genealodzy.pl

Tomek chyba ma rację, to słowo w akcie 'Fortzman' jest zniekształconą nazwą niemiecką zajęcia (zawodu), która może mieć dwa znaczenia:
1) forszpan(wg słownika z 1908r) lub (jak podaje Tomek) forszman - tj stangret, foryś
2) forsztman - od Forstmann - leśniczy, (foszt -las, forsztować - zakładać nowy las).

1.Użute słowo "PRZYTONIĆ" jest rusycuzmem i znaczy: dać schronienie, przystań(zbudowanym na podobieństwo fonetyki do polskiego słowa PRZYTON - ton cząstkowy, dodatkowy, harmoniczny), wziętym ze spolszczenia rosyjskiego słowa ПРИТОН - (от приткнуться или притнуться?) пристанище, прибежище, убежище, приют, пристань;( wg słownika Dala).
2. Z wymienionych tytułów łacińskich używanych przy imionach chłopów, najpopularniejszy był "pracowity". Inne określenia patrz Słownik JPol. XVII/XVIII wieku PAN
http://xvii-wiek.ijp-pan.krakow.pl/pan_ ... asla=12238

A jednak w tym przypadku znaczenie jest inne. Sprawę wyjaśniła notatka z 1552 roku, gdzie użyto określenia „sepitura alias (czyli) rikovanie”. Sepitura to po łacinie: ogrodzenie, wał, przegroda. Natomiast J. Karłowicz w „Słowniku Języka Polskiego”, Warszawa 1912, podaje: „Ryk” – ogrodzenie z kamienia polnego.
Granice pomiędzy poszczególnymi wsiami wytyczano w liniach pomiędzy kopcami granicznymi. Kiedy jednak granica biegła łukiem kopce nie wystarczały. Tam gdzie było dużo kamienia układano z nich murek/wał.
Pozdrawiam
Lech

Dziękuję za informację o innym (chyba bardziej odpowiadającym tekstowi) znaczeniu tego słowa. Proszę dopisać to słowo do naszego słownika łacińsko-polskiego.

Proszę o wyjaśnienie zwrotu "wierzyciel sum na ". Spotkałam się ze sprzecznymi informacjami wyjaśniającymi ten zwrot.
pozdrawiam Beata

Beato,

może, że tu chodzi o to?

Wierzyciel sum na:
- poczet…;
- ubezpieczenia…;
- rzecz podatnika;
- pokrycie honorarium;
- zobacz więcej.

Szkoda, że nie podałaś kontekstu wyrażenia.

Pozdrawiam –
Virg@

podaję cały zwrot, który znalazłam w herbarzu:
w roku 1816 Szymon był wierzycielem sum na Sułkowie
Pozdrawiam Beata

Chyba już wszystko wiem, dziękuję Beata

W aktach metrykalnych z lat 1820-1838 urodzonych na Wołyniu, spotkałam się określeniem rodziców lub chrzestnych jako "pracowitych" w innych przypadkach "urodzonych".
Pewnie te słowa miały jakieś znaczenie. Może ktoś z Państwa pomoże !
Pozdrawiam
Marylka z Mazowsza

"Pracowici" - chłopi, "urodzeni" - szlachta, ale ta mniej zamożna.
Pozdrawiam

Mówiąc nieco dokładniej do "urodzonych" generalnie zaliczano szlachtę posiadającą chłopów pańszczyźnianych - "pracowitych". W przypadku Podlasia, gdzie gospodarstwa były bardzo rozdrobnione bywały przypadki, że dwóch "urodzonych" posiadało jednego "pracowitego". Szlachtę nie posiadającą własnych chłopów (zagonową, zaściankową, szaraczkową) nazywano "szlachetni" (nobilius). Choć bywały przypadki, że ksiądz, nie bawiąc się w subtelności, wpisywał w metrykach "generosus" wszystkim szlachcicom.
Pozdrawiam
Lech

Witam!
Dziękuję bardzo za zainteresowanie moim pytaniem i podpowiedź.
Pozdrawiam Marylka z Mazowsza

Jeżeli były to te same osoby, które w 1820 r. określano jako "szlachetny" a około 1837 jako "pracowity" - oczywiście myślę w tym przypadku o Wołyniu, czyli poza Królestwem Polskim - oznacza tyle, że nie wpisały się według carskiego ukazu do ksiąg szlacheckich, lub nie potrafiły wywieść swego szlachcetwa przed komisją wojewódzką i tym samym tytuł ten, a co ważniejsze prawa z niego wynikajace (np. nietykalności cielesnej, krótkiego okresu służby wojskowej, prawo dziedzicznego posiadania ziemi) utraciły. Wbrew pozorom miało to ogromne znaczenie dla tych osób.
Tadeusz Dzwonkowski

Witam!
Czy można prosić o doszczegółowienie sprawy "utraty" szlachectwa? Mam taki przypadek wśród przodków, że do ok. 1804r osoba występowała jako Generosus, potem jako famatus (sławetny - istotnie chodziło o rzemieślnika: rzeźnika). Z wcześniejszych aktów wiem, że pra...dziadek wywodził się ze szlachty (choć nie znam szczegółów były to rodziny przynajmniej "średniego szczebla"). Nie mam pojęcia, co stało się ok. 1804r. (chodzi o obszar lubelszczyzny, wówczas zabór austriacki), czy był to wybór własny, czy wymuszony przepisami. Czy szlachcic prowadzący działaność rzemieślniczą mógł zachować szlachectwo (formalne, wg. prawa), czy musiał swój stan dopasować do profesji? Ślady owego szlachectwa zachowały się jeszcze długo potem - moja prababka, praprawnuczka owego szlachcica, wiedziała z jakiej szlachty (herbu) się wywodzi.
Pozdrawiam, Marek.

Marku.
Nie mozna tutaj mowic o utracie szlachectwa, skoro jeszcze w 1804 roku w rejestrach okreslany byl jako generosus.
Pozbawic szlachectwa mogl jedynie Krol Rzeczpospolitej jako ten ktory mogl je rowniez zatwierdzac ( nadawac ). Zaden zaborca nie mial tej wladzy.
Zaborca mogl jedynie tego statusu nie uznac, ale nie bylo to jednoznaczne z jego pozbawieniem.
Po roku, bodajze 1772, szlachcic otrzymal prawo zamieszkania w miescie i zajecie sie rzemioslem (co do szczegolow tego,niech sie wypowiedza znawcy przedmiotu ). Stad famatus. Zgodnie z prawem zaborcy.

Zbyszek Maderski