Sarysz to może być gwarowa wersja nazwiska Szarysz. Jak wiemy, w tamtych okolicach często mówi się : cerwóny zamiast czerwony, corny zamiast czarny, sary zamiast szary.
Oczywiście oprócz słowackiej prowincji Szarysz , źródłem pochodzenia nazwiska może być kolor szary ( w gwarze sary). Nazwisko może pochodzić też od przysiółka Sarysz.
Natomiast w pochodzenie od imienia Sarah(Sara) jak sugeruje profesor Rymut nie wierzę absolutnie. Profesor dopuszcza też pochodzenie od nazwy koloru szarego.
Pozdrawiam
Janusz
Pochodzenie nazwiska cz.9
Moderatorzy: elgra, Galinski_Wojciech, maria.j.nie
Rozważania o genezie nazwiska Sarysz.
Stasek, dobry wieczór.
Zaproponuję Ci moje subiektywne spojrzenie na etymologię nazwiska Sarysz.
Rozważania o genezie nazwy osobowej Sarysz.
Pytasz o pochodzenie nazwiska Sarysz. Wspominasz, że Twoi „przodkowie pochodzą z miejscowości Chyszowki, powiat Limanowa, Małopolska”. Szkoda, że nie napisałeś od kiedy nazwa osobowa Sarysz pojawiła się we wsi Chyszowki i czy nie miała obocznych form.
Rozumiem, że chodzi Ci o wieś o nazwie Chyszówki, która też nazywana była dawniej nazywana Chyżówki. Chyszówki obecnie należą do parafii Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jurkowie. Wieś Jurków oddalona jest od wsi Chyszówki niecałe 3 km. Biskup Leon Wałęga w roku 1913 wydzielił niezależną ekspozyturę, z siedzibą w Jurkowie. Budowę kościoła w Jurkowie rozpoczęto w roku 1913, parafię erygowano dopiero 10 maja 1925 roku. Początkowo teren Jurkowa i okolic [ w tym obszar wsi Chyszówki ] należał do parafii Matki Bożej Szkaplerznej w Dobrej.
Sprawdziłem w Genetyce czy w parafii w Dobrej przewijała się wieś Chyszówki i nazwisko Sarysz. Metryki w parafii w Dobrej zachowały się od roku 1678. Wieś Chyszówki jako należąca do parafii w Dobrej wymieniona jest od przynajmniej roku 1686. Nazwisko Sarysz w metrykach urodzenia wymienione jest przynajmniej od roku 1686 pod postacią graficzną Saris. Przejrzałem indeksy urodzeń, ślubów oraz zgonów parafii w Dobrej od roku 1686. Na podstawie tych oględzin mogę stwierdzić, że miano Sarysz występowała tylko w zasadzie we wsi Chyszówki i miało kilka oboczności na przestrzeni czasu, to jest: Saris, Sarisz, Sarys, Szarys, Szarysz, Sorysz. https://geneteka.genealodzy.pl/index.ph ... rdertable=
Wieś Chyszówki położona jest obecnie w gminie Dobra, w powiecie limanowskim. Leży ona na obszarze gwary Lachów Limanowskich. Według prof. dr hab. Józefa Kąś w gwarze tej między innymi występuje mazurzenie. Mazurzenie to proces fonetyczny polegający na wymawianiu zamiast spółgłosek dziąsłowych ⟨sz⟩, ⟨cz⟩, ⟨ż⟩, ⟨dż⟩ głosek zębowych: ⟨s⟩, ⟨c⟩, ⟨z⟩, ⟨dz⟩.
Najstarszą znaną formą nazwiska Sarysz jest miano Saris. W mojej ocenie nazwa osobowa Saris jest zamazurzoną obocznością nazwy osobowej Szarysz, w której miało przejście y w i [ y > i ]. Biorąc to pod uwagę z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że takie nazwy jak: Saris, Sarisz, Sarys, Szarys, Sorysz, Sarysz są obocznościami nazwiska Szarysz.
Miano Szarysz zbudowane jest z tematu Szary- oraz przyrostka -sz [ Szary- + -sz = Szarysz ].
Jak wspomniałem w nazwie osobowej Szarysz występuje format -sz. Sufiks -sz tak samo jak format -ś należy do grupy przyrostków zdrobniających [ spieszczających ]. „W życiu rodzinnym używa się nie tylko imion skróconych, ale i imion spieszczonych różnymi formantami, które zmieniały się w dziejach języka. Najstarszą warstwę imion spieszczonych tworzono przez dodawanie przyrostka -ch lub -sz przeważnie do jednego członu imienia dwuczłonowego, np. Mirosław > Mich, Stanisław > Stach, Bolesław > Bolech, Bogusław > Bogusz, Bronisław > Bronisz (Hist. 219). Jest rzeczą znamienną, że spieszczanie imion przez przyrostek -ch jest do dziś stosowane przede wszystkim w gwarach, np. Bolech, Cech || Czech < Czesław, Grzech < Grzegorz, Lech < Lesław, Piech < Piotr, Stach < Stanisław, Zdzich < Zdzisław. Nie spotyka się natomiast we współczesnych przezwiskach i przydomkach imion spieszczonych przyrostkiem -sz, ponieważ bardzo wcześnie został on zastąpiony przez przyrostek -ś bardziej „pieszczotliwy” i zgodny z wymową małych dzieci. Przyrostek -ś stał się samodzielnym i powszechnym przyrostkiem spieszczającym, stosowanym w imionach męskich i żeńskich, np. Boleś, Leoś, Zygmuś, Basia, Małgosia, Zosia. (…). Przyrostek -sz powstał z palatalizacji spółgłoski -ch przed samogłoskami przednimi -i, -e -*b oraz przed spółgłoską j. Przyrostek -sz, jako zawierający spółgłoskę miękką, nadawał spieszczonym imionom bardziej dodatni odcień uczuciowy niż twarda spółgłoska -ch. Gdy spółgłoska -sz stwardniała, przestała tworzyć imiona spieszczone, a jej funkcję spieszczającą przejęła miękka spółgłoska -ś. W ten sposób dawną parę Stach - Stasz zastąpiła nowa para Stach - Staś, a formy z przyrostkiem -sz utrzymały się jedynie w nazwiskach, a regionalnie w imionach zdrobniałych typu Staszek lub Stasek w gwarach mazurzących” ( Bąk, 5-28 ). Na obszarach dawnej i obecnej Polski gdzie występują gawry mazurzące przyrostek -sz przybierał postać -s albo -ś.
Zatem, miano Szarysz jest zdrobnieniem [ spieszczeniem ] nazwy osobowej Szary, która pochodzi od apelatywu szary. Prof. Barbara Czopek – Kopciuch uważała, że szary to tyle co ciemny, mroczny. Od siebie dodam, że szary to też siwy.
Stasku, to moja robocza hipoteza i propozycja genezy nazwiska Sarysz dla Ciebie. Wnioski i weryfikację pozostawiam już Tobie.
Pozdrawiam – Roman.
Źródła / Bibliografia:
- Daniela Podlawska: Gramatyka historyczna języka polskiego z elementami staro-cerkwienno-słowiańskiego i dialektologii, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, Słupsk 2003, strona 156–157.
- Piotr Bąk: Typy nazwisk i przezwisk odimiennych z ziemi piotrkowskiej, Acta Universitatis Lodziensis Folia Linguistica 34, 1995, strona 5 – 28.
- Skąd ten Saryusz i dlaczego się nie odmienia. Wyborcza.pl [ 09.03.2017 ]. not. Anita Karwowska.
- Józef Kąś: Gwara, ciekawostki gwarowe w regionach.
Zaproponuję Ci moje subiektywne spojrzenie na etymologię nazwiska Sarysz.
Rozważania o genezie nazwy osobowej Sarysz.
Pytasz o pochodzenie nazwiska Sarysz. Wspominasz, że Twoi „przodkowie pochodzą z miejscowości Chyszowki, powiat Limanowa, Małopolska”. Szkoda, że nie napisałeś od kiedy nazwa osobowa Sarysz pojawiła się we wsi Chyszowki i czy nie miała obocznych form.
Rozumiem, że chodzi Ci o wieś o nazwie Chyszówki, która też nazywana była dawniej nazywana Chyżówki. Chyszówki obecnie należą do parafii Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jurkowie. Wieś Jurków oddalona jest od wsi Chyszówki niecałe 3 km. Biskup Leon Wałęga w roku 1913 wydzielił niezależną ekspozyturę, z siedzibą w Jurkowie. Budowę kościoła w Jurkowie rozpoczęto w roku 1913, parafię erygowano dopiero 10 maja 1925 roku. Początkowo teren Jurkowa i okolic [ w tym obszar wsi Chyszówki ] należał do parafii Matki Bożej Szkaplerznej w Dobrej.
Sprawdziłem w Genetyce czy w parafii w Dobrej przewijała się wieś Chyszówki i nazwisko Sarysz. Metryki w parafii w Dobrej zachowały się od roku 1678. Wieś Chyszówki jako należąca do parafii w Dobrej wymieniona jest od przynajmniej roku 1686. Nazwisko Sarysz w metrykach urodzenia wymienione jest przynajmniej od roku 1686 pod postacią graficzną Saris. Przejrzałem indeksy urodzeń, ślubów oraz zgonów parafii w Dobrej od roku 1686. Na podstawie tych oględzin mogę stwierdzić, że miano Sarysz występowała tylko w zasadzie we wsi Chyszówki i miało kilka oboczności na przestrzeni czasu, to jest: Saris, Sarisz, Sarys, Szarys, Szarysz, Sorysz. https://geneteka.genealodzy.pl/index.ph ... rdertable=
Wieś Chyszówki położona jest obecnie w gminie Dobra, w powiecie limanowskim. Leży ona na obszarze gwary Lachów Limanowskich. Według prof. dr hab. Józefa Kąś w gwarze tej między innymi występuje mazurzenie. Mazurzenie to proces fonetyczny polegający na wymawianiu zamiast spółgłosek dziąsłowych ⟨sz⟩, ⟨cz⟩, ⟨ż⟩, ⟨dż⟩ głosek zębowych: ⟨s⟩, ⟨c⟩, ⟨z⟩, ⟨dz⟩.
Najstarszą znaną formą nazwiska Sarysz jest miano Saris. W mojej ocenie nazwa osobowa Saris jest zamazurzoną obocznością nazwy osobowej Szarysz, w której miało przejście y w i [ y > i ]. Biorąc to pod uwagę z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że takie nazwy jak: Saris, Sarisz, Sarys, Szarys, Sorysz, Sarysz są obocznościami nazwiska Szarysz.
Miano Szarysz zbudowane jest z tematu Szary- oraz przyrostka -sz [ Szary- + -sz = Szarysz ].
Jak wspomniałem w nazwie osobowej Szarysz występuje format -sz. Sufiks -sz tak samo jak format -ś należy do grupy przyrostków zdrobniających [ spieszczających ]. „W życiu rodzinnym używa się nie tylko imion skróconych, ale i imion spieszczonych różnymi formantami, które zmieniały się w dziejach języka. Najstarszą warstwę imion spieszczonych tworzono przez dodawanie przyrostka -ch lub -sz przeważnie do jednego członu imienia dwuczłonowego, np. Mirosław > Mich, Stanisław > Stach, Bolesław > Bolech, Bogusław > Bogusz, Bronisław > Bronisz (Hist. 219). Jest rzeczą znamienną, że spieszczanie imion przez przyrostek -ch jest do dziś stosowane przede wszystkim w gwarach, np. Bolech, Cech || Czech < Czesław, Grzech < Grzegorz, Lech < Lesław, Piech < Piotr, Stach < Stanisław, Zdzich < Zdzisław. Nie spotyka się natomiast we współczesnych przezwiskach i przydomkach imion spieszczonych przyrostkiem -sz, ponieważ bardzo wcześnie został on zastąpiony przez przyrostek -ś bardziej „pieszczotliwy” i zgodny z wymową małych dzieci. Przyrostek -ś stał się samodzielnym i powszechnym przyrostkiem spieszczającym, stosowanym w imionach męskich i żeńskich, np. Boleś, Leoś, Zygmuś, Basia, Małgosia, Zosia. (…). Przyrostek -sz powstał z palatalizacji spółgłoski -ch przed samogłoskami przednimi -i, -e -*b oraz przed spółgłoską j. Przyrostek -sz, jako zawierający spółgłoskę miękką, nadawał spieszczonym imionom bardziej dodatni odcień uczuciowy niż twarda spółgłoska -ch. Gdy spółgłoska -sz stwardniała, przestała tworzyć imiona spieszczone, a jej funkcję spieszczającą przejęła miękka spółgłoska -ś. W ten sposób dawną parę Stach - Stasz zastąpiła nowa para Stach - Staś, a formy z przyrostkiem -sz utrzymały się jedynie w nazwiskach, a regionalnie w imionach zdrobniałych typu Staszek lub Stasek w gwarach mazurzących” ( Bąk, 5-28 ). Na obszarach dawnej i obecnej Polski gdzie występują gawry mazurzące przyrostek -sz przybierał postać -s albo -ś.
Zatem, miano Szarysz jest zdrobnieniem [ spieszczeniem ] nazwy osobowej Szary, która pochodzi od apelatywu szary. Prof. Barbara Czopek – Kopciuch uważała, że szary to tyle co ciemny, mroczny. Od siebie dodam, że szary to też siwy.
Stasku, to moja robocza hipoteza i propozycja genezy nazwiska Sarysz dla Ciebie. Wnioski i weryfikację pozostawiam już Tobie.
Pozdrawiam – Roman.
Źródła / Bibliografia:
- Daniela Podlawska: Gramatyka historyczna języka polskiego z elementami staro-cerkwienno-słowiańskiego i dialektologii, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, Słupsk 2003, strona 156–157.
- Piotr Bąk: Typy nazwisk i przezwisk odimiennych z ziemi piotrkowskiej, Acta Universitatis Lodziensis Folia Linguistica 34, 1995, strona 5 – 28.
- Skąd ten Saryusz i dlaczego się nie odmienia. Wyborcza.pl [ 09.03.2017 ]. not. Anita Karwowska.
- Józef Kąś: Gwara, ciekawostki gwarowe w regionach.
-
Ewa_Szczodruch
- Posty: 4159
- Rejestracja: ndz 10 gru 2006, 17:22
- Lokalizacja: Toruń
Rozważania o genezie nazwiska Sarysz.
Witam 
Sarysz - w nazwiskach na Szar-, Sar- nastąpiło pomieszanie dwóch różnych podstaw: pochodzących od apelatywu szary ‘ciemnopopielaty’ i imienia Sara, notowanego w Pplsce od XIII wieku, pochodzenia hebrajskiego, od Sarah ‘księżniczka, panująca’.
Źródło:Kazimierz Rymut, 'Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001
Sarysz - w nazwiskach na Szar-, Sar- nastąpiło pomieszanie dwóch różnych podstaw: pochodzących od apelatywu szary ‘ciemnopopielaty’ i imienia Sara, notowanego w Pplsce od XIII wieku, pochodzenia hebrajskiego, od Sarah ‘księżniczka, panująca’.
Źródło:Kazimierz Rymut, 'Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001
Pozdrawiam cieplutko, Ewa Szczodruch
Dziękuję bardzo Wszystkim za zaangażowanie i pomoc.
Jest to dla mnie i moich bliskich bardzo miłe i z przyjemnością czyta się takie informacje.
Najstarsza osoba jaką udało mi się odszukać to:
Sebastian Sarysz 1763-1846.
W tym regionie tak własnie zmiękczają słowa.
np.do Sarysza ( do Sorysa) i dlatego mój nik to Stasek a nie Staszek czy Stanisław
Jeszcze raz dziękuję i pozdrawiam Wszystkicj
Jest to dla mnie i moich bliskich bardzo miłe i z przyjemnością czyta się takie informacje.
Najstarsza osoba jaką udało mi się odszukać to:
Sebastian Sarysz 1763-1846.
W tym regionie tak własnie zmiękczają słowa.
np.do Sarysza ( do Sorysa) i dlatego mój nik to Stasek a nie Staszek czy Stanisław
Jeszcze raz dziękuję i pozdrawiam Wszystkicj
Tak to ten.
Rodziców też mam tylko bez dat i dodatkowych informacji.
Też korzystałem z tych indeksów dodanych przez KasiaKP.
Ale dużo mi pomógł ksiądz proboszcz z parafii w Jurkowie.
( Bardzo miły i serdeczny człowiek. Gdyby więcej takich księży było w parafiach odnajdywanie bliskich byłoby o wiele prostsze.)
udostępniając skany urodzeń dziadka i babci które zawierały dane o pradziadkach i prapradziadkach, resztę sam szukałem
Mimo to bardzo dziękuję.
Rodziców też mam tylko bez dat i dodatkowych informacji.
Też korzystałem z tych indeksów dodanych przez KasiaKP.
Ale dużo mi pomógł ksiądz proboszcz z parafii w Jurkowie.
( Bardzo miły i serdeczny człowiek. Gdyby więcej takich księży było w parafiach odnajdywanie bliskich byłoby o wiele prostsze.)
udostępniając skany urodzeń dziadka i babci które zawierały dane o pradziadkach i prapradziadkach, resztę sam szukałem
Mimo to bardzo dziękuję.
Z braku ... dobre i to
1784 Regina Sarys Dobra Chyszówki [Uwagi: l. 38,(ur. ok. 1746) mąż Szymon Data zgonu: 06.03.1784 r. ] [Miejsce przechowywania ksiąg: Archiwum Parafialne ] [Indeks dodał: KasiaKP]
i może to
1814 Szymon Sarys Dobra Chyszówki [Uwagi: l. 70 (ur. ok. 1744 ) Data zgonu: 22.10.1814 r. ] [Miejsce przechowywania ksiąg: Archiwum Parafialne ] [Indeks dodał: KasiaKP]
Pozdrawiam
1784 Regina Sarys Dobra Chyszówki [Uwagi: l. 38,(ur. ok. 1746) mąż Szymon Data zgonu: 06.03.1784 r. ] [Miejsce przechowywania ksiąg: Archiwum Parafialne ] [Indeks dodał: KasiaKP]
i może to
1814 Szymon Sarys Dobra Chyszówki [Uwagi: l. 70 (ur. ok. 1744 ) Data zgonu: 22.10.1814 r. ] [Miejsce przechowywania ksiąg: Archiwum Parafialne ] [Indeks dodał: KasiaKP]
Pozdrawiam
Ryszard Drąg
pochodzenie nazwiska Związek
Od czasu ostatniego poszukiwania informacji o powyższym nazwisku, nadal ciężko cokolwiek znaleźć. Po raz kolejny proszę o pomoc, jeśli ktoś zna znaczenie/pochodzenie ww nazwiska. Dziękuję za odpowiedzi, pozdrawiam
https://genealodzy.pl/index.php?name=PN ... 608#672608
Nie ma żadnej wątpliwości, że nazwisko Związek pochodzi od rzeczownika pospolitego związek.
1. d[awniej] ‘wiązadło, przepaska’. 2. przen. ‘łączność’. 3. ‘pęta’. 4. stp. ‘wiązka’. 5. ‘sojusz’.
https://books.google.pl/books?hl=pl&id= ... i%C4%85zek
Nie ma żadnej wątpliwości, że nazwisko Związek pochodzi od rzeczownika pospolitego związek.
1. d[awniej] ‘wiązadło, przepaska’. 2. przen. ‘łączność’. 3. ‘pęta’. 4. stp. ‘wiązka’. 5. ‘sojusz’.
https://books.google.pl/books?hl=pl&id= ... i%C4%85zek
Pozdrawiam
Andrzej
PS. Na znak, że moje tłumaczenie zostało zaakceptowane, proszę edytować pierwszy post, dopisując w temacie – OK (dotyczy działu tłumaczeń).
https://genealodzy.pl/PNphpBB2-viewtopic-t-59525.phtml
Andrzej
PS. Na znak, że moje tłumaczenie zostało zaakceptowane, proszę edytować pierwszy post, dopisując w temacie – OK (dotyczy działu tłumaczeń).
https://genealodzy.pl/PNphpBB2-viewtopic-t-59525.phtml
niestety Andrzej75, dalej nic mi to nie mówi, tylko tyle sam dałem rade odszukać, jednak interesuje mnie to trochę bardziej, niż tylko od jakiego rzeczownika pochodzi. Starałem się jakoś zdobyć fragment chociaż Tomu 2 Nazwisk Polskich Kazimierz Rymut L do Ż, ponieważ tam może być więcej informacji, jednak książka jest praktycznie niedostępna, pozdrawiam, jednak nie wyczerpuje to nawet 1% mojej ciekawości, dziękuję za odpowiedź
Przecież pod podanym przeze mnie linkiem rok temu uzyskałeś od Ewy informację, co jest w słowniku Rymuta.Szoxoxo pisze:Starałem się jakoś zdobyć fragment chociaż Tomu 2 Nazwisk Polskich Kazimierz Rymut L do Ż, ponieważ tam może być więcej informacji, jednak książka jest praktycznie niedostępna
Pozdrawiam
Andrzej
PS. Na znak, że moje tłumaczenie zostało zaakceptowane, proszę edytować pierwszy post, dopisując w temacie – OK (dotyczy działu tłumaczeń).
https://genealodzy.pl/PNphpBB2-viewtopic-t-59525.phtml
Andrzej
PS. Na znak, że moje tłumaczenie zostało zaakceptowane, proszę edytować pierwszy post, dopisując w temacie – OK (dotyczy działu tłumaczeń).
https://genealodzy.pl/PNphpBB2-viewtopic-t-59525.phtml
Jeśli Twoja ciekawość dotyczy etymologii, to niczego więcej nie powinieneś się spodziewać. W słowniku etymologicznym nazwisk będzie podane od jakiego słowa może pochodzić dane nazwisko (i ewentualnie rok, kiedy dana forma podstawowa albo pochodna występuje w źródłach) — i nic więcej.Szoxoxo pisze:jednak nie wyczerpuje to nawet 1% mojej ciekawości
W Słowniku nazwisk współcześnie w Polsce używanych albo w Słowniku nazwisk używanych w Polsce na początku XXI wieku (tegoż Rymuta) można ponadto sprawdzić frekwencję danego nazwiska (wg dawnych województw albo obecnych powiatów). To wszystko.
W tego rodzaju słownikach nie będzie żadnych wiadomości genealogicznych.
Tutaj można zobaczyć, jak wyglądają hasła w takim słowniku:
https://tezeusz.pl/nazwiska-polakow-tom ... rz-7240556
Ostatnio zmieniony czw 06 cze 2024, 19:24 przez Andrzej75, łącznie zmieniany 1 raz.
Pozdrawiam
Andrzej
PS. Na znak, że moje tłumaczenie zostało zaakceptowane, proszę edytować pierwszy post, dopisując w temacie – OK (dotyczy działu tłumaczeń).
https://genealodzy.pl/PNphpBB2-viewtopic-t-59525.phtml
Andrzej
PS. Na znak, że moje tłumaczenie zostało zaakceptowane, proszę edytować pierwszy post, dopisując w temacie – OK (dotyczy działu tłumaczeń).
https://genealodzy.pl/PNphpBB2-viewtopic-t-59525.phtml
Rozumiem, w takim razie odpuszczam temat i od razu przejdę do badań DNA, dobrze wiem, że nie jest to nazwisko herbowane, ani nie posiadające własnego herbu, więc to, że są jakiekolwiek informację powinno mnie cieszyć tym bardziej po płomiennej historii bibliotek i archiwów Polskich. Dziękuję za odpowiedź, jednak gdyby ktoś miał jakieś informacje proszę pisać PW lub pod tym wątkiem. Pozdrawiam.