Nazwisko Perucki.
: czw 25 lut 2016, 00:58
Witam Przemku.
Widzę, że p. Zbigniew oraz Łucja podali przykłady etymologii nazwiska Perucki. Ja dodam dwie inne etymologie tego nazwiska oraz trochę innych informacji o tym nazwisku.
„Nazwisko Perucki można wywodzić od nazwy miejscowej Perucz, wieś włościańska w powiacie oszmiańskim, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VIII, s. 15, http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geogra ... om_VIII/15 „ [ za dr hab. Alina Naruszewicz-Duchlińska – profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego ].
Ja przytoczę Ci inną etymologię nazwiska Perucki. Etymologia ta została opracowana przez Bogusława Kreja, którą opublikował w swoim opracowaniu pt. „Z księgi polskich nazwisk”. Opracowanie to ukazało się w czasopiśmie „Język Polski”. Organ Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego Wydawany z Zasiłkiem Komitetu Badań Naukowych. Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego; LXXVII, 1997, nr 2/3 ( marzec / czerwiec ); strona 179.
Tak więc, etymologia nazwiska Perucki podana przez Bogusława Kreja brzmi:
„Pewnego objaśnienia wymaga także nazwisko Perucki (359): Wa 54, Op 35, Gd
i Wb po 29, Wr 26, El 24 itd. Najprościej chciałoby się je objaśnić jako rozwinięte
przyrostkiem -ski nazwisko Peruka. I może faktycznie to nazwisko tak powstało. Rzecz
jednak w tym, że nazwisko Peruka nie jest w ogóle w SNWP notowane ( jest tylko Peruk
l), ale jest zapisane nazwisko Perudzki (1): KI l. Czy nie można by więc przyjąć, że
dzisiejszy Perucki jest pewnym ortograficznym uproszczeniem pierwotnego Perudzkiego? A Perudzki? To też nazwisko derywowane, tym razem strukturalnym przyrostkiem -ski, od nazwiska Peruga. Jednak przy formie Perudzki pamiętajmy o znowu
nietypowym rozwoju morfonologicznym na granicy słowotwórczej. Jednak dla chociażby najskromniejszego uprawdopodobnienia alternacji -g- > -dz- (-c-) typu Peruga > Perudzki > Perucki przytoczę przykład alternacji nazwiskowej, którą można by uznać za
analogiczną: Kaluga (247) > Kaludzki (18.) > Kalucki (1123), też Kalużyński (1154)
i Kaluziński (1044); ale i Kaluski (1190) itd.”.
Bogusław Kreja tak pisze o nazwisku Peruga: „Wyjściowe nazwisko Peruga należy do nazwisk odapelatywnych. Mianowicie SW notuje rzeczownik peruga w znaczeniu 'peruka' (SW perukę objaśnia jako 'włosyludzkie przyprawne, nakrycie z włosami na łysą głowę'); w znaczeniu osobowym, które dało początek nazwisku, wyraz ten mógł oznaczać kogoś, kto nosił perukę, ewentualnie perukarza czy fryzjera (ale żadne z tych znaczeń wyrazu peruka nie jest w słownikach poświadczone). [ strona 179 ].
Przemku pytałeś też na forum, czy nazwisko Perucki jest nazwiskiem szlacheckim. Biorąc pod uwagę etymologię podaną przez Bogusława Kreja nazwisko Perucki nie ma nic wspólnego ze szlacheckim pochodzeniem. Natomiast gdy pod uwagę weźmie się etymologię podana przez Alina Naruszewicz-Duchlińską, to nazwisko Perucki może mieć pochodzenie szlacheckie ( od nazwy wsi Perucz jej właściciel przyjął nazwisko ) albo od nazwy tej wsi nazwisko przyjęła osoba pochodząca z tej wsi ( nazwisko nie szlacheckie ). Co prawda w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego (…) pod hasłem Perucz widnieje nastepująca treść: „Perucz, wś. włośc., pow. oszmiański, w 4 okr. pol., gm. i dobra skarbowe Bakszty, okr. wiejski Grabowo, o 3 w. od gminy, 16 dusz rewiz.” Według tej informacji wieś Perucz była wsią włościańską. To znaczy, że nazwisko Perucki mogła przyjąć osoba pochodząca z tej wsi, która nie była szlacheckiego pochodzenia. Z wsią Perucz jest pewien problem. Portalu Baza Miejscowości Kresowych http://www.kami.net.pl/kresy/ nie odnotowuje takiej miejscowości na Kresach. Wnikać z tego może, że wieś Perucz albo zmieniła nazwę, przestała istnieć, nigdy nie była takiej miejscowości lub wystąpił jakiś błąd w druku. Może też nazwa została przekręcona. Moim zdaniem w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego (…) wystąpił błąd, który polegał na przekręceniu nazwy miejscowość. Najprawdopodobniej chodzi o zaścianek szlachecki o nazwie Pierucz I i II [ zaścianek Pierucz I oraz zaścianek Pierucz II ], który w 1923 roku należał do województwa nowogródzkiego, do powiatu wołżyńskiego, do gminy wiejskiej Bakszty i do parafii rzymskokatolickiej Bakszty pod wezwaniem Świętego Huberta. Obecnie wieś Pierucz I-II znajduje się na Bialorusi [ obwód grodzieński, rejon iwieński, sielowiet Bakszty, Pierucz I-II, futor. Po białorusku: Гродзенская вобласць, Іўеўскі раён, Бакштаўскі сельсавет, Перуч I-II, хутар. Po rosyjsku: Гродненская область, Ивьевский район, Бакштовский сельсовет, Перучь I-II, хутор ].
Co ciekawe w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego (…) nie ma wsi o nazwie Pierucz. To moim zdaniem przemawia za tym, że zaścianek szlachecki Pierucz to wieś Perucz.
Powiat wołożyński - powiat utworzony 12 grudnia 1920 r. pod Zarządem Terenów Przyfrontowych i Etapowych z części powiatu oszmiańskiego ( gminy: Traby, Wiszniów, Bakszty, Naliboki, Wołożyn, Derewna, Juraciszki, Zabrzezie, Połoczany, Ługomowicze, Iwje, Lipniszki, Sobotniki i Siedliszcze ). 19 lutego 1921 r. wszedł w skład nowo utworzonego województwa nowogródzkiego II Rzeczypospolitej.
Wieś Grabowo leży kilka kilometrów od wsi Bakszty a one blisko wsi Pierucz I-II, to też przemawia za tym, że wieś Perucz, która wymieniona jest w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego (…) - to zaścianek szlachecki Pierucz I-II.
Zaścianek szlachecki Pierucz I-II nazywany też był Borysowska puszcza, Perucz, Poruck, Porycz, Porucz, Perucz, Poruck, Porycz – nazwy regionalne [ na podstawie publikacji Stanisława Zielińskiego; Spis chronologiczny i alfabetyczny bitew i potyczek 1863-1864; Rapperswil, 1913 – za opracowaniem @aleator – Dynamiczny Herbarz Rodzin Polskich ].
Dodam, że Polska nazwa wsi Perucz może pochodzić od Białoruskiej nazwy Перуч. Natomiast inna Polska nazwa tej wsi – Pierucz może pochodzić od Rosyjskiej nazwy Перучь.
Przemku, pytałeś na forum też o to czy nazwisko Perucki należy do nazwisk szlacheckich? Przyjmując, że nazwisko Perucki może pochodzić od nazwy wsi Pierucz [ Perucz, Poruck, Porycz, Porucz, Perucz, Poruck, Porycz ] istnieje taka możliwość, ale wymaga ona kwerendy genealogicznej. Tadeusz Gajl w swojej publikacji „Herby Szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów [ litera P ] wymienia nazwisko Perucki i podaje, że rodzina ta nosiła herb Korab. Władysław Pulnarowicz w 1937 roku w Przemyślu opublikował książkę pt. Rycerstwo polskie Podkarpacia : ( dawne dzieje i obecne obowiązki szlachty zagrodowej na Podkarpaciu ). W publikacji tej wymieniony jest ród Peruckich, który pieczętuje się herbem Korab.
Na zakończenie dodam, że moim zdaniem nazwisko Perucki jest Polskim nazwiskiem. Niektóre zamieszczone informacje wymagają weryfikacji ale to już pozostawiam Tobie.
Pozdrawiam – Roman.
Źródła:
http://www.radzima.net/pl/miejsce/pierucz_i-ii.html
https://pl.wikipedia.org/wiki/Powiat_oszmiański
https://pl.wikipedia.org/wiki/Oszmiana
https://pl.wikipedia.org/wiki/Powiat_wo ... y%C5%84ski
http://www.genealogia.okiem.pl/powstani ... 1863-05-11
http://www.radzima.net/pl/miejsce/pierucz_i-ii.html
http://webcache.googleusercontent.com/s ... clnk&gl=pl
http://www.kami.net.pl/kresy/
http://www.stankiewicze.com/index.php/i ... 43&sub=689
http://sanockabibliotekacyfrowa.pl/dlib ... ent?id=422
http://www.rycerstwopodkarpacia.republika.pl
Widzę, że p. Zbigniew oraz Łucja podali przykłady etymologii nazwiska Perucki. Ja dodam dwie inne etymologie tego nazwiska oraz trochę innych informacji o tym nazwisku.
„Nazwisko Perucki można wywodzić od nazwy miejscowej Perucz, wieś włościańska w powiacie oszmiańskim, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VIII, s. 15, http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geogra ... om_VIII/15 „ [ za dr hab. Alina Naruszewicz-Duchlińska – profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego ].
Ja przytoczę Ci inną etymologię nazwiska Perucki. Etymologia ta została opracowana przez Bogusława Kreja, którą opublikował w swoim opracowaniu pt. „Z księgi polskich nazwisk”. Opracowanie to ukazało się w czasopiśmie „Język Polski”. Organ Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego Wydawany z Zasiłkiem Komitetu Badań Naukowych. Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego; LXXVII, 1997, nr 2/3 ( marzec / czerwiec ); strona 179.
Tak więc, etymologia nazwiska Perucki podana przez Bogusława Kreja brzmi:
„Pewnego objaśnienia wymaga także nazwisko Perucki (359): Wa 54, Op 35, Gd
i Wb po 29, Wr 26, El 24 itd. Najprościej chciałoby się je objaśnić jako rozwinięte
przyrostkiem -ski nazwisko Peruka. I może faktycznie to nazwisko tak powstało. Rzecz
jednak w tym, że nazwisko Peruka nie jest w ogóle w SNWP notowane ( jest tylko Peruk
l), ale jest zapisane nazwisko Perudzki (1): KI l. Czy nie można by więc przyjąć, że
dzisiejszy Perucki jest pewnym ortograficznym uproszczeniem pierwotnego Perudzkiego? A Perudzki? To też nazwisko derywowane, tym razem strukturalnym przyrostkiem -ski, od nazwiska Peruga. Jednak przy formie Perudzki pamiętajmy o znowu
nietypowym rozwoju morfonologicznym na granicy słowotwórczej. Jednak dla chociażby najskromniejszego uprawdopodobnienia alternacji -g- > -dz- (-c-) typu Peruga > Perudzki > Perucki przytoczę przykład alternacji nazwiskowej, którą można by uznać za
analogiczną: Kaluga (247) > Kaludzki (18.) > Kalucki (1123), też Kalużyński (1154)
i Kaluziński (1044); ale i Kaluski (1190) itd.”.
Bogusław Kreja tak pisze o nazwisku Peruga: „Wyjściowe nazwisko Peruga należy do nazwisk odapelatywnych. Mianowicie SW notuje rzeczownik peruga w znaczeniu 'peruka' (SW perukę objaśnia jako 'włosyludzkie przyprawne, nakrycie z włosami na łysą głowę'); w znaczeniu osobowym, które dało początek nazwisku, wyraz ten mógł oznaczać kogoś, kto nosił perukę, ewentualnie perukarza czy fryzjera (ale żadne z tych znaczeń wyrazu peruka nie jest w słownikach poświadczone). [ strona 179 ].
Przemku pytałeś też na forum, czy nazwisko Perucki jest nazwiskiem szlacheckim. Biorąc pod uwagę etymologię podaną przez Bogusława Kreja nazwisko Perucki nie ma nic wspólnego ze szlacheckim pochodzeniem. Natomiast gdy pod uwagę weźmie się etymologię podana przez Alina Naruszewicz-Duchlińską, to nazwisko Perucki może mieć pochodzenie szlacheckie ( od nazwy wsi Perucz jej właściciel przyjął nazwisko ) albo od nazwy tej wsi nazwisko przyjęła osoba pochodząca z tej wsi ( nazwisko nie szlacheckie ). Co prawda w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego (…) pod hasłem Perucz widnieje nastepująca treść: „Perucz, wś. włośc., pow. oszmiański, w 4 okr. pol., gm. i dobra skarbowe Bakszty, okr. wiejski Grabowo, o 3 w. od gminy, 16 dusz rewiz.” Według tej informacji wieś Perucz była wsią włościańską. To znaczy, że nazwisko Perucki mogła przyjąć osoba pochodząca z tej wsi, która nie była szlacheckiego pochodzenia. Z wsią Perucz jest pewien problem. Portalu Baza Miejscowości Kresowych http://www.kami.net.pl/kresy/ nie odnotowuje takiej miejscowości na Kresach. Wnikać z tego może, że wieś Perucz albo zmieniła nazwę, przestała istnieć, nigdy nie była takiej miejscowości lub wystąpił jakiś błąd w druku. Może też nazwa została przekręcona. Moim zdaniem w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego (…) wystąpił błąd, który polegał na przekręceniu nazwy miejscowość. Najprawdopodobniej chodzi o zaścianek szlachecki o nazwie Pierucz I i II [ zaścianek Pierucz I oraz zaścianek Pierucz II ], który w 1923 roku należał do województwa nowogródzkiego, do powiatu wołżyńskiego, do gminy wiejskiej Bakszty i do parafii rzymskokatolickiej Bakszty pod wezwaniem Świętego Huberta. Obecnie wieś Pierucz I-II znajduje się na Bialorusi [ obwód grodzieński, rejon iwieński, sielowiet Bakszty, Pierucz I-II, futor. Po białorusku: Гродзенская вобласць, Іўеўскі раён, Бакштаўскі сельсавет, Перуч I-II, хутар. Po rosyjsku: Гродненская область, Ивьевский район, Бакштовский сельсовет, Перучь I-II, хутор ].
Co ciekawe w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego (…) nie ma wsi o nazwie Pierucz. To moim zdaniem przemawia za tym, że zaścianek szlachecki Pierucz to wieś Perucz.
Powiat wołożyński - powiat utworzony 12 grudnia 1920 r. pod Zarządem Terenów Przyfrontowych i Etapowych z części powiatu oszmiańskiego ( gminy: Traby, Wiszniów, Bakszty, Naliboki, Wołożyn, Derewna, Juraciszki, Zabrzezie, Połoczany, Ługomowicze, Iwje, Lipniszki, Sobotniki i Siedliszcze ). 19 lutego 1921 r. wszedł w skład nowo utworzonego województwa nowogródzkiego II Rzeczypospolitej.
Wieś Grabowo leży kilka kilometrów od wsi Bakszty a one blisko wsi Pierucz I-II, to też przemawia za tym, że wieś Perucz, która wymieniona jest w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego (…) - to zaścianek szlachecki Pierucz I-II.
Zaścianek szlachecki Pierucz I-II nazywany też był Borysowska puszcza, Perucz, Poruck, Porycz, Porucz, Perucz, Poruck, Porycz – nazwy regionalne [ na podstawie publikacji Stanisława Zielińskiego; Spis chronologiczny i alfabetyczny bitew i potyczek 1863-1864; Rapperswil, 1913 – za opracowaniem @aleator – Dynamiczny Herbarz Rodzin Polskich ].
Dodam, że Polska nazwa wsi Perucz może pochodzić od Białoruskiej nazwy Перуч. Natomiast inna Polska nazwa tej wsi – Pierucz może pochodzić od Rosyjskiej nazwy Перучь.
Przemku, pytałeś na forum też o to czy nazwisko Perucki należy do nazwisk szlacheckich? Przyjmując, że nazwisko Perucki może pochodzić od nazwy wsi Pierucz [ Perucz, Poruck, Porycz, Porucz, Perucz, Poruck, Porycz ] istnieje taka możliwość, ale wymaga ona kwerendy genealogicznej. Tadeusz Gajl w swojej publikacji „Herby Szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów [ litera P ] wymienia nazwisko Perucki i podaje, że rodzina ta nosiła herb Korab. Władysław Pulnarowicz w 1937 roku w Przemyślu opublikował książkę pt. Rycerstwo polskie Podkarpacia : ( dawne dzieje i obecne obowiązki szlachty zagrodowej na Podkarpaciu ). W publikacji tej wymieniony jest ród Peruckich, który pieczętuje się herbem Korab.
Na zakończenie dodam, że moim zdaniem nazwisko Perucki jest Polskim nazwiskiem. Niektóre zamieszczone informacje wymagają weryfikacji ale to już pozostawiam Tobie.
Pozdrawiam – Roman.
Źródła:
http://www.radzima.net/pl/miejsce/pierucz_i-ii.html
https://pl.wikipedia.org/wiki/Powiat_oszmiański
https://pl.wikipedia.org/wiki/Oszmiana
https://pl.wikipedia.org/wiki/Powiat_wo ... y%C5%84ski
http://www.genealogia.okiem.pl/powstani ... 1863-05-11
http://www.radzima.net/pl/miejsce/pierucz_i-ii.html
http://webcache.googleusercontent.com/s ... clnk&gl=pl
http://www.kami.net.pl/kresy/
http://www.stankiewicze.com/index.php/i ... 43&sub=689
http://sanockabibliotekacyfrowa.pl/dlib ... ent?id=422
http://www.rycerstwopodkarpacia.republika.pl