Pochodzenie nazwisk (cz.6)

[Ewa_Szczodruch]

Witam

Korczewski 1469 (KrW) od nazwy miejscowej Korczew (sieradzkie, gmina Zduńska Wola).

Źródło:Kazimierz Rymut, "Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny", Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1999

Myszka 1480 - w grupie nazwisk pochodzących od mysz, możliwe też od imion ma My-, typu Myślibor.


Źródło:Kazimierz Rymut, 'Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001

[ROMAN_B]

Witam.

W uzupełnieniu etymologii nazwiska Myszka podanej przez p. Ewę Szczodruch przytoczę jeszcze inną możliwość pochodzenia tego nazwiska.
Według Słownika najstarszych nazwisk polskich – pochodzenie językowe nazwisk omówionych w Historii Nazwisk Polskich autorstwa Zofii Kowalik – Kaleta, Leonarda Dacewicza, Beaty Raszewskiej – Żurek, wydanego w 2007 roku nakładem SOW Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy [ tom 1, strona 101 ] nazwisko MYSZKA ma następujące pochodzenie:
„MYSZKA < mysz, myszka ‘o maści końskiej popielaty’, ‘muskuł, mięsień’ Sstp ( SSNO Miszka // Myszka ) 1256, odap., s. 127, 175.”.
Inaczej mówiąc nazwisko Myszka jest pochodzenia odapelatywnego i może pochodzić od mysz [ gryzoń ] lub od apelatywu „myszka”, który:
• oznacza popielatą maść końską,
• oznacza muskuł, mięsień.
Nazwisko Myszka posiada odmianę fonetyczną Miszka, notowane w staropolszczyźnie w 1256 roku [ nazwisko poświadczone
w słownikach języka polskiego doby staropolskiej lub XVI-go wieku. Wyrazy pospolite
poświadczone w staropolszczyźnie, tj. przytoczone w Sstp ].

Pozdrawiam – Roman.

[Iza_M]

Witam wszystkie dobre dusze.
Będę bardzo wdzięczna za pomoc w ustaleniu pochodzenia nazwisk Mejza (Meyza) oraz Rzanna.

[Ewa_Szczodruch]

Witam

Mejza - od niemieckiej nazwy osobowej Meise, ta od Meise ‘sikorka’.

Rzanna, Rzanny - od staropolskiego rżanny, rżany ‘żytni’.

Źródło: Kazimierz Rymut, 'Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001

[Gawroński_Zbigniew]

Z tą meisą" = sikorką to tłumacze postąpili jak by to powiedzieć baAAArdzo dyplomatycznie. Dosłowne tłumaczenie słowa to "chwostek" = męskie przyrodzenie, albo "cycek" - w tym samym rozumieniu słowa... . Sikorka to tylko dononiemiecki i baaardzo młody.

Nazwisko Mejza moim zdaniem nie pochodzi jednak od tych podstaw znaczeniowych a:

1. Od środkowowyskoniemieckiego meiçel = dłuto. Meiçeln = mniej więcej = dłutować konstrukcję fachwerkową. To był bardzo popularny i popłatny niegdyś zawód. Umiejętność dłubania i zacinania tzw. piórwpustów w elementach więźby dachowej albo tzw "muru pruskiego".

2. Inny ewentualny źródłosłów to od słowa "myszołów" = określenie nie ptaka a charakteru człowieka (mhd = mûsar).

3. Chyba najbardziej prawdopodobny pochodzi z szeroko rozumianych przedesesmańskich Prus. Pruskie słowo "maisaut" oznaczało specjalny worek płócienny w którym mieszano w odpowiednich proporcjach zboża i dodatki do produkcji piwa. Ten worek następnie z zawartością zaparzano w jakichś tam "garnkach" i z takiej bazy produkowano potem piwo. Meizelis to pruskie określenie zawodu. Jak by to na dzisiejszy polski przetłumaczyć? "Słodowy?" Albo jakoś podobnie. To ostatnie warto porównać z pruskim słowem "mais'zak" = "worek", "mieszek".

[ROMAN_B]

Witam.

Ja, też dodam swoje trzy grosze do dyskusji na temat pochodzenia nazwiska Majza [ Meyza ]. Rozumiem, że podstawowym nazwiskiem jest forma zapisywana jako Majza obok, której występowała Meyza [ wcześniej czy później niż forma Majza? ]. Szkoda, że nie napisałaś w jakim regionie Polski występowało to nazwisko, w jakim czasie występowały obie formy tego nazwiska oraz jakiej narodowości była osoba nosząca to nazwisko. Teoretycznie mogą to być dwa różne nazwiska o różnej etymologii? Choć też może to być jedno i to samo nazwisko zapisywane w różny sposób. Należałoby ustalić pierwszą osobę, która nosiła dziedziczne nazwisko Majza [ po której nazwisko jest dziedziczone w niezmienionej formie ]. Następnie ustalić jak nazywał się ojciec [ matka – w przypadku dziecka nieślubnego ] tej osoby. Może wtedy uda się ustalić jakie było pierwotne [ prawdziwe ] nazwisko i wtedy ustalić jego etymologię. Należy też ustalić czy osoba nosząca nazwisko Majza nie zmieniała nazwiska. Ważnym jest też jakie formy zapisu tego nazwiska były używane w miejscu zamieszkania [ czy był to zabór rosyjski, pruski, austriacki ]. Zaborcy używali własnego języka i ortografii do zapisywania nazwisk, w tym i polskich.
Miom zdaniem nazwisko Majza [ Meyza ] może być nazwiskiem o korzeniach polskich albo o korzeniach niemieckich. Wydaje się, że nazwisko w formie zapisu Meyza może mieć pochodzenie niemieckie. Wtedy nazwisko można wywodzić od niemieckiej nazwy osobowej Meise, która pochodzi od apelatywu meise ‘sikorka’. Zatem, nazwisko Mayza [ Meyze ] byłoby spolonizowaną formą nazwiska niemieckiego Meise. Oczywiście jest to tylko robocza hipoteza [ raczej moje rozważania ], która wymaga pogłębienia i weryfikacji, to już pozostawiam Tobie.

W Polsce w dobie kształtowania się nazwisk ludność mówiła gwarą i zazwyczaj nie umiała pisać. Tak więc, nazwiska [ przezwiska ] były zapisywane w dokumentach w formie wypowiadanej przez mówiących. Oczywiście zapisujący nazwisko w dokumencie mógł je zapisać ze słuchu lub mógł popełnić błędy w pisowni.
Co do etymologii nazwiska, to ten sam apelatyw w różnych częściach [ regionach ] Polski mógł znaczyć coś innego. Nazwiska [ przezwiska ] powstawały też od nazw pospolitych i dlatego trzeba brać pod uwagę miejsce występowania nazwiska.

W 1972 roku Barbara Borsuk opublikowała w Annales Universitatis Mariae Curie – Skłodowska. Sectio F, Nauki Filozoficzne i Humanistyczne 27, 17 – 29 artykuł pod tytułem „Przezwiska ludowe gromady Gręzówka w powiecie łukowskim”. Autorka między innymi tak pisze: „Przezwiska ludowe zebrane przeze mnie pochodzą z gromady Gręzówka, położonej w północno-zachodniej części powiatu łukowskiego. W skład gromady wchodzi 6 wsi: Krynka, Gręzówka, Biardy, Ławki, Klimki i Kolonia
Gręzówka, które w 1968 r. liczyły około 3 tys. mieszkańców. Wspomnę tylko, że dawna Ziemia Łukowska podlegała szeregowi zmian administracyjnych na przestrzeni kilku wieków. W ciągu tego okresu znajdowała się jednocześnie pod ciągłym oddziaływaniem regionu małopolskiego i mazowieckiego, początkowo — do XIII w. jako jedna z Ziem Mazowsza, a potem Małopolski oraz Podlasia. Dopiero od 1919 r. znalazła się w granicach województwa lubelskiego. W wiekach średnich
Ziemia Łukowska była terenem częstej migracji ludności, z przewagą jednak licznych przybyszów z Mazowsza. Tak liczne kontakty regionalne z pewnością pozostawiły widome ślady w kulturze mieszkańców wymienionego obszaru, przejawiają się one chociażby w gwarze. (…).Celem mojego artykułu jest: 1) możliwie dokładne przedstawienie i przeanalizowanie pod względem semantyczno –strukturalnym zebranych przezwisk w oparciu o informacje uzyskane od ludności; 2) ustalenie
powszechności pewnych typów przezwisk ludności Gręzówki.”
Barbara Borsuk w swojej pracy zamieściła też Wykaz Przezwisk występujących w gromadzie [ gminie ] Gręzówka. W części poświęconej przezwiskom utworzonym od zawodów, zięć i sytuacji znajduje się przezwiska Mejza. Przezwisko to posiada następujące znaczenie: „Mejza : kowal, który źle wykonywał swoją pracę; mówiono, że „zmejzował coś”; mejza – oznacza 'partacz’;”.
Można postawić hipotezę, która zakłada, iż nazwisko Me(a)jza powstało od przezwiska Mejza, w znaczeniu powyżej opisanym. Oczywiście gdy przyjmiemy, że nazwisko Majza jest równe nazwisku Mejza, co nie jest wykluczone. Niemniej jednak hipoteza ta też wymaga sprawdzenia i weryfikacji – to też pozostawiam Tobie.

Pozdrawiam – Roman.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Gr%C4%99z%C3%B3wka

[Iza_M]

Wow, bardzo dziękuję wszystkim za informacje. Mam wreszcie jakiś sensowny kierunek poszukiwań.

Rozumiem, że podstawowym nazwiskiem jest forma zapisywana jako Majza obok, której występowała Meyza [ wcześniej czy później niż forma Majza? ].

Nie, właśnie forma podstawowa to Meyza, potem spolszczone w niektórych gałęziach do Mejza. Forma Mayza pojawia się raczej jako błąd w zapisie w przypadku kilku osób (te same osoby wcześniej i/lub później w dokumentach mają nazwisko Meyza/Mejza).

Szkoda, że nie napisałaś w jakim regionie Polski występowało to nazwisko, w jakim czasie występowały obie formy tego nazwiska oraz jakiej narodowości była osoba nosząca to nazwisko

Żartujemy z bratem, że w XVIII i XIX wieku centrum dowodzenia znajdowało się w okolicach Kościana (ówczesny Departament Poznański). W tej chwili zbieram dane, ale nazwisko występuje w tych okolicach od co najmniej drugiej połowy XVIII wieku, a być może wcześniej, ale to dopiero pozwoli mi ustalić wycieczka do archiwum w Poznaniu. Pochodzenie próbuję ustalić już od jakiegoś czasu. W tej chwili wiele wskazuje na to, że faktycznie jest niemieckie (opcją jest również węgierskie).

Barbara Borsuk w swojej pracy zamieściła też Wykaz Przezwisk występujących w gromadzie [ gminie ] Gręzówka. W części poświęconej przezwiskom utworzonym od zawodów, zięć i sytuacji znajduje się przezwiska Mejza. Przezwisko to posiada następujące znaczenie: „Mejza : kowal, który źle wykonywał swoją pracę; mówiono, że „zmejzował coś”; mejza – oznacza 'partacz’;”.

Kolejna interesująca opcja do uwzględnienia. Dziękuję

[tonffillka]

Dzień dobry,

czy mogłabym prosić o podanie znaczenia/pochodzenia nazwiska KURANTY i ŁAZORKO?

Z góry uprzejmie dziękuję za okazaną pomoc i zaangażowanie
Pozdrawiam
Małgosia

[Ewa_Szczodruch]

Witam

Kuranty - od kurant ‘melodia wygrywana przez zegar’, dawniej ‘taniec’.

Źródło: Kazimierz Rymut, "Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny", Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1999

Łazorko - od imienia Łazarz. Imię pochodzenia biblijnego, od hebrajskiego Eliza ‘Bóg wspomógł’. Łacińska forma Lasarius spolszczona została na Łazarz. Imię notowane w Polsce od XIII wieku. Obok formy Łazarz spotyka się też Łazar, Łazerz, Łazor, Łazur.

Źródło: Kazimierz Rymut, 'Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001

[tonffillka]

Dziękuję bardzo

[Gawroński_Zbigniew]

Kurant, a, lm. -y 1. gotówka; metaliczna,
brzęcząca moneta obiegowa. 2. gruba moneta srebrna. 3.
rodzaj daw. tańca: K. pojedynczy, figurowy.
Puściłbym ś. po sali z grafinią, kuranta. Slow.
4. pewien zbieg tonów melodyjnych, arja, melodja:
Bije zegar kuranty, a misterne flety co kwadrans,
co godzina dudlą menuety. Kras. Gil, który
siedział na wierzchu zegaru, trzepocąc skrzydłom,
zaczął eiąć kurantów nuty. Mick. Po kurancie
zażądał król coś weselszego. Krasz. Zegar z
kurantami. Zagra i zaśpiewa a. wesołeg-o kuranta,
a. jaką dumkę. Chodź. Miała babka szpaka,
który ciągle gwizdał mi kuranta. Konik polny
przez lato swe śpiewa kuranty. Koch. "W. ( =
trele). Przen. żart.: Czyście słyszeli te słodkie
kuranty, grane przez wszystkie pozytywki żywe?
Słów. (t. j. miłosne zaklęcia). 5. śpiewka,
przyśpiewek do kielichów, wiwatów. Goł. Przen.: Trafił
frant na franta, wyciął mu kuranta. Prz. ( = tra-
jiła kosa na kamień). 6. tłuczek, narzędzie do
rozcierania ziarn, proszków, rozcieracz. 7.
[Kuranty] bajeczki, dykteryjki. 8. raalar. kamień,
którym ś. jarby trą na kamieniu płaskim. Mag.
Zdr. Kurancik, <Z Fr. courant dosł, = bieżący >

(Słownik warszawski)



Obstawiam monety, albo elementy żaren.

[Mariok]

Witam,
proszę o przedstawienie pochodzenia i znaczenia nazwisk Brudak, Woch, Kubryn, Bies, Mela, Palus, Seliga, Pakos (lub Pakoss) wszystkie występują w rejonie łódzkim (parafia Lubochnia, Łaznów, Budziszewice) w XVIII i XIX wieku.
Dziękuję ślicznie

[ROMAN_B]

Witam.

W dawnej Polsce synowa była nazywana snecha [ sneszka ].

Teść – słowo jest prasłowiańskie. Według Brücknera dawniej miało formę cieść, w dopełniaczu ćcia, co w wymowie brzmiało tścia i dało początek formie teść. Teściowa zaś zwała się dawniej ćcia. Zatem staropolskie słowo „cieść” znaczy teść a nie synowa.

Krystyna Długosz – Kurczabowa z Uniwersytetu Warszawskiego tak tłumaczy znaczenie staropolskich nazw pokrewieństwa i powinowactwa:” Świekrem i świekrą nazywała żona rodziców męża (por. w dawnych przekładach biblijnych: "Powstanie świekra przeciwko synowej swojej, a synowa przeciwko świekrze"), mąż natomiast nazywał rodziców żony teściem i teścią (później teściową). Słownictwo staropolskie bardzo dokładnie odzwierciedlało wszystkie stopnie pokrewieństwa i powinowactwa rodzinnego. W wielkim skrócie wyglądało to tak: pokrewieństwo było dwojakie – przez ojca, czyli po mieczu, oraz przez matkę, czyli po kądzieli. Między krewnymi były różne stopnie: najpierw ojciec, tato i mać, macierz, matka, następnie czędo, czyli dzieci, tzn. syn, córka, następnie wnęk, później wnuk, oraz wnęka, wnuczka, a dalej: prawnuk i prawnuczka. W linii wstępnej: praszczur, tzn. dziad (dziadek) oraz baba (babka), następnie pradziad i prababka.
Dalej: snecha (sneszka), tzn. synowa wobec rodziców męża, która nazywała braci męża dziewierzami, a siostry męża – żełwami (żełwicami), a żony braci mężowych jątrwiami (jątrewkami). Rodziców męża nazywała sneszka świekrami. Mąż nazywał brata żony szurzym (później szwagrem), a siostrę żony świeścią. Brat ojca był stryjem (stryjkiem, stryjcem), stąd stryjcami nazywano całą szlachtę po mieczu pieczętującą się tym samym herbem. Wyszły całkowicie z użycia nazwy nieć i nieściora – synowie i córki brata lub siostry, podobnie jak pociot – mąż ciotki (ale są pociotki ‘kuzyni’), swak – mąż siostry, później mąż ciotki, krewniak. Wraz ze zmianami w życiu rodzinnym, społecznym, obyczajowym zmieniło się słownictwo. Nie prowadzi się już tablic pokrewieństwa, ani drzew genealogicznych. Albo inaczej: dopiero przypomnienie staropolskiego słownictwa rodzinnego uświadamia nam ogrom zmian, jakie dokonały się w naszych rodzinach, gdzie rodziców zastąpili starzy, z którymi dzieci są po imieniu, a ciocią i wujkiem są ich koleżanki i koledzy z pracy, znajomi.”.

Roman.

[ROMAN_B]

Witaj Mariuszu.

Według etymologii nazwisk opracowanych przez p. Ewę Szczodruch na portalu Stankiewicze z przyjaciółmi poniższe nazwiska mają następujące pochodzenie:
Brudak – 1418 od brud, brudzić.
Woch – 1391 od imion na Wo-, typu Wojciech, Wolimir.
Bies – 1328 od bies, ze staropolskiego też bis ‘diabeł, zły duch’.
Mela – 1469 w grupie nazwisk pochodzących od imion typu Melchior, Melania lub od niemieckiej nazwy osobowej Mehl.
Palus – od podstawy pal: od pal, palec, palić, pałać.
Seliga – w grupie nazwisk pochodzących od podstawy Szelig-, por. niemiecka nazwa osobowa Selig, ta od średnio-wysoko-niemieckiego selich ‘dobry, szczęśliwy’, od gwarowego szeliga ‘drążek’, seligać ‘przesuwać się na pośladkach’; był też herb Szeliga.
Pakos [ Pakoss ] – od imion złożonych typu Pakosław.
http://www.stankiewicze.com/index.php?kat=1


Moim zdaniem nazwisko Kubryn jest nazwiskiem sufiksalnym. Powstało ono poprzez dodanie do rdzenia [ tematu ] ‘Kubr’ przyrostka –yn [ Kubr + yn = Kubryn ]. Przyrostek –in / –yn tworzył w języku polskim przymiotniki dzierżawcze od imion. Dodawany był do imion zakończonych na –a [ również męskich ], co można dobrze pokazać na przykładach historycznych, bo na współczesnych trudno, np. nazwa miejscowa Cieszyn pochodzi od nazwy osobowej Ciesza. Natomiast Jadwiżyn od Jadwiga, Dorocin od Dorota, Rużyn od Róża.
Profesor S. Respond uważał, że sam przyrostek –in / –yn tworzył najczęściej nazwy odśrodowiskowe, wskazujące na mieszkańców określonego obszaru; np. Białorusin, Tatarzyn [ dziś Tatar ]. Niemniej jednak sufiks –in / –yn występuje też we wschodniosłowiańskich nazwiskach [ białoruskie, ukraińskie, rosyjskie ]. Za przykład niech posłuży nazwisko Złotuchin, które powstało od podstawy rzeczownikowej zołoto ‘po polsku złoto’.
Powyższe informacje wskazują, że nazwisko Kubryn jest nazwiskiem o niezbyt jasnej etymologii – mieć różne pochodzenie. Według mnie nazwisko Kubryn może pochodzić od nazwy wsi Kubra:
http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_IV/834
http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geografic ... V_cz.2/187
Wieś Kubra znajdowała się w roku 1827 w parafii Przytuły, w województwie augustowskim, w obwodzie augustowskim, w powiecie biebrzańskim. Obecnie w parafii Przytuły znajduje się między innymi wieś o nazwie: Kubra Przybudówka, Nowa Kubra, Stara Kubra. Parafia Przytuły znajduje się obecnie w województwie podlaskim, w powiecie łomżyńskim, w gminie Przytuły.
Wiesie o nazwie Nowa Kubra i Stara Kubra położone są niedaleko siebie. Jedna znajduje się na prawym brzegu a druga na lewym brzegu rzeki Przytulanka, która jest dopływem rzeki Wissy. Poprzednia nazwa rzeki Przytulanka to Kubra.

Istniała też wieś o nazwie Kubra, która znajdowała się nad rzeką Kubra [ obecnie Przytulanka ], i która zmieniła nazwę na Konopki Błonie [ obecnie Konopki ].
„Konopki ( -Błonie ).Toponim Konopki jest nazwą rodową utworzoną od nazwy osobowej Konopka, będącej też nazwą herbu (Zierhoffer 1957: 218, Halicka 1976: 86, Sędziak 2009: 129). Potwierdzają to badania historyka Cz. Brodzickiego, według których wieś pierwotnie nazywała się Kubra (od nazwy rzeki, nad którą leżała), a nową nazwę zawdzięcza nadaniu tu przez księcia Janusza I ziemi Maciejowi Konopce (Brodzicki 1994: 194).” [ za Ewa Rogowska – Cybulska „Etymologie ludowe nazw wsi w gminie Radziwiłów ( powiat grajewski )”, strona 134 ].
Dodam, że obecna wieś Konopki, oddalona jest od wsi Stara Kubra o kilka kilometrów.

Reasumując, nazwisko Kubryn mogło powstać od imienia Kubra?, nazwy rzeki Kubra lub od nazwy wsi Kubra. Wydaje się, że nazwisko Kubryn mogło powstać od nazwy wsi Kubra i oznacza mieszkańca wsi Kubra – to tylko moja hipoteza, która wymaga weryfikacji, to już pozostawiam Tobie.

Pozdrawiam – Roman.

http://www.parafiaprzytuly.pl/historia/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Stara_Kubra
https://pl.wikipedia.org/wiki/Nowa_Kubra
http://wikimapia.org/16534115/pl/Przytulanka-Kubra
http://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bi ... bulska.pdf
Wielki słownik ortograficzny PWN

Ps.
Oboczną formą nazwiska Kubryn jest forma Kubryń. Jeżeli nazwisko Kubryn jest nazwiskiem dziedzicznym i nie zmieniało formy zapisu, to OK. Jeżeli nazwisko posiadało inną formę jego zapisu, to jego pochodzenie może być inne. Bardzo podobnym nazwiskiem jest nazwisko Kudryn a jego etymologia jest inna niż nazwiska Kubryn.
Nazwisko Kudryn pochodzi od staropolskiego słowa kudry 'kudły' lub od gwarowego apelatywu kudra 'łacha jeziorna'.

[tonffillka]

Dzień dobry - czy mogłabym jeszcze prosić o nazwisko AMEJKO/AMEJKA oraz nazwisko PONIEWAŻ i BĘCŁAWSCY - z góry pięknie dziękuję
Pozdrawiam
Małgosia