Zastanawiałem się czy pisać tutaj, czy w "poszukuję miejscowości", ale zdecydowałem się że z racji głównego tematu (zsyłka) napiszę tutaj.
Poszukuję wsi (?) Krasny Jar, do której w czerwcu 1941 r., z powiatu białostockiego zostali zesłani moi pradziadkowie wraz z dziećmi.
Tydzień temu, przeglądając udostępnione akta Archiwum Instytutu Hoovera, w kolekcji Władysława Andersa - indeksie osób które zmarły na zesłaniu - odnalazłem kartę osobową mojego pradziadka, w której jest napisane:
W tym samym archiwum odnalazłem raport jednego z zesłańców z tej samej grupy z którą został zesłany mój pradziadek (jechali na Syberię w jednym wagonie, przynajmniej do 43 r. przebywali w tym samym miejscu). Zesłaniec ten pisze:
Z tych dwóch dokumentów wiem że miejscem zesłania była Omska "obłaść", Tarski "okręg", Znamienski "rejon", "posiołek" Ujście-Szysz... i tyle mogę zlokalizować, wsi Krasny Jar nie udało mi się odnaleźć (lub udało, ale tylko poszlakowo i przypuszczalnie), ale po kolei.
Udało mi się odnaleźć Krasny Jar - ale to nie ta miejscowość:
https://maps.google.com/maps?hl=pl&ll=5 ... apiv3&z=13
- blisko Omska, ale to nie to, wspominam tylko dlatego że to jedyna miejscowość o tej nazwie którą udało mi się odnaleźć w Omskiej Oblasti.
Sądzę że właściwszym tropem jest "posiołek" Ujście-Szysz.
Rosyjska Wikipedia zna to miejsce (
TUTAJ), wspomina nawet (jeśli dobrze przetłumaczyły mi translatory i słowniki):
"(...) W 1939 roku na lewym brzegu rzeki Szysz powstał zakład produkujący podkłady kolejowe, będący częścią Tarskiego przedsiębiorstwa przemysłu leśnego, oraz punkt spławu drewna posiadający lokomobilę. W tym też roku, lewy brzeg rzeki zabudowano barakami, które zasiedlono zesłańcami, początkowo Polakami z zachodniej Ukrainy i zachodniej Białorusi."
"Zachodnia Białoruś" to wschodnie terenr II RP (w tym białostocczyzna) więc pasowałoby...
Znalazłem też wspomnienia z sesłania Wandy Pelc, które ukazały się swego czasu w Tygodniku Katolickim Niedziela (
TUTAJ). W części piątej pisze dokładnie o osiedlu zesłańców na lewym brzegu rzeki Szysz, przy ujściu do Irtysza:
"(...) Na wiosnę jeszcze 1940 r. część mężczyzn odesłano do budowy osiedla dla nas przy ujściu rzeki Szysz do Irtyszu. Budowano tam dwuizbowe i czteroizbowe domy drewniane, uszczelniane mchem, kryte deskami. Nasz Józef też przy nich pracował jako cieśla. Jesienią przenieśliśmy się z Bolszoj Prystani na Ust´ Szysz do tego nowego osiedla. Tam każda rodzina otrzymała jedną izbę. Wówczas zupełnie straciliśmy nadzieję na rychły powrót do Polski. "
Wygląda więc na to że w tym miejscu istniała kolonia zesłańców. W lipcu 1941 "osadzono" tam 78 polaków (na podstawie danych z Instytutu Hoovera).
Przyszedł czas na mapy.
Miejscowość o tej nazwie (Усть-Шиш) - leżąca przy ujściu rzeki Szysz do Irtysza (stąd nazwa miejscowości) odnalazłem najpierw na mapach google, później rosyjskim yandex.ru (dobry z uwagi na rosyjskojęzyczne nazwy) ->
http://maps.yandex.ru/?ll=73.390007%2C5 ... Cskl%2Csat
a w końcu na bing.com który o dziwo dysponuje mapą lotniczą tego rejonu o największym poziomie szczegółów ->
http://www.bing.com/maps/?v=2&cp=57.328 ... orm=LMLTCC
Albo ponosi mnie już wyobraźnia, albo na zdjęciach z bing-a da się dostrzec w wielu miejscach, nawet dość wyraźnie, pozostałości zabudowań...
Na deser radziecka mapa topograficzna, wg. której na lewym brzegu rzeki Szysz (w czerwonym okręgu) istnieją jakieś zabudowania (w tym momencie już raczej w czasie przeszłym - niestety nie wiem z którego roku jest ta mapa):
Temat ciekawy, tak jak i historia samego miejsca (Ust'-Shish), nie daje mi jednak spokoju "wieś Krasny Jar". Czyżby taką nazwę nosiła owa lewobrzeżna kolonia zesłańców? Niestety, ale jak dotąd nie udało mi się dotrzeć do informacji, które mogłyby potwierdzić tą hipotezę, albo choć rzucić na ten problem więcej światła (poszukiwań nie ułatwia moja nieznajomość jęz. rosyjskiego). Dowiedziałem się że w tym miejscu "osiedlano" zesłańców także przed 1940 r. Może ktoś z Was spotkał się już z tym zagadnieniem, może posiada sam jakieś informacje, lub może skierować do odpowiednich źródeł?