Pochodzenie nazwisk (cz.7)
Moderatorzy: elgra, Galinski_Wojciech, maria.j.nie
-
Wolski_M92
- Posty: 117
- Rejestracja: pt 07 gru 2018, 19:24
- Lokalizacja: Niemcy
Dziękuję za analizę. To było bardzo odkrywcze. Ponadto w statystyce internetowej widziałem, że nazwa Łakomy jest w Polsce znacznie bardziej powszechna niż w innych krajach. To jeszcze raz potwierdza, że prawdopodobnie nie ma tu francuskiego pochodzenia.
Alex
Szukam: Wolski, Egierski, Otkiewicz, Karczewski, Raciborski, Mieszkowski, Nałkowski, Hubryk, Sikorzak, Kuczyński, Czerwiński, Ogrodziński, Lisicki, Lachowicz, Szymański, Milewicz, Bełżyński,
Łakomy, Budziarek, Olczak, Dobrodziej, Rajski, Wawroski
Szukam: Wolski, Egierski, Otkiewicz, Karczewski, Raciborski, Mieszkowski, Nałkowski, Hubryk, Sikorzak, Kuczyński, Czerwiński, Ogrodziński, Lisicki, Lachowicz, Szymański, Milewicz, Bełżyński,
Łakomy, Budziarek, Olczak, Dobrodziej, Rajski, Wawroski
-
Rychter_Ida
- Posty: 334
- Rejestracja: ndz 17 lis 2013, 20:07
Re: Łakomy, Łakomiak, Budziarz, Budziarek.
Alex, witaj.
W tym co napisał pan Zbigniew Gawroński jest sporo racji. Niemniej jednak przywołam w mojej wypowiedzi inne etymologie nazwisk, o które pytasz w swoim poście. Zawrę w niej też informacje, które nieco więcej rzucą światła na znaczenie i pochodzenie wspomnianych mian. Napiszę też trochę o moich rozważaniach na temat powstania omawianych nazw osobowych.
Rozważania o etymologii nazwiska Łakomy, Łakomiak, Budziarz, Budziarek.
Każde przeszłe czy współczesne nazwisko to zagadka etymologiczna, w tym i nazwa osobowa Łakomy, Łakomiak, Budziarz, Budziarek, która kryje w sobie pochodzenie konkretnej nazwy [ wyrazu, nazwania ], jego źródłosłów oraz zmiany ich znaczenia i formy w miarę upływu czasu. Rozszyfrowanie polega na odtworzenie wyjściowej postaci wyrazu, wykrycie przypuszczalnego znaczenia pierwotnego, wyjaśnienie jego dalszego rozwoju semantycznego i objaśnienie struktury morfologicznej. Badania etymologiczne opiera się często na analizie porównawczej. Bywa, że nie da się jednoznacznie ustalić pochodzenia i znaczenia konkretnej nazwy osobowej i dlatego mogą istnieć obok siebie różne genezy tego samego miana. Czasami pomocna bywa ludowa etymologia, która zazwyczaj próbuje określać pochodzenie wyrazów na podstawie podobieństwa ich formy dźwiękowej [ wymowy, brzmienia ] do innych wyrazów.
Nielekko jest bez szerszego kontekstu lub innych dodatkowych informacji wnioskować o pochodzeniu nazwiska Łakomy, Łakomiak, Budziarz, Budziarek . W mojej ocenie tylko wszechstronna kwerenda różnych źródeł, w tym dokumentów historycznych, genealogicznych, słownikowych czy językoznawczych może, choć nie musi, odpowiedzieć na pytanie od kogo, od czego, w jaki sposób i kiedy powstała konkretna nazwa osobowa oraz rozwiać różne dylematy odnoszące się do pochodzenia społecznego albo etnicznego osób noszących miano Łakomy, Łakomiak, Budziarz, Budziarek. Bo jak mówił profesor Kazimierz Rymut: „By w sposób prawidłowy podać genezę konkretnego nazwiska, trzeba by śledzić historię danej rodziny. Tak samo brzmiące dzisiejsze nazwiska dwu rodzin mogą mieć bowiem dwie różne genezy”. Natomiast, profesor Aleksander Brückner wielokrotnie pisał, że „my dziś nie rozumiemy znaczenia różnych słów używanych dawniej”. Pamiętać też trzeba, że niektóre słowa mogą pochodzić z różnych historycznych dialektów języka polskiego, w tym i z gwary. Nie można też wykluczyć, iż wspomniane miano jest reliktem wywodzącym się z języka [pra]słowiańskiego albo staropolskiego. W grę mogą też wchodzić inne języki.
Przejrzałem pobieżnie skany metryk, które znalazłem pod wskazanymi przez Ciebie linkami. Wydaje się, że pierwszym nazwiskiem Twojego przodka było miano Łakomy. Potem ta nazwa osobowa przechodzi w nazwisko Budziarz, choć oba nazwiska występują równocześnie. Z czasem Twój przodek zapisywany był w metrykach pod mianem Łakomy alias Budziarz. Słowo alias pochodzi z języka łacińskiego i znaczy inaczej zwany albo znany też jako. Używało go się dawniej i nadal używa się go i stosuje w odniesieniu do ludzi znanych pod dwoma różnymi nazwami osobowymi. W takim razie Twój przodek w parafii i we wsi, w której mieszkał znany był pod dwoma różnymi mianami, raz nazywany był Łakomy a drugi raz Budziarz i pod tymi nazwami osobowymi figuruje w metrykach. Był też okres gdy w księgach kościelnych [ metrykach stanu cywilnego ] zapisywano go pod mianem Łakomy alias Budziarz oraz jego potomka [ potomków ]. Z dużą dozą prawdopodobieństwa nazwisko Łakomy oraz Budziarz pierwotnie było mianem nadanym przez innych w znaczeniu znanym w danym miejscu i czasie. Tu mała dygresja. Uważam, że powinieneś przeprowadzić badania co znaczyło słowo łakowy i budziarz w miejscu i w czasie gdy żył Twój przodek i dlaczego go obdarzono takimi mianami. Jak zapewne wiesz z biegiem czasu słowa, wyrazy znikają z użycia albo zmieniają znaczenie.
Według Słownika etymologicznego języka polskiego słowo łakomy pochodzi i znaczy:
1. ‘chciwy’; 2. ‘chciwy jedzenia’; od XV w.; ogsłow. < psłow. *olkomъ ‘łaknący, chciwy jedzenia’ – imiesłów bierny czasu teraźniejszego od psłow. *olkati.
Zdaniem dr hab. Aliny Naruszewicz-Duchlińskiej, profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, genezę nazwiska Łakomy można opisać tak: „ Łakomy. Nazwisko pochodzi od nazwy osobowej Łakomy, ta zaś od przymiotnika łakomy, czyli: 1. łaknący, żarłoczny, łasy, 2. pożądliwy, łapczywy, chciwy, 3. wzbudzający pożądliwość, apetyczny, ponętny (zob. tzw. Słownik warszawski, t. II, s. 791). Por. też Łakomiec // łakomca to zaś: 1. chciwiec, skąpiec ("Zły łakomcze bezdenny, choć masz pełne wory, ty przecię łakniesz, ciekasz na przeklęte zbiory", "W ciasnej duszy zamknięty, łąkomiec nieczuły, na same patrzy z pieniędmi szkatuły") , 2. żarłok, człowiek łakomy, 3. w l. mn. pieniądze (Słownik polszczyzny XVI wieku, t. XII, s. 452; Słownik warszawski, t. II, s. 791). Źródłem nazwiska mogły być także nazwy miejscowe: Łakoma - wieś serbska na Dolnych Łużycach, Łakome - dawny powiat margrabowski, nad granicą pow. łeckiego na Mazurach, miejscowość o tej nazwie znajdowała się także w dawnym powiecie oleśnickim (Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V, Warszawa 1884, s. 398).”.
W roku 1900, w Krakowie ukazał się tom pierwszy A do K Słownika gwar polskich, którego autorem był Jan Karłowicz, i który został wydany nakładem Akademii Umiejętności. W słowniku tym na stronie 134 zostało umieszczone hasło „Budziarz”, które tak jest opisane: „Budziarz: >Budziárz = Komornik<”. Na stronie 200 czytamy: „Chowaniec = duch domowy: por. Chobołt, Chowanek, Gospodarczyk, Iskrzcki, Kołbuk, Komornik, Kurzejek, Latawiec, Piecuch, Skrzat, Wychowaniec. (…).”. Natomiast na stronie 449 widnieje wyraz Egzekuciarz, który definiowany jest w następujący sposób: „Egzekuciarz: >Egzekuciárz = sekwestrator, komornik<.”.
W polskiej demonologii ludowej występuje bardzo wiele nazw na określenie ducha domowego, skrzata czy demona. Właściwie każdy region, nawet jedna wieś miała swoją nazwę dla tych postaci i przypisywała jej takie samo lub/i inne zachowania. Jan Karłowicz wymienia Budziarza jako odpowiednik Komornika, który jest w gronie nazw duchów domowych. Do tego grona można między innymi zaliczyć też: Kałukę, Domowego, Piędzimężyka, Plonka, Wąża, Kobołda, Kraśnię, Kraśniaka, Podziomka, Inkluza itd.
Krasnoludek, Skrzat, Ubożę, Chobołt to dobry duch opiekuńczy domostwa. Widywany jako mały ludzik w czerwonej czapeczce umiejący stać się niewidzialnym bądź przybrać postać zwierzęcia, np. psa, kota, kurczęcia. Mieszkał za piecem, pod podłogą, w mysiej norze, na strychu. Zapewniał domostwu dobrobyt. Aby zapewnić sobie przychylność Krasnoludków składano im ofiary z jedzenia.
W opracowaniu Justyny Bąk pt. Diabeł we wczesnonowożytnym folklorze Warmińsko – Mazurskim na tle staropolskiej demonologii ludowej na stronie 364 i dalszych czytamy: „(…).Społeczeństwo staropolskie żyło w świecie przesyconym istotami nadprzyrodzonymi. Wiele z nich związanych było ze zjawiskiem śmierci i wyobrażeniami na temat pośmiertnych losów człowieka. Strach związany z demonami, które miały przybywać z krainy umarłych, był ogromny. (…).Najpopularniejszą postacią demoniczną utożsamianą z diabłem był na terenach Prus Książęcych i Warmii alf lub inaczej kłobuk. Demon ten wywodzi się z mitologii germańskiej i bardziej znany jest jako elf. Alfy wyobrażano sobie jako ogniste istoty, które z natury są złe i bardzo mściwe. Zamieszkiwały w domostwach, a dokarmiane przez domowników przysparzały dostatku swoim gospodarzom. Kłobuki, stając się elementem wierzeń ludowych, przeistoczyły się z budzących grozę, występujących często pod postacią ognistych smoków elfów, w demony domowe . Według wierzeń ludowych kłobuki zamieszkiwały dziuple starych drzew. Rodziły się ze zmarłych niemowlęcych płodów (jeśli ktoś chciał wyhodować sobie kłobuka, musiał zakopać zmarły płód pod progiem domu). Gdy po siedmiu dniach, tygodniach, miesiącach (różne wersje) płód ożywał i prosił o chrzest, należało mu odmówić i nakazać być kłobukiem. Można go było spotkać na rozstajach dróg lub podczas ulewy, kiedy przybierał postać czarnej, zmokłej kury. Kiedy gospodarz zdjęty litością przygarniał biedne zwierzę pod swój dach, bywało, że robił interes swojego życia, ponieważ kłobuk – co wyróżniało go spośród innych istot demonicznych – obdarzał swojego dobrodzieja bogactwem. Na ogół sposób, w jaki to czynił, szkodził innym mieszkańcom wsi, bowiem kłobuk wszystko, co znosił do domu gospodarza, a więc pieniądze, mleko, zboże itd., wcześniej wykradał sąsiadom. Sielanka nie mogła więc trwać w nieskończoność. Ludzie, zorientowawszy się w sytuacji, zmuszali gospodarza do wygnania złodziejaszka. Wyrzucony kłobuk stawał się bardzo mściwy i zdarzało się, że w złości potrafił nawet spalić dom. Podobno pędzącego kłobuka nie można było zatrzymywać, ponieważ ze złości obsypywał natrętów wszami. Kiedy biegł, jego ogon iskrzył się jak kometa, a do domu wpadał przez komin. Jak wspomniano, pozbycie się go było niesłychanie trudne, bowiem kłobuk bardzo mocno przywiązywał się do gospodarza i jego rodziny. O tym, jak silny był to związek, może świadczyć służba kłobuka wielu pokoleniom rodziny, u której zamieszkał, i nawet kiedy gospodarz i wszyscy domownicy pomarli, przenosił się do najbliższych krewnych lub przyjaciół rodziny. (…).Jest bardzo prawdopodobne, że kłobuk był regionalnym odpowiednikiem słowiańskiego Latawca. (…).”.
Chobołtem [ Chobółt ] nazywano demona znoszącego ludziom bogactwa. Kobolt ‘bajeczny duch górski w postaci karła, pilnujący skarbów w bogatych kopalniach kruszcowych; istota z rodzaju duchów w postaci ptaka.
Jak Karlowicz wymienia też komornika jako kogoś kto jest sekwestratorem. W dawnej Polsce był to urzędnik dokonujący sekwestru, urzędnik egzekwujący dawniej zaległe podatki i opłaty.
Z metryk wynika, że Twoi przodkowie byli nazywani „gospodarzami” albo „osiadłymi na gospodarstwie”. To raczej wyklucza sprawowanie funkcji urzędnika dokonującego sekwestru albo urzędnika egzekwującego zaległe podatki i opłaty. Niemniej jednak może mieć coś wspólnego z cechami charakteru i odnosić się do przezwiska Budziarz = Komornik. Osobiście nie łączył bym nazwiska Twojego przodka Budziarz z tym znaczeniem. Raczej bym skierował spojrzenie w kierunku ducha domowego, demona. Za takim obrotem sprawy może świadczyć jego drugie miano, to jest Łakomy. Łakomy w znaczeniu chciwy czy w znaczeniu łasy na jedzenie? Zatem, Łakomy = Budziarz. Hipotetycznie mogą to być przezwiska kogoś kto był chciwy na dobra materialne albo bardzo łakomy na jedzenie, które zostały zaczerpnięte od różnych słów i istot nadprzyrodzonych, ale które posiadają wspólne cechy, które mógł posiadać Twój przodek.
Nazwisko Łakomiak, Budziarek.
Moim zdaniem nazwa osobowa Lakomiak jest derywatem, nazwą pochodną, którą utworzono za pomocą formatu -ak. Podobnie powstało miano Budziarek, które utworzono za pomocą sufiksu -ek.
Obecnie sufiksy -ik/-yk, -ek, -ak należą do grupy przyrostków tworzących zdrobnienia [ spieszczenia ]. W dobie średniowiecza wspomniane przyrostki zaczęły przyjmować funkcję patronimiczną [ tak zwane nazwiska odojcowskie, które tworzone były od imion, przezwisk, funkcji, zawodu ojca ], inaczej mówiąc pochodzenie od kogoś. Zatem, wskazywały te miana na relację zachodzącą między ojcem a synem. Z czasem relacja ta została zachwiana i przyrostki -ik, -ek, -ak zaczęły tworzyć ogólne modele nazwiskowe [ tak zwane nazwiska strukturalne ]. Ta cecha powodowała, że przy pomocy wspomnianych formatów polonizowano też obce nazwiska.
Zatem, nazwa osobowa Łakomiak oraz Budziarek może być:
• nazwiskiem patronimicznym, ojciec Łakomy a jego syn to Łakomiak; ojciec Budziarz a jego syn Budziarek;
• nazwiskiem strukturalnym [ modelowym ].
To tylko pewien zbiór informacji, który spróbowałem ułożyć w pewien ciąg logiczny, który spowodował takie a nie inne konkluzje oraz hipotezy. Jest to raczej moje subiektywne spojrzenie na genezę nazwy osobowej Łakomy alias Budziarz oraz Łakomiak i Budziarek Wnioski i weryfikację pozostawiam Tobie.
Pozdrawiam – Roman.
W tym co napisał pan Zbigniew Gawroński jest sporo racji. Niemniej jednak przywołam w mojej wypowiedzi inne etymologie nazwisk, o które pytasz w swoim poście. Zawrę w niej też informacje, które nieco więcej rzucą światła na znaczenie i pochodzenie wspomnianych mian. Napiszę też trochę o moich rozważaniach na temat powstania omawianych nazw osobowych.
Rozważania o etymologii nazwiska Łakomy, Łakomiak, Budziarz, Budziarek.
Każde przeszłe czy współczesne nazwisko to zagadka etymologiczna, w tym i nazwa osobowa Łakomy, Łakomiak, Budziarz, Budziarek, która kryje w sobie pochodzenie konkretnej nazwy [ wyrazu, nazwania ], jego źródłosłów oraz zmiany ich znaczenia i formy w miarę upływu czasu. Rozszyfrowanie polega na odtworzenie wyjściowej postaci wyrazu, wykrycie przypuszczalnego znaczenia pierwotnego, wyjaśnienie jego dalszego rozwoju semantycznego i objaśnienie struktury morfologicznej. Badania etymologiczne opiera się często na analizie porównawczej. Bywa, że nie da się jednoznacznie ustalić pochodzenia i znaczenia konkretnej nazwy osobowej i dlatego mogą istnieć obok siebie różne genezy tego samego miana. Czasami pomocna bywa ludowa etymologia, która zazwyczaj próbuje określać pochodzenie wyrazów na podstawie podobieństwa ich formy dźwiękowej [ wymowy, brzmienia ] do innych wyrazów.
Nielekko jest bez szerszego kontekstu lub innych dodatkowych informacji wnioskować o pochodzeniu nazwiska Łakomy, Łakomiak, Budziarz, Budziarek . W mojej ocenie tylko wszechstronna kwerenda różnych źródeł, w tym dokumentów historycznych, genealogicznych, słownikowych czy językoznawczych może, choć nie musi, odpowiedzieć na pytanie od kogo, od czego, w jaki sposób i kiedy powstała konkretna nazwa osobowa oraz rozwiać różne dylematy odnoszące się do pochodzenia społecznego albo etnicznego osób noszących miano Łakomy, Łakomiak, Budziarz, Budziarek. Bo jak mówił profesor Kazimierz Rymut: „By w sposób prawidłowy podać genezę konkretnego nazwiska, trzeba by śledzić historię danej rodziny. Tak samo brzmiące dzisiejsze nazwiska dwu rodzin mogą mieć bowiem dwie różne genezy”. Natomiast, profesor Aleksander Brückner wielokrotnie pisał, że „my dziś nie rozumiemy znaczenia różnych słów używanych dawniej”. Pamiętać też trzeba, że niektóre słowa mogą pochodzić z różnych historycznych dialektów języka polskiego, w tym i z gwary. Nie można też wykluczyć, iż wspomniane miano jest reliktem wywodzącym się z języka [pra]słowiańskiego albo staropolskiego. W grę mogą też wchodzić inne języki.
Przejrzałem pobieżnie skany metryk, które znalazłem pod wskazanymi przez Ciebie linkami. Wydaje się, że pierwszym nazwiskiem Twojego przodka było miano Łakomy. Potem ta nazwa osobowa przechodzi w nazwisko Budziarz, choć oba nazwiska występują równocześnie. Z czasem Twój przodek zapisywany był w metrykach pod mianem Łakomy alias Budziarz. Słowo alias pochodzi z języka łacińskiego i znaczy inaczej zwany albo znany też jako. Używało go się dawniej i nadal używa się go i stosuje w odniesieniu do ludzi znanych pod dwoma różnymi nazwami osobowymi. W takim razie Twój przodek w parafii i we wsi, w której mieszkał znany był pod dwoma różnymi mianami, raz nazywany był Łakomy a drugi raz Budziarz i pod tymi nazwami osobowymi figuruje w metrykach. Był też okres gdy w księgach kościelnych [ metrykach stanu cywilnego ] zapisywano go pod mianem Łakomy alias Budziarz oraz jego potomka [ potomków ]. Z dużą dozą prawdopodobieństwa nazwisko Łakomy oraz Budziarz pierwotnie było mianem nadanym przez innych w znaczeniu znanym w danym miejscu i czasie. Tu mała dygresja. Uważam, że powinieneś przeprowadzić badania co znaczyło słowo łakowy i budziarz w miejscu i w czasie gdy żył Twój przodek i dlaczego go obdarzono takimi mianami. Jak zapewne wiesz z biegiem czasu słowa, wyrazy znikają z użycia albo zmieniają znaczenie.
Według Słownika etymologicznego języka polskiego słowo łakomy pochodzi i znaczy:
1. ‘chciwy’; 2. ‘chciwy jedzenia’; od XV w.; ogsłow. < psłow. *olkomъ ‘łaknący, chciwy jedzenia’ – imiesłów bierny czasu teraźniejszego od psłow. *olkati.
Zdaniem dr hab. Aliny Naruszewicz-Duchlińskiej, profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, genezę nazwiska Łakomy można opisać tak: „ Łakomy. Nazwisko pochodzi od nazwy osobowej Łakomy, ta zaś od przymiotnika łakomy, czyli: 1. łaknący, żarłoczny, łasy, 2. pożądliwy, łapczywy, chciwy, 3. wzbudzający pożądliwość, apetyczny, ponętny (zob. tzw. Słownik warszawski, t. II, s. 791). Por. też Łakomiec // łakomca to zaś: 1. chciwiec, skąpiec ("Zły łakomcze bezdenny, choć masz pełne wory, ty przecię łakniesz, ciekasz na przeklęte zbiory", "W ciasnej duszy zamknięty, łąkomiec nieczuły, na same patrzy z pieniędmi szkatuły") , 2. żarłok, człowiek łakomy, 3. w l. mn. pieniądze (Słownik polszczyzny XVI wieku, t. XII, s. 452; Słownik warszawski, t. II, s. 791). Źródłem nazwiska mogły być także nazwy miejscowe: Łakoma - wieś serbska na Dolnych Łużycach, Łakome - dawny powiat margrabowski, nad granicą pow. łeckiego na Mazurach, miejscowość o tej nazwie znajdowała się także w dawnym powiecie oleśnickim (Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V, Warszawa 1884, s. 398).”.
W roku 1900, w Krakowie ukazał się tom pierwszy A do K Słownika gwar polskich, którego autorem był Jan Karłowicz, i który został wydany nakładem Akademii Umiejętności. W słowniku tym na stronie 134 zostało umieszczone hasło „Budziarz”, które tak jest opisane: „Budziarz: >Budziárz = Komornik<”. Na stronie 200 czytamy: „Chowaniec = duch domowy: por. Chobołt, Chowanek, Gospodarczyk, Iskrzcki, Kołbuk, Komornik, Kurzejek, Latawiec, Piecuch, Skrzat, Wychowaniec. (…).”. Natomiast na stronie 449 widnieje wyraz Egzekuciarz, który definiowany jest w następujący sposób: „Egzekuciarz: >Egzekuciárz = sekwestrator, komornik<.”.
W polskiej demonologii ludowej występuje bardzo wiele nazw na określenie ducha domowego, skrzata czy demona. Właściwie każdy region, nawet jedna wieś miała swoją nazwę dla tych postaci i przypisywała jej takie samo lub/i inne zachowania. Jan Karłowicz wymienia Budziarza jako odpowiednik Komornika, który jest w gronie nazw duchów domowych. Do tego grona można między innymi zaliczyć też: Kałukę, Domowego, Piędzimężyka, Plonka, Wąża, Kobołda, Kraśnię, Kraśniaka, Podziomka, Inkluza itd.
Krasnoludek, Skrzat, Ubożę, Chobołt to dobry duch opiekuńczy domostwa. Widywany jako mały ludzik w czerwonej czapeczce umiejący stać się niewidzialnym bądź przybrać postać zwierzęcia, np. psa, kota, kurczęcia. Mieszkał za piecem, pod podłogą, w mysiej norze, na strychu. Zapewniał domostwu dobrobyt. Aby zapewnić sobie przychylność Krasnoludków składano im ofiary z jedzenia.
W opracowaniu Justyny Bąk pt. Diabeł we wczesnonowożytnym folklorze Warmińsko – Mazurskim na tle staropolskiej demonologii ludowej na stronie 364 i dalszych czytamy: „(…).Społeczeństwo staropolskie żyło w świecie przesyconym istotami nadprzyrodzonymi. Wiele z nich związanych było ze zjawiskiem śmierci i wyobrażeniami na temat pośmiertnych losów człowieka. Strach związany z demonami, które miały przybywać z krainy umarłych, był ogromny. (…).Najpopularniejszą postacią demoniczną utożsamianą z diabłem był na terenach Prus Książęcych i Warmii alf lub inaczej kłobuk. Demon ten wywodzi się z mitologii germańskiej i bardziej znany jest jako elf. Alfy wyobrażano sobie jako ogniste istoty, które z natury są złe i bardzo mściwe. Zamieszkiwały w domostwach, a dokarmiane przez domowników przysparzały dostatku swoim gospodarzom. Kłobuki, stając się elementem wierzeń ludowych, przeistoczyły się z budzących grozę, występujących często pod postacią ognistych smoków elfów, w demony domowe . Według wierzeń ludowych kłobuki zamieszkiwały dziuple starych drzew. Rodziły się ze zmarłych niemowlęcych płodów (jeśli ktoś chciał wyhodować sobie kłobuka, musiał zakopać zmarły płód pod progiem domu). Gdy po siedmiu dniach, tygodniach, miesiącach (różne wersje) płód ożywał i prosił o chrzest, należało mu odmówić i nakazać być kłobukiem. Można go było spotkać na rozstajach dróg lub podczas ulewy, kiedy przybierał postać czarnej, zmokłej kury. Kiedy gospodarz zdjęty litością przygarniał biedne zwierzę pod swój dach, bywało, że robił interes swojego życia, ponieważ kłobuk – co wyróżniało go spośród innych istot demonicznych – obdarzał swojego dobrodzieja bogactwem. Na ogół sposób, w jaki to czynił, szkodził innym mieszkańcom wsi, bowiem kłobuk wszystko, co znosił do domu gospodarza, a więc pieniądze, mleko, zboże itd., wcześniej wykradał sąsiadom. Sielanka nie mogła więc trwać w nieskończoność. Ludzie, zorientowawszy się w sytuacji, zmuszali gospodarza do wygnania złodziejaszka. Wyrzucony kłobuk stawał się bardzo mściwy i zdarzało się, że w złości potrafił nawet spalić dom. Podobno pędzącego kłobuka nie można było zatrzymywać, ponieważ ze złości obsypywał natrętów wszami. Kiedy biegł, jego ogon iskrzył się jak kometa, a do domu wpadał przez komin. Jak wspomniano, pozbycie się go było niesłychanie trudne, bowiem kłobuk bardzo mocno przywiązywał się do gospodarza i jego rodziny. O tym, jak silny był to związek, może świadczyć służba kłobuka wielu pokoleniom rodziny, u której zamieszkał, i nawet kiedy gospodarz i wszyscy domownicy pomarli, przenosił się do najbliższych krewnych lub przyjaciół rodziny. (…).Jest bardzo prawdopodobne, że kłobuk był regionalnym odpowiednikiem słowiańskiego Latawca. (…).”.
Chobołtem [ Chobółt ] nazywano demona znoszącego ludziom bogactwa. Kobolt ‘bajeczny duch górski w postaci karła, pilnujący skarbów w bogatych kopalniach kruszcowych; istota z rodzaju duchów w postaci ptaka.
Jak Karlowicz wymienia też komornika jako kogoś kto jest sekwestratorem. W dawnej Polsce był to urzędnik dokonujący sekwestru, urzędnik egzekwujący dawniej zaległe podatki i opłaty.
Z metryk wynika, że Twoi przodkowie byli nazywani „gospodarzami” albo „osiadłymi na gospodarstwie”. To raczej wyklucza sprawowanie funkcji urzędnika dokonującego sekwestru albo urzędnika egzekwującego zaległe podatki i opłaty. Niemniej jednak może mieć coś wspólnego z cechami charakteru i odnosić się do przezwiska Budziarz = Komornik. Osobiście nie łączył bym nazwiska Twojego przodka Budziarz z tym znaczeniem. Raczej bym skierował spojrzenie w kierunku ducha domowego, demona. Za takim obrotem sprawy może świadczyć jego drugie miano, to jest Łakomy. Łakomy w znaczeniu chciwy czy w znaczeniu łasy na jedzenie? Zatem, Łakomy = Budziarz. Hipotetycznie mogą to być przezwiska kogoś kto był chciwy na dobra materialne albo bardzo łakomy na jedzenie, które zostały zaczerpnięte od różnych słów i istot nadprzyrodzonych, ale które posiadają wspólne cechy, które mógł posiadać Twój przodek.
Nazwisko Łakomiak, Budziarek.
Moim zdaniem nazwa osobowa Lakomiak jest derywatem, nazwą pochodną, którą utworzono za pomocą formatu -ak. Podobnie powstało miano Budziarek, które utworzono za pomocą sufiksu -ek.
Obecnie sufiksy -ik/-yk, -ek, -ak należą do grupy przyrostków tworzących zdrobnienia [ spieszczenia ]. W dobie średniowiecza wspomniane przyrostki zaczęły przyjmować funkcję patronimiczną [ tak zwane nazwiska odojcowskie, które tworzone były od imion, przezwisk, funkcji, zawodu ojca ], inaczej mówiąc pochodzenie od kogoś. Zatem, wskazywały te miana na relację zachodzącą między ojcem a synem. Z czasem relacja ta została zachwiana i przyrostki -ik, -ek, -ak zaczęły tworzyć ogólne modele nazwiskowe [ tak zwane nazwiska strukturalne ]. Ta cecha powodowała, że przy pomocy wspomnianych formatów polonizowano też obce nazwiska.
Zatem, nazwa osobowa Łakomiak oraz Budziarek może być:
• nazwiskiem patronimicznym, ojciec Łakomy a jego syn to Łakomiak; ojciec Budziarz a jego syn Budziarek;
• nazwiskiem strukturalnym [ modelowym ].
To tylko pewien zbiór informacji, który spróbowałem ułożyć w pewien ciąg logiczny, który spowodował takie a nie inne konkluzje oraz hipotezy. Jest to raczej moje subiektywne spojrzenie na genezę nazwy osobowej Łakomy alias Budziarz oraz Łakomiak i Budziarek Wnioski i weryfikację pozostawiam Tobie.
Pozdrawiam – Roman.
-
Barbara_Rajska
- Posty: 90
- Rejestracja: wt 13 maja 2014, 11:54
Pochodzenie nazwiska Strzyż
Witam,
czy ktoś z obecnych ma wiedzę na temat pochodzenia nazwiska Wintoniuk oraz Patkowski
z góry dziękuje
pozdrawiam
Barbara
czy ktoś z obecnych ma wiedzę na temat pochodzenia nazwiska Wintoniuk oraz Patkowski
z góry dziękuje
pozdrawiam
Barbara
-
Wolski_M92
- Posty: 117
- Rejestracja: pt 07 gru 2018, 19:24
- Lokalizacja: Niemcy
Roman, dziękuję za tę obszerną analizę naukową. Są to bardzo interesujące rozważania. Zastanowię się nad tym.
Alex
Szukam: Wolski, Egierski, Otkiewicz, Karczewski, Raciborski, Mieszkowski, Nałkowski, Hubryk, Sikorzak, Kuczyński, Czerwiński, Ogrodziński, Lisicki, Lachowicz, Szymański, Milewicz, Bełżyński,
Łakomy, Budziarek, Olczak, Dobrodziej, Rajski, Wawroski
Szukam: Wolski, Egierski, Otkiewicz, Karczewski, Raciborski, Mieszkowski, Nałkowski, Hubryk, Sikorzak, Kuczyński, Czerwiński, Ogrodziński, Lisicki, Lachowicz, Szymański, Milewicz, Bełżyński,
Łakomy, Budziarek, Olczak, Dobrodziej, Rajski, Wawroski
Rozważania o nazwisku Orman.
Witaj Barbaro.
Zebrałem dla Ciebie trochę informacji, które może pomogą Ci w badaniach nad etymologią nazwiska Orman i pochodzeniem etnicznym osób je noszących. Nielekko jest bez szerszego kontekstu lub innych dodatkowych informacji wnioskować o pochodzeniu nazwiska Orman.
1.
W dawnej Polsce występowały i nadal występują takie nazwiska jak: Ormian, Ormianin, Ormiański, Orman, Ormanczyk, Ormaniec, Ormanin, Ormańczyk. Według mnie są to nazwy osobowe, które wskazują na mniejszość etniczną, która kiedyś osiadła w Polsce. W tym przypadku chodzi o przybyszów z dalekiej Armenii, to jest Ormian.
Zatem, nazwisko Orman wskazuje, że przodek takiej osoby jest z pochodzenia Ormianinem i pochodził z Armenii i dlatego go nazwano Orman.
Ormianie do Rzeczypospolitej przybywali już w XI wieku i osiedlali się w jej ówczesnych graniach. Emigracja ta trwała gdzieś do XVII wieku. Potomkowie tej ludności nazywana jest starą emigracją i jest ich około. Jest i nowa emigracja, która przybyła do Polski po zakończeniu II wojny światowej, najwięcej z nich przybyło po upadku Związku Radzieckiego.
Literatura:
Ewa Wolnicz-Pawłowska: O nazwiskach polskich. Co znaczą i o czym mówią nasze nazwiska?; Prace Językoznawcza, Zeszyt 1; Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 1999; strona 128 – 137.
2.
Według opracowania Macieja Dominiczaka pt. Księga imion, która została wydana w roku 2014 Orman to niemieckie imię.
3.
Imię Norman, Ormian, Orman. Imię męskie pochodzenia germańskiego. Wywodzi ono się od słowa northman oznaczającego ‘człowieka z północy’ i odnoszącego się do wikingów. O imieniu Norman [ Ornian, Orman ] wspominano w powieści Parsifal [ po niemiecku Parzival ] – jest to epos rycerski pisany wierszem, autorstwa Wolframa von Eschenbach. Dzieło powstało prawdopodobnie na początku XIII wieku.
4.
W języku krymskotatarskim słowo orman znaczy las i pochodzi od słowa praturkijskiego *orman.
W języku tureckim słowa orman znaczy las i pochodzi ono od praturkijskiego *orman.
Może ktoś coś jeszcze doda lub poda inną genezę wspomnianego miana albo przywoła inne dane pomocne przy ustalaniu pochodzenia nazwy osobowej Orman.
Mam nadzieję, że byłem pomocny. Wnioski i weryfikację pozostawiam Tobie.
Pozdrawiam – Roman.
Zebrałem dla Ciebie trochę informacji, które może pomogą Ci w badaniach nad etymologią nazwiska Orman i pochodzeniem etnicznym osób je noszących. Nielekko jest bez szerszego kontekstu lub innych dodatkowych informacji wnioskować o pochodzeniu nazwiska Orman.
1.
W dawnej Polsce występowały i nadal występują takie nazwiska jak: Ormian, Ormianin, Ormiański, Orman, Ormanczyk, Ormaniec, Ormanin, Ormańczyk. Według mnie są to nazwy osobowe, które wskazują na mniejszość etniczną, która kiedyś osiadła w Polsce. W tym przypadku chodzi o przybyszów z dalekiej Armenii, to jest Ormian.
Zatem, nazwisko Orman wskazuje, że przodek takiej osoby jest z pochodzenia Ormianinem i pochodził z Armenii i dlatego go nazwano Orman.
Ormianie do Rzeczypospolitej przybywali już w XI wieku i osiedlali się w jej ówczesnych graniach. Emigracja ta trwała gdzieś do XVII wieku. Potomkowie tej ludności nazywana jest starą emigracją i jest ich około. Jest i nowa emigracja, która przybyła do Polski po zakończeniu II wojny światowej, najwięcej z nich przybyło po upadku Związku Radzieckiego.
Literatura:
Ewa Wolnicz-Pawłowska: O nazwiskach polskich. Co znaczą i o czym mówią nasze nazwiska?; Prace Językoznawcza, Zeszyt 1; Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 1999; strona 128 – 137.
2.
Według opracowania Macieja Dominiczaka pt. Księga imion, która została wydana w roku 2014 Orman to niemieckie imię.
3.
Imię Norman, Ormian, Orman. Imię męskie pochodzenia germańskiego. Wywodzi ono się od słowa northman oznaczającego ‘człowieka z północy’ i odnoszącego się do wikingów. O imieniu Norman [ Ornian, Orman ] wspominano w powieści Parsifal [ po niemiecku Parzival ] – jest to epos rycerski pisany wierszem, autorstwa Wolframa von Eschenbach. Dzieło powstało prawdopodobnie na początku XIII wieku.
4.
W języku krymskotatarskim słowo orman znaczy las i pochodzi od słowa praturkijskiego *orman.
W języku tureckim słowa orman znaczy las i pochodzi ono od praturkijskiego *orman.
Może ktoś coś jeszcze doda lub poda inną genezę wspomnianego miana albo przywoła inne dane pomocne przy ustalaniu pochodzenia nazwy osobowej Orman.
Mam nadzieję, że byłem pomocny. Wnioski i weryfikację pozostawiam Tobie.
Pozdrawiam – Roman.
-
Gawroński_Zbigniew
- Posty: 2694
- Rejestracja: wt 16 cze 2015, 13:29
Rozważania o nazwisku Orman.
Orman to normańskie nazwisko i imię od staronordyjskiego OrmanR = złożenia Wurm + her = "idący gęsiego/ jak wąż" + żołnierz, wojownik, albo od z tego samego obszaru pochodzącego - jak widać z wpływem saksońskim: OrmgæiRR = "idący gęsiego/ jak wąż" + oszczep/oszczepnik.
Oprócz podanych przez pana Romana dorzuciłbym tylko jedną ewentualność: od imienia męskiego Roman.
Pochodzenie kaukaskie sugerują występujące w Rosji warianty tego nazwiska:
Орманбаев/а
Орманбетов
Орманджи
Ормане
Орманжи
Орманов
Орманчин/а
To skłania bardzo mocno ku hipotezie turkijskiej.
-=-=
Wintoniuk to młode kresowe nazwisko od nazwy broni. Powstawało w ostatnim etapie urzędowego nadawania nazwisk tuż przed 1 wojną światową. Stający do poboru nie mający jeszcze nazwiska, a posługujący się najczęściej jedynie otczestwem "otrzymywali" jedno z kilkuset nazwisk apelatywnych od elementów uzbrojenia od nazewnictwa broni, jej części itp.
Oprócz podanych przez pana Romana dorzuciłbym tylko jedną ewentualność: od imienia męskiego Roman.
Pochodzenie kaukaskie sugerują występujące w Rosji warianty tego nazwiska:
Орманбаев/а
Орманбетов
Орманджи
Ормане
Орманжи
Орманов
Орманчин/а
To skłania bardzo mocno ku hipotezie turkijskiej.
-=-=
Wintoniuk to młode kresowe nazwisko od nazwy broni. Powstawało w ostatnim etapie urzędowego nadawania nazwisk tuż przed 1 wojną światową. Stający do poboru nie mający jeszcze nazwiska, a posługujący się najczęściej jedynie otczestwem "otrzymywali" jedno z kilkuset nazwisk apelatywnych od elementów uzbrojenia od nazewnictwa broni, jej części itp.
Zbigniew
Rozważania o nazwisku Orman.
Dobry wieczór.
Cd. dyskusji o etymologii nazwiska Orman.
Panie Zbigniewie bardzo lubię swoje imię. Między innymi napisał pan: „Oprócz podanych przez pana Romana dorzuciłbym tylko jedną ewentualność: od imienia męskiego Roman.”. Muszę przyznać, że ma pan rację!
Niektóre dzieci podczas nauki czytania i pisania wykazują tak zwane specyficzne trudności w nauce czytania i pisania. Takie zjawisko nazywa się dysleksją. Dysleksja występuje też u osób dorosłych. Została ona opisana pierwszy raz na przełomie XIX i XX wieku. Dodam, że występowała ona zawsze i występuje nadal. Jedną z cech dysleksji jest przestawianie liter w piśmie oraz głosek w mowie. Tak więc od imienia/nazwiska Roman mogło powstać imię lub nazwisko Orman.
Pozdrawiam – Roman.
Cd. dyskusji o etymologii nazwiska Orman.
Panie Zbigniewie bardzo lubię swoje imię. Między innymi napisał pan: „Oprócz podanych przez pana Romana dorzuciłbym tylko jedną ewentualność: od imienia męskiego Roman.”. Muszę przyznać, że ma pan rację!
Niektóre dzieci podczas nauki czytania i pisania wykazują tak zwane specyficzne trudności w nauce czytania i pisania. Takie zjawisko nazywa się dysleksją. Dysleksja występuje też u osób dorosłych. Została ona opisana pierwszy raz na przełomie XIX i XX wieku. Dodam, że występowała ona zawsze i występuje nadal. Jedną z cech dysleksji jest przestawianie liter w piśmie oraz głosek w mowie. Tak więc od imienia/nazwiska Roman mogło powstać imię lub nazwisko Orman.
Pozdrawiam – Roman.
-
nika_monache
- Posty: 36
- Rejestracja: czw 22 lut 2018, 17:20
Rozważania o nazwisku Orman.
Dzień dobry chciałabym się dowiedzieć czegoś o nazwiskach Glanc (pisane tez Glantz) oraz nazwiska Kanabus i Gontarek. Wszystkie występują w rodzinie na Mazowszu 18wiek. Dziękuję Monika
-
Gawroński_Zbigniew
- Posty: 2694
- Rejestracja: wt 16 cze 2015, 13:29
Re: Rozważania o nazwisku Orman.
Wie Pani cokolwiek więcej o tym nazwisku?nika_monache pisze:Dzień dobry (...) Kanabus. (...) Dziękuję Monika
Zbigniew
-
RenataSara19
- Posty: 6
- Rejestracja: czw 14 lut 2019, 13:55
Re: Rozważania o nazwisku Orman.
Poszukuję informacji o pochodzeniu nazwiska Atrasik. Skąd pojawiło się w Brzeźnicy, Garbatce Letnisko?
Dziękuję,
Renata
Dziękuję,
Renata
-
nika_monache
- Posty: 36
- Rejestracja: czw 22 lut 2018, 17:20
Re: Rozważania o nazwisku Orman.
Poza tym że pochodzą z Habdzinka powiat piaseczyński gmina Konstancin Jeziorna to nic więcej nie wiem o Kanabusach. Monika
-
Barbara_Rajska
- Posty: 90
- Rejestracja: wt 13 maja 2014, 11:54
Re: Rozważania o nazwisku Orman.
Bardzo dziękuję za wyjaśnienia dot. nazwiska Wintoniuk.
pozdrawiam
Barbara
Ps. Może ktoś jeszcze ma wiedzę na temat nazwiska Patkowski?
pozdrawiam
Barbara
Ps. Może ktoś jeszcze ma wiedzę na temat nazwiska Patkowski?
-
Gawroński_Zbigniew
- Posty: 2694
- Rejestracja: wt 16 cze 2015, 13:29
Re: Rozważania o nazwisku Orman.
Patek, potek, putek, pada, poda = ojciec chrzestny. Słowo funkcjonowało we współczesnym znaczeniu "kum/kumoter" czyli chrzestny w relacji do chrzestnej i na odwrót (kuma/kumoterka). Powyższe stanowi skrócony cytat ze słownika gwar polski - Karłowicza.Barbara_Rajska pisze:Bardzo dziękuję za wyjaśnienia dot. nazwiska Wintoniuk.
pozdrawiam
Barbara
Ps. Może ktoś jeszcze ma wiedzę na temat nazwiska Patkowski?
-=-=-=
Atrachimionek Atrachimowicz Atrachinowicz Atras Atrasik Atrasz Atraszkiewcz Atraszkiewicz pochodzą od litewskiego/białoruskiego imienia męskiego Атрахим, to od starocerkiewnosłowiańskiego imienia chrzcielnego Трофим. Jest to imię jednego z 72 diakonów Apostołów rozesłanych przez Jezusa wg. tradycji wschodniej: https://pl.wikipedia.org/wiki/Trofim_(postać_biblijna). Samo imię pochodzi od starogreckiego “trophḗ (τροφή)” = pokarm, wsparcie, pomoc”.
To za: ufologiem i namendoctorem.
-=-=-=
Glanz / Glantz ...
Übernamen zu mittelhochdeutsch glanz (hell, glänzend), zu mittelniederdeutsch glans (glänzend, blendend, schön)
Hans Glantz (1402) - tyle podaje: hehkunft deutsches nachnamen.
Nazwisko wcale nie musi być niemieckie. Słowo glanc w języku polskim, jidisz i w kilku innych funkcjonuje całkiem dobrze i konia z rzędem temu kto odgadnie z którym z kilkunastu znaczeń mamy do czynienia.
-=-=-=
Z Gontarkiem kłopot polega na tym, że w Polsce kilkadziesiąt podobnych nazwisk pochodzi od zawodu gontarstwa czyli umiejętności krycia dachów gontem. Te same nazwiska jednak w przynajmniej połowie na Kresach pochodzą od pasterzowania, ponieważ gontar to inaczej pasterz trzód.
Kniaziów "ruskich" z 4 wieku naszej ery o tym imieniu broniących Związku radzieckiego przed zdradzieckim imperium rzymskim sobie odpuszczę.
Zbigniew
-
nika_monache
- Posty: 36
- Rejestracja: czw 22 lut 2018, 17:20
Re: Rozważania o nazwisku Orman.
Hehe tak kniaźiowie ruscy z 4 wieku to już chyba można odpuścić. Tak myślałam że może to być coś z blachodachówką. A apropo nazwiska O które pytałam wcześniej czyli Kanabus to wydaje mi sie ze to może nie być nazwisko tylko przydomek. Ktoś napisał artykuł o Kanabusach z Cieciszewa a moi przodkowie z Habdzinka wcześniej żyli obok czyli Ciszyca i Cieciszewo