Gocha_D pisze:Witam!
Poszukuję etymologii nazwisk Ceremuga, Małysa, Trybała oraz Harazmus (Arazmus).
Z góry dziękuję za pomoc.
Pozdrawiam
Gocha_D
Gocha_D, dobry wieczór.
W dniu 11 sierpnia 2023 roku pytałaś o etymologię nazwiska Ceremuga, Małysa, Trybała oraz Harazmus ( Arazmus ). Pani Ewa Szczodruch w dniu 12 sierpnia 2023 roku podała Ci genezę trzech nazw osobowych, to jest Małysa, Trybała oraz Harazmus ( Arazmus ). Pozostało jedno miano – Ceremuga, bez ustalonej etymologii. Spróbuję zmierzyć się z tym wyzwaniem.
Rozważania o genezie nazwiska Ceremuga – Robocza hipoteza.
W mojej ocenie nazwisko Ceremuga powstało od tematu słowotwórczego cerem- do którego dodano przyrostek -uga [ cerem-+-uga = ceremuga ].
Sufiks -uga [ -ug ] należy do kategorii przyrostków nomina attributiva [ nazwy nosicieli cech ] tworzących rzeczowniki.
Zatem, miano Ceremuga z dużym prawdopodobieństwem może należeć do nazw charakteryzujących osoby przez pryzmat ich stosunku, skłonności do określanego obiektu, rzeczy, przedmiotu, rośliny itp. W takim razie, osoba nazwana Ceremuga musiała przejawiać jakieś przymioty [ cechy ], które był charakterystyczne dla jakiegoś obiektu. Tylko jaki to obiekt był motywatorem powstania miana Ceremuga?
Ksiądz kanonik Stanisław D. Kozierowski w swojej publikacji noszącej tytuł „Nazwiska, przezwiska, przydomki, imiona polskie niektórych typów słowotwórczych. Księga rodzaju ludu polskiego”, która została wydana w Poznaniu, w roku 1938 roku, wymienia nazwisko Ceremuga i nazwisko Czeremuga. Moim zdaniem z dużą dozą prawdopodobieństwa miano Ceremuga jest obocznością nazwy osobowej Czeremuga, które powstało na gruncie mazurzenia. Mazurzenie występuje w wielu dialektach języka polskiego. I jest to proces fonetyczny polegający na wymawianiu zamiast spółgłosek dziąsłowych sz, cz, ż, dż głosek zębowych: s, c, z, dz. Na przykład: czapka jako capka, czapla jako capla, żaba jako zaba.
Przyjmując, że nazwisko Ceremuga jest zamazurzoną formą nazwy osobowej Czeremuga to tematem słowotwórczym jest rdzeń czerem-. Wobec tego motywatorem powstania nazwiska Czeremuga może być roślina o nazwie Czeremcha.
Czeremcha to gatunek drzewa lub dużego krzewu z rodziny różowatych. Posiada owoce kuliste, błyszczące, czarne, słodko-gorzkie pestkowce wielkości grochu. Średnica ok. 8 mm. Po rozgnieceniu lepkie. Owoce dojrzewają we wrześniu / październiku. Nasiona rozsiewane są przez ptaki. W medycynie ludowej uznawana była za roślinę leczniczą - m.in. młode liście zawierają glikozydowe związki lotne o własnościach odkażających, bakteriobójczych, a także toksycznych dla wielu owadów. Surowcem zielarskim jest kora czeremchy pozyskiwana z młodych gałązek, razem z pąkami liściowymi. Używana była w medycynie ludowej jako środek ściągający, moczopędny i przeciwreumatyczny. Drewno pozyskiwane z Czeremchy używane był też do wyrobu drobnych przedmiotów.
Grzegorz Bobrowicz w swoim Słowniku Polskiego Języka Przyrodniczego pod hasłem „Czeremcha” wymienia wiele nazw dawniejszych i ludowych czeremchy, w tym: czerema, czeremba, czeremka, czerempka, czeremszyna, czeremucha. W mojej ocenie wszystkie te nazwy powstały na skutek procesu zwanego mutylacją [ od łacińskiego mutilatio ‘okaleczenie’ ]. Taki proces polega na tworzeniu wyrazów powstałych z ucięcia innych słów w miejscu dość przypadkowym – w miejscu, które nie stanowi granicy morfologicznej. Odcięta cząstka przekształca się w kategorię morfologiczną i tworzy rdzeń poszerzony o przyrostki lub o morfem fleksyjny. W przypadku wyżej wymienionych nazw powstały one na skutek uszczuplenia wyrazu czeremcha w miejscu czerem- i dodaniu różnych formatów [ czerem-a, czerem-ba, czerem-ka, czerem-pka, czerem-szyna, czerem-ucha ].
Moim zdaniem taki sam proces zaistniał w przypadku nazwy osobowej Czeremuga [ Czerm-+-uga ] oraz miana Ceremuga [ Cerem-+-uga ].
Zatem, z jakimś prawdopodobieństwem nazwisko Ceremuga [ Czeremuga ] pochodzi od nazwy drzewa – krzewu Czeremcha. To tylko moja hipoteza robocza o etymologii nazwy osobowej Ceremuga.
Pozdrawiam – Roman.
, to żart oczywiście