Witam.
Darku, poniżej zamieszczam moją hipotezę o pochodzeniu nazwiska Grajper [ Grayper ].
Według niemieckiej strony Ancestry.de nazwisko Grajper, Grayper w Niemczech nie występuje. Według innej niemieckiej strony Verwandt.de w Niemczech nazwisko Grajper jest odnotowane 2 razy. Osoby o tym nazwisku mieszkają w mieście Frankfurt nad Odrą [ niemiecki: Frankfurt ( Oder ), dawniej Frankfurt an der Oder; polska historyczna nazwa Słubice ]. Natomiast osób o nazwisku Grayper nie odnotowano. W Polsce, według strony Moikrewni.pl, nazwisko Grajper odnotowane jest 229 razy. Natomiast osób o nazwisku Grayper, według strony Moikrewni.pl, w Polsce nie odnotowano.
Za niemieckim pochodzeniem nazwy osobowej Grajper [ Grayper ] może przemawiać sufiks –er, który jest typowym niemieckim przyrostkiem. Cząstka –er należy między innymi do sufiksów derywacyjnych tworzących rzeczowniki odczasownikowe, w połączeniu z tematem czasownika oznacza wykonawcę czynności rodzaju męskiego ( na przykład: arbeit / en + er > Arbeiter ). Według mnie nazwisko Grajper [ Grayper ] może być polską formą niemieckiego nazwiska – tylko jakiego nazwiska? Przypuszczam, że spolonizowane nazwisko Grajper [ Grayper ] może pochodzić od niemieckiego nazwiska Graper, które powstało od niemieckiego apelatywu graper. Zatem, czy obecnie na terenie Niemiec występuje nazwisko Graper? Według strony Verwandt.de w Niemczech obecnie mieszka 29 osób o nazwisku Graper a według Ancestry.de takich osób jest 21. Wynika z tego, że nazwisko Graper w Niemczech jest bardzo rzadkim nazwiskiem. W Polsce nazwisko Graper, według portalu Moikrewni.pl, nie występuje.
Jak wspomniałem powyżej cząstka –er należy między innymi do sufiksów derywacyjnych tworzących rzeczowniki odczasownikowe, w połączeniu z tematem czasownika oznacza wykonawcę czynności rodzaju męskiego. Tak więc, nazwisko Graper najprawdopodobniej powstało od apelatywu graper. Apelatyw „graper” jest zbudowany z tematu „grap” i przyrostka –er [ grap / en + er > graper ]. Zatem, wyraz pospolity „graper” [ obejmujący swym znaczeniem wykonawcę czynności ] został utworzony od apelatywu „grapen”. Jakie znaczenie pojęciowe ma wyraz „grapen”?
Grapen [ inne formy zapisu w języku niemieckim: Grape, Grappe, Grappen, Grope, Gropen, Groppe, Groppen ] – to garnek na trzech nogach [ kuchenne naczynie, które pojawiło się w XII wieku ]. Początkowo wykonywany był z gliny, a później z brązu. W XVIII wieku odlewany był już z żeliwa [ w Polsce byłby to osoba wytwarzająca kociołki na trzech nogach ].
Biorąc powyższe pod uwagę wyraz pospolity „graper” oznacza wykonawcę garnków na trzech nogach. Zatem graper, to zawód polegający na wykonywaniu garnków na trzech nogach z gliny. Zatem, pierwsza osoba nosząca nazwisko Graper zajmowała się produkcją garnków nazywanych „grapen”. Tak więc, moim zdaniem niemiecki wyraz pospolity „graper” po polsku znaczy ‘garncarz’ i najprawdopodobniej jest to bardzo stary wyraz – słowo.
Oczywiście jest to tylko moja hipoteza na temat ewentualnego pochodzenia nazwiska Graper. Wielce prawdopodobnym jest też, że nazwisko Grajper [ Grayper ] jest polską formą niemieckiego nazwiska Graper – to też moja hipoteza dotycząca pochodzenia nazwiska Grajper [ Grayper ].
W mojej ocenie nazwisko Grayper jest formą poprzedzającą nazwisko Grajper. W mojej ocenie wynika to z ortografii języka polskiego gdzie y > j. Podobnie jak to miało miejsce w nazwisku Woyciechowski, które później przyjęło formę Wojciechowski lub Maryanna > Marjanna > Marianna.
Według jednej z niemieckich stron, poświęconych etymologii niemieckich nazwisk powstałych od wykonywanego zawodu, nazwisko „Gräper, Gröper ( Hamburg oft ) – urkdl. Großer, machte irdene Töpfe ( gropen ), im Unterschied zum - >Grapengießer. Dazu auch Grape, Grope, auch Gra(a)p.”. Po polsku może to brzmieć: Gräper, Gröper ( Hamburg często ) – Großer, robił gliniane garnki ( gropen ), w przeciwieństwie do Grapengießer. Inne nzawy Grape, Grope, auch Gra(a)p.
Dodam, że Grapengießer to osoba odlewająca garnki z metalu. Etymologia ta potwierdza, że wyraz pospolity „graper” to ‘garncarz’.
Według Niemieckiego słownika prawnego [ Deutsches Rechtswörterbuch – DRW) ] apelatyw Groper jest równy wyrazowi Töpfer, który znaczy ‘garncarz’, a słowo „topf” – garnek. Nazwa zawodu „groper” była notowana przynajmniej w 1351 roku.
Na niemieckiej stronie Enzyklo.de Deutsche Enzyklopadie wyraz pospolity „graper” ma następującą etymologię:
„Groper, Gröper, Familiennamenforschung: aus der alten, früher in ganz Nord- und Mitteldeutschland üblichen Bezeichnung für den Töpfer (mittelniederdeutsch groper) hervorgegangene Familiennamen, Töpfer.”
Z tej etymologii najważniejsze jest to, że nazwiska Groper, Gröper odpowiada nazwisku Töpfer, które znaczy „Garncarz”. Nie mniej istotną informacją jest to, że wyraz „groper” pochodzi z dialektu dolnoniemieckiego gdzieś w przedziale XIII – XV wiek.
Reasumując, można postawić hipotezę mówiącą, że nazwisko Grajper [ Grayper ] jest polską [ spolszczoną ] formą niemieckiego nazwiska Graper, które pochodzi od apelatywu graper, który znaczy ‘garncarz’.
Darku, oczywiście jest to tylko moja hipoteza. Tobie pozostawiam weryfikację i ocenę.
Pozdrawiam, Roman.
Źródła:
Wielki słownik polsko – niemiecki [ Wiktorowicz Józef Frączek Agnieszka (red.) ]; Wydawnictwo Naukowe PWN; 2008.
https://de.wikipedia.org/wiki/Grapen
http://www.der-familienstammbaum.de/
http://www.enzyklo.de/Begriff/Grapen
http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/grapen
http://smtp.kamienpomorski.pl/news.php?readmore=1670
http://www.enzyklo.de/Begriff/Grapengie%C3%9Fer
