Tomasz_Mierzejek pisze:Witam. Proszę o informację o nazwiskach: Ejzak, Drząszcz.
Tomaszu, witaj.
Rozważania o pochodzeniu nazwiska Drząszcz.
Każde przeszłe czy współczesne nazwisko to zagadka etymologiczna, w tym i nazwa osobowa Drząszcz. Miano to kryje w sobie pochodzenie konkretnego nazwania, jego źródłosłów oraz zmiany jego znaczenia i formy w miarę upływu czasu. Rozszyfrowanie polega na odtworzenie wyjściowej postaci wyrazu, wykrycie przypuszczalnego znaczenia pierwotnego, wyjaśnienie jego dalszego rozwoju semantycznego i objaśnienie struktury morfologicznej. Badania etymologiczne opiera się często na analizie porównawczej. Bywa, że nie da się jednoznacznie ustalić pochodzenia i znaczenia konkretnej nazwy osobowej i dlatego mogą istnieć obok siebie różne genezy tego samego miana. Czasami pomocna bywa ludowa etymologia, która zazwyczaj próbuje określać pochodzenie wyrazów na podstawie podobieństwa ich formy dźwiękowej [ wymowy, brzmienia ] do innych wyrazów.
Nielekko jest bez szerszego kontekstu lub innych dodatkowych informacji wnioskować o genezie nazwiska Drząszcz. W mojej ocenie tylko wszechstronna kwerenda różnych źródeł, w tym dokumentów historycznych, genealogicznych, słownikowych czy językoznawczych może, choć nie musi, odpowiedzieć na pytanie od kogo, od czego, w jaki sposób i kiedy powstała konkretna nazwa osobowa oraz rozwiać różne dylematy odnoszące się do pochodzenia społecznego albo etnicznego osób noszących miano Drząszcz. Bo jak mówił profesor Kazimierz Rymut: „By w sposób prawidłowy podać genezę konkretnego nazwiska, trzeba by śledzić historię danej rodziny. Tak samo brzmiące dzisiejsze nazwiska dwu rodzin mogą mieć bowiem dwie różne genezy”. Natomiast, profesor Aleksander Brückner wielokrotnie pisał, że „my dziś nie rozumiemy znaczenia różnych słów używanych dawniej”. Pamiętać też trzeba, że niektóre słowa mogą pochodzić z różnych historycznych dialektów języka polskiego, w tym i z gwary. Nie można też wykluczyć, iż wspomniane miana są reliktem wywodzącym się z języka [pra]słowiańskiego albo staropolskiego. W grę mogą też wchodzić inne języki. Zatem, i hybrydy językowe lub/i spolszczenia obcych nazw osobowych. Nie można też odrzucić przeinaczeń pisowni albo zjawisk fonetycznych itd.
Skoro nic nie napisałeś o historii osób noszących nazwisko Drząszcz, na przykład: gdzie i w jakim czasie owe osoby mieszkały, czy zmieniała się pisownia miana na przestrzeni czasu, to zaproponuję Ci moje subiektywne spojrzenie na etymologię wspomnianej nazwy osobowej.
Nazwa osobowa Drząszcz.
Zobaczmy co można powiedzieć o nazwie osobowej Drząszcz na gruncie polskiej fonetyki. Miano to zakończone jest głoską sz oraz cz. Głoska sz oraz cz przynależy do szeregu głosek szumiących, które tworzą grupę spółgłoskową szcz. Tak więc Drząszcz to raczej szumiące miano. Szumienie i szeleszczenie to cecha języka polskiego. Głoska sz jak i głoska cz należy też do grupy głosek bezdźwięcznych. Zatem, można stwierdzić, że nazwa osobowa Drząszcz została zapisana w formie bezdźwięcznej. W opozycji do głoski bezdźwięcznej sz oraz cz odpowiednio stoi głoska dźwięczna ż oraz dż [ sz – ż, cz – dż ]. Podobnie jest w przypadku bezdźwięcznej grupy spółgłoskowej szcz, której odpowiada dźwięczna grupa spółgłoskowa żdż. Udźwięczniając bezdźwięczne nazwanie Drząszcz brzmiałoby one Drzążdż. Tu dodam, że głoski ż, dż należą też do szeregu głosek szumiących i do grupy głosek dźwięcznych. Głoski sz, ż, cz, dż są najtrudniejszymi głoskami języka polskiego. Poprawna ich wymowa wymaga sprawnie działającego całego aparatu mowy i prawidłowo funkcjonującego słuchu fonematycznego. Dysfunkcja aparatu mowy i słuchu fonematycznego powoduje złą wymowę albo niewłaściwą percepcję słuchową. Z drugiej strony w języku polskim występuje proces ubezdźwięcznienia głosek. W wyniku tego procesu niektóre głoski tracą swoją dźwięczność, na przykład piszemy krzyk a wymawiamy kszyk [ głoska ż/rz – sz ].
W mojej ocenie na skutek dysfunkcji aparatu mowy lub/i słuchu fonematycznego albo procesu ubezdźwięcznienia głosek mogło dojść do zapisania nazwy osobowej Drzążdż pod postacią graficzną Drząszcz.
To jest moja robocza hipoteza jak mogło dojść do powstania miana zapisanego pod postacią graficzną Drząszcz.
Tylko co znaczy wyraz drzążdż? Antoni Krasnowolski i Władysław Niedźwiedzki w Warszawie, w roku 1920, w wydawnictwie M. Arcta wydali Słownik Staropolski. W tomie 1 na stronie 58 widnieje hasło Drzążdż, pod którym czytamy: „Drzążdż, trzaski i gałęzie, naniesione wodą.”.
[ Według Słownika Języka Polskiego trzaska – drobny kawałek drewna używany zwykle na podpałkę, drzazga ].
W roku 1997, w Krakowie pod redakcją Kazimierza Rymuta ukazał się II tom C – D opracowania pt. Nazwy Miejscowe Polski. Historia, Pochodzenie, Zmiany. Publikacja została wydana przez Polską Akademię Nauk Instytut Języka Polskiego. Na stronie 419 pod hasłem Drążdżewo czytamy: „Drążdżewo, (…). – Od n. os. Drzążdż SSNO I 539, z suf. -ewo. N. os. od stp. Drzążdż ‘chrust’ SpXVI VI 91, psł. *dręzga ‘las, bagno, też ‘chrust’ Spsł IV 225. (…).”. Z cytowanego tekstu dowiadujemy się, że istniała nazwa osobowa Drzążdż, która pochodzi od staropolskiego apelatywu drzążdż ‘chrust’ a on wywodzi się od prasłowiańskiego słowa *dręzga ‘las, bagno, też chrust’.
W roku 2002 w Polsce osób o nazwisku Drzążdż było 4. [ 2. kobiety i 2. mężczyzn ]. Rozkład występowania tej nazwy osobowej znajdziesz na mapie pod linkiem:
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... %BCd%C5%BC
W roku 2002 w Polsce osób o nazwisku Drząszcz było 275, w tym 131 kobiet i 144 mężczyzn. Występowanie nazwiska zobaczysz na mapie pod linkiem:
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... %C4%85szcz
W Polsce w roku 2002 występowało też nazwisko Drzonszcz. Takich osób w tym czasie było 6. W tym 3 kobiety i 3 mężczyzn. Gdzie one mieszkały na obszarze Polski w tym czasie zobaczyć możesz na mapie pod linkiem:
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... =Drzonszcz
W Polsce występuje też nazwisko Dżąszcz.
Kończąc, zaznaczę tylko, że moim zdaniem pierwotną nazwą osobową było miano brzmiące Drzążdż, które w wyniku różnych przyczyn, o których wspomniałem wcześniej, przekształciło się w nazwisko Drząszcz, Dżąszcz, Drzonszcz.
Pozdrawiam – Roman.
