Witam.
Dawidzie, pytasz o pochodzenie nazwiska Sierański i czy jest to nazwisko francuskie? Wspominasz też, iż nazwisko to w przeszłości miało następujące formy: „(…). Sieranski, Sieran a na końcu Sierąn. Konkretnie Joannes Sierąn. (…). Co więcej w jednym z aktów figuruje jako Sieron. (…)”. Poniżej przedstawiam Ci moje subiektywne rozważania na temat ewentualnej etymologii tego nazwiska. Będzie to tylko moja robocza hipoteza o pochodzeniu nazwiska Sierański i nie będzie to hipoteza o francuskim pochodzeniu tej nazwy osobowej.
Nazwisko Sierański najprawdopodobniej zbudowane jest z dwóch członów. Pierwszy z nich to Sierań – rdzeń nazwy osobowej. Drugi to sufiks –ski [ Sierań + ski = Sierański; Sierań–ski ]. Przyrostek –ski mówi nam, że miano z tym sufiksem może wskazywać na:
1. pochodzenie odmiejscowe. Nazwisko przyjęte od nazwy miejscowej przez osobę, która była właścicielem osady, wsi, miasta – nazwisko szlacheckie,
2. pochodzenie odmiejscowe. Nazwisko przyjęte od nazwy miejscowej przez osobę pochodzącą, mieszkającą w danym miejscu – nazwisko nieszlacheckie,
3. pochodzenie strukturalne związane z pozajęzykowymi faktami. W tym przypadku sufiks –ski dodawany był do nazwy osobowej, którą nosiła konkretna osoba w celu przydania nazwisku szlachetności, godności i upodobnienia do nazwiska szlacheckiego, które uznawane było za „lepsze” albo związane to było z modelowością schematu nazewniczego. Nazwiska takie powstawały od:
• imienia, przezwiska, przydomka albo od protnazwiska,
• zawodu, stanowiska, pełnionej funkcji,
• każdego innego apelatywu.
Przyjmuję, że osoby o nazwisku Sierański [ Sieranski ] przed przyjęciem tej nazwy osobowej jako nazwiska dziedzicznego, w dzisiejszym tego słowa rozumieniu, posługiwały się [ nazywane były, zapisywano ich jako ] innym mianem, to jest nazwą osobową Sieran lub Sierąn albo Sieron. Tak więc można załozyć, iż nazwa osobowa Sieran, Sierąn albo Sieron była (proto)nazwiskiem. To (proto)nazwisko to w zasadzie rdzeń Sierań(n), który jest pierwszym członem nazwiska Sierań(n) –ski. Tak wieć mamy następujące (proto)nazwiska: Sieran, Sierąn, Sieron oraz Sierań. Sieron, Sieroń to też obecnie istniejące nazwisko. Na portalu Moikrewni.pl znajduje się zakładka „Mapa nazwisk”, w której ukazane jest rozmieszczenie konkretnego nazwiska i jego występowanie na obszarze obecnej Polski. Według tej mapy w Polsce osób o nazwisku Sieron jest 15 a o nazwisku Sieroń jest około 1871. Natomiast osób o nazwisku Sieroński jest tylko 51 a o nazwisku Sierański jest 284.
http://www.moikrewni.pl/mapa/kompletny/ ... 84ski.html
Przyjrzyjmy się rdzeniowi Sierań. Sierań według mojego oglądu jest skróconą formą pełnego dwuczłonowego imienia. W Słowiańszczyźnie skracanie imion było na porządku dziennym. Skracano pełne imiona słowiańskie i staropolskie oraz chrześcijańskie. Jedną z metod skracania dwuczłonowych imion było używanie pierwszego lub drugiego członu imienia z różnymi sufiksami zdrobniającymi albo spieszczającymi. Za przykład niech posłuży dwuczłonowe imię Mirosław. Mirosław = Mir–ek, Mir–ko, Mir–ach, Mir–ak, Mir–ow; Sław–ek, Sław–ko itp.. Do sufiksów spieszczających należą też przyrostki ze zmiękczoną spółgłoską „ń”, a więc „–ań i –oń”. Takie przyrostki znajdujemy w nazwach osobowych Sier–ań oraz Sier–oń. W obu przypadkach tych mian ich rdzenie jest słowo „Sier”, różni je tylko przyrostek.
W języku prasłowiańskim istniało słowo „sirЪ”, które znaczy ‘pozbawiony czegoś’. Od tego słowa powstało staropolskie imię Sirosław, które złożone jest z dwóch członów: Siro– [ „pozbawiony” albo „pozbawiony czegoś” ] i – sław [ „sława” ]. Imię to mogło oznaczać „pozbawiony sławy”. Od imienia Sirosław powstały między innymi takie skrócone imiona: Sira, Sirka, Sirek, Sirko, Sirkow, Sirach, Sirosz itp.. Od około XIII wieku nastąpiło rozszerzenie artykulacyjne samogłoski – i– [ w grupie –ir– ] w –er [ po miękkiej ] a to spowodowało, że obok imienia Sirosław zaczęło pojawiać się imię Sierosław. Od Sierosława powstały między innymi takie skrócone i zdrobniałe formy tego imienia jak: Sierka, Sierszka, Sierzka. Wydaje się, iż do skróconych form imienia Sierosław należy dołączyć i formy Sierań i Sieroń oraz z błędną pisownią Sierąn i z przekształconą fonetycznie formą Sieran i Sieron.
Wiele skróconym imion występuje w różnych nazwiskach przyrostkowych. Z wielkim prawdopodobieństwem do tego typu nazwisk należy też zaliczyć nazwisko Sierański. Według mnie ta nazwa osobowa mogła powstać od (proto)nazwiska Sierań [ Sieroń, Sieran, Sieron ], które pochodzi od skróconego imienia Sierań [ Sieroń, Sieran, Sieron ] a ono wywodzi się od pełnego dwuczłonowego imienia staropolskiego Sierosław [ Sirosław ]. Tak więc nazwisko Sierański w moim odczuciu należy do nazw osobowych pochodzenia strukturalnego związanego z pozajęzykowymi faktami [ sufiks –ski ], o których pisałem na początku.
Pozdrawiam – Roman.
Bibliografia i źródła:
Józef Bubak: Księga naszych imion, 1993.
Jan Stanisław Bystroń: Księga imion w Polsce używanych, 1938.
Henryk Fros, Franciszek Sowa: Twoje imię. Przewodnik onomastyczno – hagiograficzny, 1988.
Maria Karplukówna: Polskie imiona słowiańskie, 1973.
Bogdan Kupis: Nasze imiona, 1991.
Słownik etymologiczno – motywacyjny staropolskich nazw osobowych. Odapelatywne nazwy osobowe. Aleksandra Cieślikowa przy współudziale Janiny Szymowej i Kazimierza Rymuta; Wydawnictwo Naukowe DWN, PAN, Instytut Języka Polskiego PAN; Kraków 2000.
I nie mam pomysłu