesz potwierdzenie tej hipotezy to mamy konkretny dowód jak zwodnicze bywają najprostsze etymologie i jak bardzo trzeba uważać odnosząc się do konkretnych uwarunkowań.
A jak do tej pory tłumaczono pochodzenie tego nazwiska?
Szymon
Szalomszalom20 pisze:
A jak do tej pory tłumaczono pochodzenie tego nazwiska?
Szymon
to nie takie proste!
1. Albo od przysłówka choda/chody/hody/hodi/hody = ciężko, trudno, zazwyczaj w odniesieniu do chromania: "Hody mu bez lasek chodzić". Stąd etymologia.
2. Od choda/chodza = prosiak, świnka hodowana na schabowe
3. od chodak/chodaczek = ubogi szlachcic.
4. Chodak to naprawiający baby czyli piece chlebowe, to od słowa 'choda' czyli specjalna lekka drabina kładziona na strzechę, żeby naprawić z niej komin wystający z dachu.
Wszystko zależy od konkretnego miejsca i okoliczności w jakich nazwisko po raz pierwszy zostało zapisane.
Hipotezy i rozważania o etymologii nazwiska Chodak / Hodak.
Dołożę moje „trzy grosze” do dyskusji o etymologii nazwiska Chodak / Hodak. Będą to raczej hipotezy i rozważania na temat genezy wspomnianych mian. Przedstawię Ci też niektóre informacje mogące mieć związek z wyjaśnieniem pochodzenia nazwy osobowej Chodak / Hodak oraz jak widziana jest etymologia nazwiska Chodak przez niektórych przedstawicieli nauki.
Profesor Maria Kucała w roku 1968 w periodyku Język Polski [ Organ Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego Wydawany Z Zasiłkiem Polskiej Akademii Nauk ] XLVIII Maj – Czerwiec 3 opublikował artykuł pt. Odbicie słownictwa pospolitego w staropolskich nazwach osobowych. Na podstawie tomu I Słownika staropolskiego nazw osobowych i Słownika staropolskiego. W części II. Nazwy osobowe nie mające zaświadczonych odpowiedników w staropolskich wyrazach pospolitych czytamy: „Chodzi o nazwy równe wyrazom pospolitym, od tych wyrazów pochodzących. Te pospolite wyrazy musiały oczywiście w ówczesnym języku występować, skoro ich używano jako nazw, nie zostały jednak w znanych nam średniowiecznych zabytkach językowych zapisane. (…). Staramy się więc uzasadnić włączenie ich tutaj, podając odpowiedniki z późniejszych czasów, czy innych języków, bądź wyrazy pokrewne i podobnie zbudowane formacje. (…). Z pewnością lub z wielkim prawdopodobieństwem odpowiadają wyrazom pospolitych następujące nazwy: (…), (…), Chodak – poświadczony u L. z XVII w. (…), (…).”. [ strona 175 i 178 ]. [ L. = Linde – Słownik języka polskiego Samuela Bogumiła Lindego ].
Wynika z tego, że nazwa Chodak poraz pierwszy została wymieniona w Słowniku języka polskiego Sauela Bogumiła Lindego w tomie I z roku 1807 i pochodzi od wyrazu pospolitego chodak, który z dużą dozą prawdopodobieństwa istniał w dobie staropolskiej.
Dr hab. Alina Naruszewicz-Duchlińska, profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie tak pisze o genezie nazwiska:
• „Chodak: „Chodak. Nazwisko pochodzi od nazwy osobowej Chodak, ta od rzeczownika chodak, czyli: 1. szlachetka chodaczkowy, szlachcic zagonowy, 2. ten co rad chodzi, dobry piechur, 3. trzewik albo but nędzny, łapeć, 4. prostak, gbur, 5. chłopiec, parobek, 6. noga, 7. pugilares (zob. tzw. Słownik warszawski, t. I, s. 288).”.
• „Chodkiewicz. Nazwisko ma następujące potencjalne podstawy etymologiczne: 1. chodzić i chód, 2. imię Chodor, 3. nazwę miejscową Chodecz, odnotowaną na terenie byłego powiatu włocławskiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, s. 604-605. Nazwę osobową Chodkiewicz odnotowano na terenie Polski w 1492 roku, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. I, s. 79.”.
Poniżej znajdziesz odpowiedź na związek znaczeniowy nazwiska Chodak i Chodkiewicz.
W publikacji profesora Stefana Warchoła pt. Nazwy miast Lubelszczyzna, która została wydana przez Wydawnictwo Lubelskie w Lublinie, w roku 1964 na stronie 38 – 40 czytamy: „Chodel. (…).Wykorzystując możliwie bogaty materiał porównawczy postaramy się odpowiedzieć na pytanie, jaka jest podstawa słowotwórczo-znaczeniowa nazwy miasta Chodla, oraz do jakiej grupy nazw należy ją w końcu zaliczyć. Problem to nie łatwy. Przypomnę jeszcze tylko, że niedaleko od Chodla występuje nazwa wsi Chodlik, która jest w tym wypadku formacją deminutywną od nazwy Chodel.
W SG I 605-607 notuje się nazwy miejscowe, w których najprawdopodobniej występuje ta sama podstawa pienna, co w nazwie Chodel, a mianowicie: Chodecz, osada, dawniej miasteczko w pow. włocławskim, tamże Chodeczek, wieś i folw., także Chodoków (obok chyba mylnego bądź wtórnego Chotków, tamże, s. 607) oraz Chodnów, wieś i folwark w pow. rawskim. Już na podstawie chociażby cytowanych nazw zaczyna się nam wyodrębniać cząstka słowotwórcza chod- oraz przyrostki: -el (w Chod-el), -ecz (w Chod-ecz), -eczek (przyrostek rozszerzony w Chodaczek) itd. Szereg analogicznych nazw, tj. z pniem chod- notuje z terenu Wielkopolski od najdawniejszych czasów S. Kozierowski, np.: Chodaki z r. 1386 w pow. sieradzkim (i nazwisko Chodak, por. KWschW VI 55), tamże: Chodów, wieś w pow. łęczyckim z r. 1386 i w pow. kutnowskim z r. 1391 – w zapisie Clemens de Chodowo..., na podstawie czego już Kozierowski wyprowadza nazw. Chod, bo jest też nazwa własna Chodawa (równa się Chod-awa) z r. 1420 oraz Chodzież i może tu także należąca nazwa Chodzianów z r. 1520 (stąd nazw. Chodzian – tamże, s. 55). Tenże autor notuje dodatkowo: Chodecz, miejscowość dziś nie istniejąca; jest także Chodów (z 1422) w pow. łęczyckim (obok tego 2 razy Chotów w pow. wieluńskim, co tu jednak nie należy) itd. Nazewnictwo polskie nie jest pod tym względem odosobnione. Wiele nazw miejscowych z pniem chod- znajdujemy np. na terenie Czech, por.: Chodeč (na Chodczi) i Chodak z r. 1597 oraz tamże: Chodov (3 r.), wsie i miasto. Wymienia się tam również nazwy Chodovice, Chodovlice itd. (w sumie 6 r.). Interesująca jest tu ponadto informacja, że na terenie Chech odnotowano już w roku 1400 nazwisko Chod: Vsseslaus dictus Chod de Mlazowicz; także vendit domum Martino Chodz r. 1443. Imię to (czy raczej nazwisko powstało według Profousa od wyrazu pospolitego chod, co oznacza “strażnik graniczny”. Wyraz chod należy chyba wiązać z prasłowiańskim czasownikiem choditi “chodzić”, w związku z czym chod byłby derywatem wstecznym odczasownikowym. Wszystkie dane na to wskazują, zaś najbardziej znaczenie czeskiego apelatywu chod. Dane te jednocześnie sugerują, że przynajmniej nazwy miejscowe Chodów, Chodowo, zarówno w języku polskim jak i czeskim, są nazwami dzierżawczymi. Profous jednakże sugeruje, że pierwotnie na gruncie czeskim mogły to być miejsca, czy osiedla należące do chodów, tj. strażników granicznych (być może, iż jest to formacja podobna do tej, jaka występuje w nazwie Urzędów, por. niżej). Dopiero wtórnie, być może, na skutek tzw. derywacji fleksyjnej, nazwa chodów przeszła do grupy nazw o charakterze dzierżawczym, tj. w znaczeniu: Chodów, czyli gród człowieka (założyciela, właściciela) o nazwisku (imieniu) Chod. Przez derywację fleksyjną za P. Smoczyńskim rozumiemy pewien proces słowotwórczo-fleksyjny, w którym kostnieją, nieruchomieją dawne formy gramatyczne, a na ich miejsce powstają struktury nowe: „Za przykład reprezentatywny derywacji fleksyjnej przyjmujemy wszakże ten, w którym niezrozumienie skostniałej formy przypadkowej prowadzi do zidentyfikowania jej z inną, podobną wyłącznie pod względem zewnętrznym, i do przyjęcia od niej nowych, z gruntu sobie obcych właściwości strukturalno-gramatycznych”. Jako przykład niech posłużą formacje: (ul.) Matejki (dopełniacz liczby pojedynczej) i nowa odmiana na Matejkach, czy też (ul.) Kopernika i na Kopernice itd. A więc podobnie jak np. czeski a może i polski Chodów (dopełniacz liczby mnogiej) przechodzi wtórnie do odmiany: Chodów (mianownik liczby poj.) i w Chodowie, jak Kraków w Krakowie itd.
Wspomnę również, że formacje słowotwórcze imienne z pniem chod- znane są też na Rusi, np. imiona: Chodko (równa się Chod-ko – 4 razy), też Chodor oraz dalsze postaci derywowane postępowo w formie nazwiska, np. Chodkiewicz, Chodykowicz itp.; także w innym miejscu: Chodkowi Czemerowiczowi (celownik liczby poj.) oraz Chodor, Chodkiewicz obok Chodkowicz itd. W świetle powyższego materiału porównawczego podstawa nazwy Chodel, czyli pień staje się coraz bardziej dla nas zrozumiały. Należy więc przystąpić do wyjaśnienia drugiej cząstki słowotwórczej nazwy, tj. formantu -el. (…).”.
Nazwisko Chodkiewicz w mojej ocenie jest mianem sufiksalnym, derywatem powstałym od tematu słowotwórczego Chod- i przyrostka -kiewicz [ Chod + kiewicz = Chodkiewicz ]. Podobnie jest zbudowane miano Chodak. Powstało ono z tematu Chod- oraz sufiksu -ak [ Chod + ak = Chodak ]. Zatem, zacznijmy od wyjaśnienia formatu -ak. Sufiks -ak jest wieloznaczeniowym [ wielofunkcyjnym ] przyrostkiem i za jego pomocą między innymi tworzone były [ są nadal ]:
• w staropolszczyźnie tworzone był nazwy od innych imion w funkcji podobnej do dzisiejszego przezwiska, a więc łączyły cechy imienia z cechami wyrazu pospolitego, na przykład: Andryszak,
• nazwy mieszkańców od nazw miejscowości i krain geograficznych, na przykład: warszawiak, poznaniak,
• nazwy wykonawców czynności, na przykład śpiewak,
• nazwy nosicieli cech, na przykład; składak’ składany rower, samochód’, biedak ‘człowiek niemający dostatecznych środków do życia, albo człowiek nieszczęśliwy, wzbudzający współczucie lub litość’; chodak ‘dawna nazwa ubogiego, zagonowego szlachcica, noszącego częstokroć zamiast butów chodaki z kory lipowej’,
• konkretne nieosobowe nazwy, na przykład: drewniak ‘but z drewna’; maślak ‘gatunek grzyba’; chodak ‘rodzaj prostego obuwia ze skóry lub kory lipowej’;
• nazwy narzędzi, na przykład dziobak, chwytak,
• nazwy istot małych, mniejszych, niedorosłych, na przykład psiak, kociak,
• patronimiczne nazwy osobowe od imion ojców [ przeważnie nie od pełnych imion ale od ich skróconych form ], na przykład: Baszak od Basz [ Bartłomiej ], albo istniejących nazwisk [ przezwisk, przydomków ],
• osobowe nazwy strukturalne. Sufiks -ak występuje w roli nazwiskotwórczej, na przykład Dylak od Dyl [ przezwisko ],
• i tak dalej.
Profesor Stanisław Rospond uważał, że w języku polskim ogromna popularność sufiksów -ek, -ik, -ak może powodować wielkie trudności w odróżnieniu antroponimów prymarnych i sekundarnych [ patronimicznych czy demiutywnych ( zdrobniających ) ]. Dodam, że wielofunkcyjność przyrostka -ak powoduje, iż nazwisko Chodak jest mianem niejednoznacznym i trudnym do zdefiniowania, a możliwa wieloznaczność tematu słowotwórczego Chod- nie ułatwia ustalenia pochodzenia nazwiska Chodak . O znaczeniu rdzenia chod- napisałem wyżej.
Szymonie, w swoim poście napisałeś, że pierwotne nazwisko było zapisywane pod postacią graficzną Hodak, później przybrało postać Chodak. Dawniej bywało różnie z ortografią u osób sporządzających dokumenty, w tym i metryki. Tu powstaje pytanie, czy to błąd pisarski, albo czy jest to właściwa forma tej nazwy osobowej? Na tak postawione pytanie trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć. Niemniej jednak nazwisko to zbudowane jest z tematu Hod- oraz podstawy słowotwórczej, to jest formatu -ak [ Hod + ak = Hodak ]. Hipotetycznie przyjmując, że miano Hodak jest tym prawdziwym, poprawnie zapisanym i brzmiącym nazwiskiem to jego pochodzenie może być bardzo stare.
Zatem, w roku 1847 ukazał się zeszyt 3 tomu 1 Biblioteka Naukowego Zakładu imienia Ossolińskich, inny tytuł: Pismo poświęcone dziejom, bibliografii, rozprawom i wiadomościom naukowym, który został wydany we Lwowie. W zeszycie tym zostało umieszczone opracowanie Adama Kłodzińskiego noszące tytuł „Spostrzeżenia nad językiem polskim, służyć mogące do jego gramatycznego i historycznego rozbioru. ( ciąg dalszy )”. Na stronie 276 i dalszych czytamy: „Tak wyraz rok znaczący dziś przeciąg czasu wiosnę, lato, jesień i zimę w sobie zamykający, dawniej znaczył co innego, i zastąpił starosłowiański god wyraz niewątpliwie z życia koczowniczego. Wyraz ten god, hod, tyle, co rok znaczący, idzie oczywiście od chodzić, godzić, jako nazwa pojęcia oderwanego od nazwy przedmiotu pod zmysły podpadającego. Gdy z nim zniesiemy wyraz pozostały w naszym używaniu hodować tyle co żywić, wychodować tyle, co wyżywić do pewnego oznaczonego czasu, god, hod będzie znaczył przeciąg czasu, który Słowianin pasący swą trzodę na pewnym miejscu przebywał. Wypasłszy on okoliczne trawy w ciągu roku, na drugi przeniósł się w inne strony, gdzie żyźniejszą paszę znaleźć miał nadzieję. Coś podobnego spotkać można i dziś w górach, gdzie juhas co roku z trzodą swoją na inną przenosi się halę. (…). Ale wróćmy do roku. Już to samo, że wyraz ten w teraźniejszym znaczeniu nie ma liczby mnogiej, pokazuje, że pierwiastkowo co innego on znaczył; jakoż dotąd przez roki rozumiemy sądy, albo czas na sądy wyznaczony. Zważywszy wyrazy wyrok, urok od rzekł, rzec pochodzące, nie można wątpić, że słowo to i roku źródłosłowem. A gdy rokować tyle znaczy co sądzić coś naprzód, wniosek ztąd naturalny, że rok znaczył dawniej sąd, i że sąd taki raz na rok w pewnem miejscu się odbywał. Mamy też dotąd nazwę uroczysko, wyraz tak dawny, że nawet znaczenia jego z pewnością wskazać nie umiemy; Zakończenie isko jak w wyrazach żytnisko, pobojowisko i t.p pokazuje, że uroczysko było miejscem, gdzie się niegdyś gromady, czyli powiaty Słowian na odbycie roków zgromadzały, na których zebraniach wyrokował wójt, a strony pogodzone raczyły, uraczały się obyczajem gościnnego ludu wzajemnie; tak raczyć, uraczyć zda się, że także w roku ma swój źródłosłów, gdy przemiana o na a, a k na cze odbywa się zwykłą w języku polskim koleją. (…).”.
Z cytatu tego dowiadujemy się, że istniał dawno temu wyraz hod [ rok ], który ma bardzo ciekawe pochodzenie i znaczenie. Może rdzeń hod- w nazwisku Hodak jest wyrazem hod [ rok ] w znaczeniu powyżej opisanym. Tak więc, nazwa osobowa Hodak może mieć pradawne pochodzenie? Ale czy tak było? To już pozostawiam Twojej ocenie.
Biorąc pod uwagę sufiks -ak to nazwa osobowa Hodak może mieć różne znaczenie, na przykład może być:
• odojcowską nazwą osobową i oznaczać syna Hoda; ojciec Hod a jego syn Hodak,
• strukturalnym nazwiskiem utworzonym za pomocą nazwiskotwórczego formatu -ak od pierwotnego przezwiska czy imienia Hod,
• nazwiskiem utworzonym od przezwiska Hodak a ono od wyrazu pospolitego hodak [ wiele znaczeń uwzględniając postać chodak ],
• nazwiskiem odmiejscowym i oznaczać osobę pochodzącą lub mieszkającą w jakimś miejscu o nazwie Hod i podobnej.
W poście napisałeś: „W rodzinie szerzy się plotka, że nasi przodkowie przybyli na podkarpacie z Holandii”. W takim razie nazwisko Hodak / Chodak może być spolszczeniem jakiegoś innego miana, na przykład holenderskiego [ szeroki krąg języka niemieckiego - dialekty ]. Jest też inna możliwość, że jest to hybryda językowa, na przykład hebrajsko – polska, która powstała od żydowskiego imienia Hod. Hod to jeden z synów Sochafa, wymieniony w rodowodzie Asera. Imię Hod pochodzi od słowa hod ‘ozdoba, blask’.
Trudno jest bez szerszego kontekstu lub innych dodatkowych informacji wnioskować o pochodzeniu nazwiska Hodak / Chodak. W mojej ocenie tylko wszechstronna kwerenda różnych źródeł, w tym dokumentów historycznych oraz genealogicznych może, choć nie musi, odpowiedzieć na pytanie od kogo, od czego, w jaki sposób i kiedy powstała konkretna nazwa osobowa oraz rozwiać różne dylematy odnoszące się do pochodzenia społecznego albo etnicznego osób noszących miano Hodak / Chodak. Bo jak mówił profesor Kazimierz Rymut: „By w sposób prawidłowy podać genezę konkretnego nazwiska, trzeba by śledzić historię danej rodziny. Tak samo brzmiące dzisiejsze nazwiska dwu rodzin mogą mieć bowiem dwie różne genezy”. Natomiast, profesor Aleksander Brückner wielokrotnie pisał, że „my dziś nie rozumiemy znaczenia różnych słów używanych dawniej”. Wnioski już pozostawiam Tobie Szymonie. Mam nadzieję, że moje informacje pomogą Ci w jakiś sposób w badaniach nad historią Twojej rodziny.
Pozdrawiam – Roman.
Ps.
W swoim poście napisałeś: „W rodzinie szerzy się plotka, że nasi przodkowie przybyli na podkarpacie z Holandii, ale nie znalazłem żadnych informacji na potwierdzenie tej hipotezy.” Jak bardzo Ci zależy na zweryfikowaniu tej rodzinnej „legendy” to możesz wykonać genealogiczne badania DNA. Dowiesz się o ich biogeograficznym pochodzeniu [ zobaczysz skąd mogli pochodzić ich praojcowie i z jakiej grupy etnicznej pochodzili ]. W zależności jaki test zostanie wykonany wyniki jego będą mniej lub bardziej pogłębione. Dodam, że takie badania nie należą do tanich. Nadmieniam, że na naszym forum od dawna toczy się dyskusja o badaniach genealogicznych DNA.
Ponizsze hipotezy pochodzenia tych nazwisk podalem na jednej z lokalnych stron, ale te hipotezy moga byc ciekawe dla czytelnikow tego Forum zainteresowanych "starozytnymi" nazwiskami, powstalymi przed V wiekiem n.e. .
Nazwisko Zbyrasz, bardzo rzadkie w Polsce i bardzo lokalne [rejon Stalowej Woli] pochodzi od bardzo rzadkiego nazwiska Zbyrad = ten, który się zbył [pozbył] radosci i stał sie smutny, stal sie smutkiem. Nazwisko Zbyrad wystepuje tez w Czechach, Niemczech i Francji, co swiadczy, ze jest to bardzo stare galijsko[=celtycko]-slowianskie nazwanie/nazwisko; https://forebears.io/surnames/zbyrad
Moja hipoteze o powstaniu nazwiska Zbyrad, potwierdza wystepowanie nazwiska ... Smutek, wystepujacego w rejonie Niska, Stalowej Woli, Janowa i Lublina. Nazwisko Smutek jest tez starym galijsko-slowianskim nazwaniem/nazwiskiem, liczniejszym i wystepuje w wielu krajach Europy Zachodniej. Wedrowalo po Europie, ale ... omijalo Imperium Rzymskie; https://forebears.io/surnames/smutek http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... sko=smutek
Jakie piękne rozważania! To może i ja poproszę
Nazwiska z mojego drzewa: Wigup, Pawran, Szlubar.
Obecnie w Polsce chyba w ogóle nie występują.
Pochodzą z metryk spisanych w języku polskim w pierwszej połowie XIX w.
Parafia rz-kat., teren dawnych Inflant Polskich, obecnie Łotwa.
Orlik_Ala pisze:Jakie piękne rozważania! To może i ja poproszę
Nazwiska z mojego drzewa: Wigup, Pawran, Szlubar.
Obecnie w Polsce chyba w ogóle nie występują.
Pochodzą z metryk spisanych w języku polskim w pierwszej połowie XIX w.
Parafia rz-kat., teren dawnych Inflant Polskich, obecnie Łotwa.
Witam,
dla mnie to bardzo trudny temat, wiec moje hipotezy przyjmuj z pewnym dystansem.
1.-Wig to w j. lotewskim "peruka", a kiedys w tych czasach, wzorem krola Jana Kazimierza Wazy; https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_II_Kazimierz_Waza
dostojnicy nosili peruki. W angielskich sądach byly one obowiazkowe.
Zatem Twoj Wigup mogl nosic peruke albo mogl byc producentem peruk.
2.- Paw-ran w j. lotewskim to "łapa przebiegła", zatem moze to byc przezwisko pozyczajacego pieniadze, zwyklego handlarza lub ulicznego kuglarza.
3.- Szlubar - nie mam pomyslu, ale przy nieznacznej zmianie zapisu do "slu-bar" to po szwedzku oznacza "pasek blokady", co sugeruje jakies odgrodzenie, przegrode.
Pawran to dość popularnie tatarskie imię męskie pochodzenie perskiego = pierwszy, pierworodny. Czy na Łotwie mogli być jacyś Tatarzy? Nie wiem.
Natomiast słownik gwar pruskich wszystkie trzy nazwiska "podpowiada" od następujących "korzeni".
Podstawa Paw/Baw w językach od łaciny przez nordyckie, litewski, łotewski gockie i kilka innych to nasz polski ptak "paw". Albo 2 znaczenie: "ropucha" "Kartoffeln sind schorfig wie e Paw". - "ziemniaki parszywe jak ropucha"
Przyrostek -run/-ran w olbrzymiej liczbie imion nordyckich pochodzi od podstawy -UNN a ta ma dwa zasadnicze znaczenia: 1: kochany, ulubiony. 2. błyszcząca fala / coś błyszczącego.
Schlubber w placie niemieckim z Łotwy oznaczał: "łyczek". Schlubbern/schlabbern/slabbern = coś przekąsić, zjeść coś lekkiego.
Wigup/Wiegup to Koeniggsbergski "sztaplowy". Facet, który zajmował się w tartaku układaniem desek w sterty do suszenia, w sągi na sprzedaż itp.
Juliusz Cezar [ 100 - 44 r. p.n..] wymienia celtyckie plemie Anartes i podaje jego siedziby, a Ptolemeusz [ okolo 150 r. n.e.] dodaje, ze Anartophracti czyli czesc plemienia Anartow, mieszkala na prawym brzegu Wisly; https://en.wikipedia.org/wiki/Anartes
Anartowie nie spadli z nieba. Wedlug; https://www.ancient.eu/timeline/celt/
- okolo 450 r. p.n.e. [2500 lat temu] nastepuje rozkwit celtyckiej kultury La Tene https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_late%C5%84ska
zwiazanej z rozwojem produkcjii zelaza, takze przez Celto-Prapolakow na terenach obecnej Polski,
- w 335 r. p.n.e. Aleksander Wielki przyjmuje nad brzegiem Dunaju hołd od posłów z plemion celtycko-dackich i z duzym prawdopodobienstwem, hołd składali tez Anartowie.
Pozniej wiele wojów celtycko-dacko-slowianskich wspieralo Aleksandra w jego wyprawach.
Juliusz Cezar w komentarzach do "Wojen galijskich" wspomina o celtyckim plemieniu Anartes w rozdziale 25; https://la.wikisource.org/wiki/Commenta ... iber_VI#27
"Las Hercyński [obecnie Czarny Las i Szumawa] rozpoczyna się na terenach Helwetów [Szwajcarii], Nemeti i Rauraci i rozciąga się na odcinku 9-dniowej podróży dla szybkiego podróżnika, wzdłuż Dunaju aż do granic plemion Dakow i Anartes [obecnie Slowacja, Wegry] ",
nastepnie pisze, ze mozna tam spotkac dziwne zwierzeta.
Rozdzial 26;
"Est bos cervi figura, cuius a media fronte inter aures unum cornu exsistit excelsius magisque directum his, quae nobis nota sunt, cornibus: ab eius summo sicut palmae ramique late divunduntur. Eadem est feminae marisque natura, eadem forma magnitudoque cornuum".
Moje tlumaczenie;
"Jest to wół o kształcie jelenia, u którego nad uszami wyrastaja rogi od środka glowy wyżej i prościej niż te, które są znane jako rogi "jak palmy" [= jak rozlozone dlonie, np rogi jelenia]. Na koncu, rogi te rozchodza się czasem na znaczna odległości. Samice i samce sa tej samej wielkosci i o tym samym rozmiarze rogów".
Prawdopodobnie Cezar lub kopista uzyli w tym opisie "vulgar latin", czyli pospolitej gwary, bo zapis dotyczy "unum cornu" - jednego rogu i historycy lekcewaza ten zapis, smiejac sie, ze dotyczy on .. mitycznego "jednorozca".
Ja tlumacze ten zapis wiedzac, ze tym zwierzeciem jest .. Racka - owca sruboroga, do dzisiaj hodowana na Wegrzech; https://pl.wikipedia.org/wiki/Owca_%C5%9Bruboroga
Owca ta zwana byla przez Celtow jako "lena hart", czyli .. welnisty jelen, a takze w klasycznej lacinie "lana" to welna, a "hart" to jelen. W wulgarnej lacinie uzywanej przez niepismienna ludnosc, kupcow, legionistow i.t.p., litery "l" i "h" zostaly zgubione, a dlugie "aa", skrocone do "a" i powstalo
nazwanie "Anart" dla celtycko-slowianskiego hodowcy owiec i plemienia "Anarti"= Anartow.
Od "starozytnego" nazwiska Lenart powstaly juz typowo polskie nazwiska Lenartowicz i Lenartowski.
Chyba sie zgodzicie po przeczytaniu mojego postu, ze pochodzenie wymienionego lacinskiego nazwania Anart, Anartes i nazwania/nazwiska Lenart jest o wiele starsze niz to, ktore przyjmuje sie obecnie w Polsce.
Jestem ciekawy, czy ktorys z Polakow noszacych jedno z wymienionych nazwisk wykonal badania DNA i jak etniczne wyniki badan DNA mozna porownac do przytoczonych powyzej danych historycznych.
Wiecej o innych nazwiskach celtycko-slowianskiego plemienia Anartow w nastepnym wpisie.
Witam,
Poszukuję genezy nazwiska Niemkiewicz. Osób w Polsce o tym nazwisko jest stosunkowo niewiele. Z jednej strony słyszałem, że może mieć ten sam źródłosłów co nazwa Niemców, z drugiej, że końcówkę "icz" dorabiali sobie polonizujący się Ormianie, a z trzeciej, że to końcówka litewska. Wydaje mi się, że moja rodzina akurat z Zachodem ma niewiele wspólnego i przywędrowała z Kresów, ale pewien nie jestem.
Jestem także zainteresowany poznaniem historii nazwiska Rosencwaig. Czy jest to nazwisko żydowskie, czy może raczej niemieckie.
Hipoteza o nieodniemieckim pochodzeniu nazwiska Niemkiewicz jest bardzo prawdopodobna.
Ufolog.ru etymologię nazwiska wyciąga od sfrancuziałego, albo zniemczonego tylko co do wyglądu autochtona, którego tak tam nazwano. Faktycznie również - icz, jest charakterystyczny dla Litwy/Białorusi. (Oczywiście nie tylko tam, bo po przyrostkach nazwiska można oceniać jedynie masowo).
Przedchrześcijańskich imion męskich z podstawą Nie- w rosyjskim obszarze językowym jest chyba mniej aniżeli w polskim: Небулос Невер Невзор Негодяй Негорад Негослав Недан Неделя Нежата Неждан Нежен Нежил Незамысл Незван Незда Нездило Нездиня Незнайко Неклан Неклюд Некрас Некрута Нелюб Немат Немизь Немил Немир Ненад Ненаш Непомук Нерадец Нерев Несда Несмеян Неугода Неудача Неуспокой Неустрой Нехорошей Нецислав Нечай Неядва. Czy któreś jest poszukiwanym? nie wiem. Wszystkie podobnie jak nasze, ichni "entomologowie" wywodzą od: przeczenia/odrzucenia + cośtam.
Nie sądzę, aby ścieżka ormiańska była poprawna. Z prostego powodu. Nazwisk z podstawą Niemk - wszystkich w całym rosyjskim obszarze językowym jest mniej niż 10. Gdyby były ormiańskie byłoby ich najmniej pół setki.
Ja skupiłbym się na dokładnym sprawdzeniu nieco innej hipotezy. Nazwisko Niemkin/Немкин może pochodzić od derewlańskiego słowa: немний = niezdarby, niezgrabny. To natomiast to już prawie pewne na 100% (z mego doświadczenia poszukiwawczego) jest kresowe imię magiczne. Takie imiona magiczne nadawano masowo dzieciom jako nieoficjalne imię przy chrzcie. Cerkiew i kościół surowo tego zabraniali. Istotą nadania takiego imienia magicznego było odstraszanie "złych mocy", które miały czyhać na takie dzieci, które były szczęśliwe, zdrowe, piękne i kochane. I, że niby takie złe licho słysząc, że ma do czynienia z niezdarą, krzywym, garbatym albo w jakikolwiek sposób nieszczęśliwym dawało mu spokój szukając innego zdrowszego dziecka, bo niby to chore i tak było już w jego mocy. W ten sposób powstało tysiące nazwisk na kresach. Wszystkie mają w treści coś ujemnego rodzaju wspomnianych krzywych, garbatych niezgrabnych itp. Czy ta hipoteza w przypadku tego konkretnego nazwiska jest słuszna? Nie wiem.
Rosenzweig to bardzo stare niemieckie Hausname. W każdym mieście przed czasem stałego nazewnictwa ulic były nazwy określające poszczególne domy. Można przypuszczać że z racji popularności nazwy domu: "zum Rosenzweig" nazwisk od tego tworzonych niezależnie w każdym mieście było sporo. Najstarsze zanotowane widzę w 1395 roku.
Swoją drogą to przepiękne nazwisko i nazwa domu: "Pod różaną gałązką".
Używanie nazwiska przez Żydów to "inna parafia". Na tym forum napisano na ten temat setki obszernych wpisów.
Dołożę swoje „trzy grosze” do dyskusji o ewentualnym pochodzeniu nazwiska Niemkiewicz.
Rozważania o genezie nazwiska Niemkiewicz.
Nazwa osobowa Niemkiewicz według mnie jest derywatem, nazwiskiem sufiksalnym. [ Derywat, to jednostka złożona, o dwudzielnej budowie formalnej. Część zwana tematem słowotwórczym pokrywa się z wyrazem – bazą; pozostała część, czyli formant ( formatyw ), decyduje o różnicy między bazą a derywatem i sprawia, że derywat staje się strukturą. Derywat to też wyraz motywowany, składający się z podstawy słowotwórczej i formantu słowotwórczego; wyraz pochodny ].
W przypadku nazwiska Niemkiewicz bazą jest temat słowotwórczy Niem- a formatem jest -kiewicz. Zatem, wspomniane miano powstało na skutek połączenia dwóch wyrazów w wyniku czego zaistniał wyraz pochodny, który stał się jednorodną strukturą o nowym znaczeniu, innym niż temat [ baza ] nazwiska. Proces ten można zobrazować w następujący sposób: Niem + kiewicz = Niemkiewicz.
Wiemy już jak jest zbudowana nazwa osobowa Niemkiewicz, pozostaje tylko ją rozkodować. Zacznijmy od przyrostka -kiewicz. Historia jego powstania jest bardzo ciekawa. Przyrostek -owicz oraz -ewicz pierwotnie zaliczany był do cząstek patronimicznych [ tworzył odojcowskie nazwy osobowe ] na przykład Domasławowicz to dawniej 'syn Domosława'. Sufiksy te w okresie staropolskim występowały w postaci -owic, -ewic [ po miękkich spółgłoskach -iewicz, na przykład Majiewic ]. Pod wpływem języka ruskiego [ język ukraiński, język białoruski ] cząstki te przyjęły formę -owicz, -ewicz, iewicz gdzieś około XV wieku. Przyrostek -kiewicz wykształcił się pod wpływem języka białoruskiego i powstał mniej więcej w XVI / XVII wieku. Format -kiewicz był dodawany do rdzenia o wschodnim pochodzeniu, na przykład w takich nazwiskach jak: Mic–kiewicz, Sien–kiewicz oraz był też przyłączany i do polskich rdzeni wyrazowych, na przykład takich jak: Brat–kiewicz, Kwiat–kiewicz, Mał–kiewicz, Drąż–kiewicz, Wit–kiewicz, Piet–kiewicz. W takim razie pierwotnie nazwisko Niemkiewicz mogło być odojcowską [ patronimiczną ] nazwą osobową powstałą od imienia, przezwiska, przydomka, zawodu lub/i (proto)nazwiska ojca. Z czasem sufiksy -owicz, -ewicz oraz -kiewicz utraciły swoje pierwotne znaczenie, to jest tworzenie nazwisk odojcowskich. Formaty te stały się tylko strukturalnymi [ nazwiskotwórczymi ] przyrostkami przy pomocy, których tworzono już strukturalne i modelowe nazwy osobowe od nazwisk, imion, przezwisk oraz innych pospolitych apelatywów. Takie postępowanie najczęściej wynikało z chęci upodobnienia dotychczasowej nazwy osobowej do tak zwanych „lepszych” nazwisk typu szlacheckiego. Dodam, że wspomniane sufiksy służyły też do polonizowania nazwisk niepolskich.
Tak więc, miano Niemkiewicz może być odojcowskim [ patronimicznym ] lub/i strukturalnym nazwiskiem.
Podstawą słowotwórczą [ rdzeniem, tematem, bazą ] motywującą powstanie nazwiska Niemkiewicz jest rdzeń niem-. Baza „niem” z dużą dozą prawdopodobieństwa może być słowiańskim tematem „niem”, który pochodzi od prasłowiańskiego przymiotnika *němъ ‘mamroczący, nieumiejący mówić > polski niemy. Niemy to też cichy, spokojny, po białorusku powolny. Słownik etymologiczny języka polskiego o słowie niemy tak pisze:
Niemy. 1. ‘niemówiący, niemający zdolności mówienia’; 2. staropolskie ‘taki, którego nie godzi się nazywać, wymieniać’.
Pochodzenie: Od XIV w.; ogsłow. (por. ros. nemoj, sch. nijem) < psłow. *němъ ‘pozbawiony zdolności mówienia; mówiący niezrozumiale, niezrozumiałym językiem’, którego pierwotną formą było prawdopodobnie [*měmъ] ‘bełkocący niewyraźnie, mówiący niezrozumiale’, słowo o pochodzeniu dźwiękonaśladowczym; nastąpiło przejście m > n.
To tylko moja robocza hipoteza o ewentualnej genezie nazwiska Niemkiewicz. Wnioski i weryfikację pozostawiam już Tobie. Mam nadzieję, że moje informacje w jakiś stopniu pomogą Ci w badaniach nad historią rodziny jak i pochodzeniem nazwiska Niemkiewicz. Bo jak mówił profesor Kazimierz Rymut: „By w sposób prawidłowy podać genezę konkretnego nazwiska, trzeba by śledzić historię danej rodziny. Tak samo brzmiące dzisiejsze nazwiska dwu rodzin mogą mieć bowiem dwie różne genezy”. Natomiast, profesor Aleksander Brückner wielokrotnie pisał, że „my dziś nie rozumiemy znaczenia różnych słów używanych dawniej”.
oto mocniejsze wsparcie Pana hipotezy wg przytoczonego slownika;
"Słownik etymologiczny języka polskiego o słowie niemy tak pisze:
Niemy. 1. ‘niemówiący, niemający zdolności mówienia’; 2. staropolskie ‘taki, którego nie godzi się nazywać, wymieniać’",
.... szczegolnie wazny punkt 2.
W Polsce w 1990 r. wg prof. K Rymuta tylko 16 osob nosilo b. rzadkie nazwisko Niemko, tylko 4 osoby w bylym woj. gorzowskim i 12 osob w woj. przemyskim. To nazwisko "naplynelo" do Polski ze wschodu.
Mapa bardziej wschodniego nazwiska Nemkov[Niemkow]; https://forebears.io/surnames/nemkov
oraz nazwiska Nemkova [ nie jest znane w Czechach i Slowacji !]; https://forebears.io/surnames/nemkova
wskazuja jednoznacznie, ze w "strefie wschodniej", nowonarodzonym chlopczykom i dziewczynkom nadawano w pewnym okresie przezwisko Niemkow/Niemkowa wskazujace, ze sa niegodni imienia, nazwania, nazwiska.
Kiedys strefa od Nowogrodu do Krymu, od starozytnosci do czasu Wikingow stwarzala miejscowej, slowianskiej ludnosci wiele roznorodnych klopotow.
to nie takie proste!
