Mateusz3000 pisze:Dzień dobry,
Zwracam się z prośbą o ustalenie pochodzenia nazwiska Mitoń. Nazwisko to występuje tylko w małopolsce, gdzie mieszkam i skąd pochodzą moi przodkowie. Najstarsze osoby z początku XVII wieku mają nazwisko zapisane jako Mitoniek. Będę bardzo wdzięczny za pomoc.
Pozdrawiam
Mateusz Mitoń
Mateuszu, dobry wieczór.
Zauważyłem, że Władysław i Tadeusz już wypowiedzieli się na temat pochodzenia nazwy osobowej Mitoń. Ja, z mojej strony zaproponuję Ci nieco odmienne spojrzenie na genezę nazwiska Mitoń.
Rozważania o genezie nazwiska Mitoń.
Według danych zawartych w Serwisie Rzeczypospolitej Polskiej, w bazie PESEL, na dzień 19.01.2024 roku osób o nazwisku Mitoń odnotowano 42, w tym 22 mężczyzn i 20 kobiet. Zatem, jest to bardzo rzadkie nazwisko. W swoim poście między innymi napisałeś, cytuję: „Nazwisko to występuje tylko w małopolsce, gdzie mieszkam i skąd pochodzą moi przodkowie.”. W roku 2002 nazwa osobowa Mitoń występowała też: 1. w województwie podkarpackim w mieście Rzeszowie – 5 osób, w tym 2 mężczyzn i 3 kobiety; 2. w województwie kujawsko-pomorskim w powiecie bydgoskim – 5 osób, w tym 3 mężczyzn i 2 kobiety. W tym samym czasie w województwie małopolskim w powiecie wielickim i w mieście Krakowie zamieszkiwało 33 osoby o nazwisku Mitoń, w tym 15 mężczyzn i 18 kobiet. W sumie w tym 3 województwach w roku 2002 zamieszkiwało 43 osoby o nazwisku Mitoń. Szczegółowy rozkład występowania nazwiska Mitoń zobaczysz na mapie, którą zamieszczam pod linkiem:
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... Mito%C5%84 Niemniej jednak nazwisko zapisane pod postacią graficzną Mitoń / Miton występowało w wielu miejscowościach i parafiach Małopolski na przestrzeni czasu. Możesz to zobaczyć w Genetyce:
https://geneteka.genealodzy.pl/index.ph ... rdertable=
W swoim poście napisałeś też, że [ cytuję ]: „Najstarsze osoby z początku XVII wieku mają nazwisko zapisane jako Mitoniek.”. Szkoda, że nie napisałeś gdzie to nazwisko występowało na początku XVII wieku – byłoby łatwiej. Na podstawie indeksów z Małopolski, które znajdują się w Genetyce, ustaliłem, że nazwa osobowa Mitoniek w zasadzie występuje tylko w parafii Krzeszowice w roku 1642 i 1646. W tej samej parafii w roku 1607 odnotowano nazwę osobową zapisaną pod postacią graficzną Mithoniek oraz w roku 1645 miano Mitonek. Te trzy nazwy osobowe, zapisane pod postacią graficzną Mitoniek, Mitonek, Mithoniek, zostały utworzone za pomocą przyrostka -ek i tematu Mitoni-, Miton-, Mithoni- [ Mitoń-+-ek=Mitoniek; Miton-+-ek=Mitonek; Mithoń-+-ek=Mithoniek ]. Przyrostek -ek tworzy patronimiczne i hipokorystyczne nazwy osobowe. Na obszarze Małopolski, w tym i w parafii Krzeszowice, występuje nazwisko Mitoń / Miton. Zatem nazwy osobowe Mitoniek / Mitonek należy uznać za pochodne od nich, a format -ek za pełniący funkcję patronimiczną. Tak więc Mitoniek / Mitonek to syn Mitonia / Mitona.
Jest w Polsce jeszcze rzadsze nazwisko, które brzmi Midoń. Jak informuje Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, w bazie PESEL, na dzień 19.01.2024 roku osób o nazwisku Midoń odnotowano 2, w tym 2 mężczyzn i 0 kobiet. W roku 2002 nazwa osobowa Midoń występowała w zasadzie tylko w województwie opolskim, w powiecie opolskim. W powiecie opolskim zamieszkiwały 3 osoby, w tym 2 mężczyzn i 1 kobieta. Jedna osoba zamieszkiwał w innym powiecie na terenie Polski. W sumie w roku 2002 osób o nazwisku Midoń na obszarze Polski było 4. Szczegółowy rozkład występowania nazwiska Midoń zobaczysz na mapie, którą zamieszczam pod linkiem:
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... Mido%C5%84 Dr. Aleksander Stekert w Krakowie w roku 1897 nakładem własnym opublikował opracowanie noszące tytuł „Przydomki Polskie, Litewskie i Rusińskie”. Autor tej publikacji pod pozycją 1375 na stronie 77 napisał, że przydomek Midon / Midoń należał do Radwańskich herbu Radwan, którzy też nosili kilka innych przydomków. Radwańscy herbu Radwan wywodzą się ze wsi Radwanowice, która obecnie położona jest w gminie Zabierzów, w powiecie krakowskim, w województwie małopolskim. Radwanowice należały do parafii Rudawa, która też obecnie znajduje się w gminie Zabierzów. Edward Kulisiewicz w artykule noszącym tytuł „Nazwisko z dodatkowym członem wyróżniającym jako jeden ze sposobów identyfikacji mieszkańców parafii Rudawa k. Krakowa od połowy XVI do XIX w.” też wspomina o Radwańskich, którzy oprócz innych przydomków mieli też przydomek Midon / Midoń. Przydomek ten zaistniał w XVI wieku. Autor tekstu pisał [ cytat ]: „Bartolomeus Midoń alter”, „Midoń-aliter, Bartolomeus Midon Alter”, Midoń-Radwański, Bartolomeus Midoń Radwanski”. O Midoniach ze wsi Radwanowice w parafii Rudawa wspomina też dr hab., prof. UJD Urszula Wójcik w opracowaniu pt. „Od Midoniów do Mitońskch, od Bartosza do Bartosiewiczów. Historyczne nazwiska mieszkańców Radwanowic”, które ukazało się w periodyku Onomastica LXVII, 2023. Na stronie 128 i 129 autorka pisała [ cytuję ]: „Midoń 1588 — nazw. niejasne, być może od niem. n. os. Midde (: ap. midde ‛pośrednik, rozjemca’) lub motywowane ap. miód (: psł. *medъ) → Mitoński 1786 (ubezdźwięcznienie). Współcześnie nazwisko bardzo rzadkie na terenie Polski (ok. 127 osób), w Radwanowicach nazwisko o dużej frekwencji (ponad 20 osób). Starsi mieszkańcy wioski często w kontaktach nieformalnych używają pierwotnej formy Mitonie.”. Na stronie 129 Urszula Wójcik pisze też [ cytuję ]: „Z grupy nazwisk odimiennych do współczesności w Radwanowicach przetrwało siedem, z czego największą frekwencją cieszy się nazwisko Walczowski, następne w kolejności to Mitoński i Zdziech, (…)”. Natomiast na stronie 138 autorka tekstu pisze [ cytuję ]: „Do nazwisk identyfikujących szlachtę na podstawie adnotacji w księgach metrykalnych możemy zaliczyć takie formy, jak: Bagiński, Baranowski, Bartosiewicz, Brachowski, Broniewski, Gajosiewicz, Klemensiewicz, Mitoński, Podlejski, Przepiórka, Rachwał, Ropiel, Walczowski, Zdziech, Zwoliński. Część z nich (Baranowski, Bartosiewicz, Mitoński, Walczowski, Zwoliński) w odczuciu lokalnej mikrowspólnoty (w granicach rudawskiej parafii) uchodzi za typowe nazwiska związane z Radwanowicami.”.
Na chwilę zatrzymam się przy nazwisku Mitoński. Ta nazwa osobowa została utworzona od tematu Mitoń do którego dodano przyrostek -ski [ Mitoń + -ski = Mitoński ]. Prof. Urszula Wójcik we wspomnianym wyżej opracowaniu twierdzi, że miano Mitoński, powstałe w roku 1786, jest ubezdźwięcznioną nazwą osobową, która powstała od nazwiska Midoń. Ubezdźwięcznienie [ desonoryzacja ] – upodobnienie fonetyczne polegające na tym, że spółgłoska dźwięczna traci dźwięczność. Upodobnieniom tym ulegają głównie spółgłoski dźwięczne, które mają swoje odpowiedniki różniące się jedynie dźwięcznością. W nazwie osobowej Midoń występuje dźwięczna spółgłoska d, która utraciła swoją dźwięczność na rzecz bezdźwięcznego odpowiednika w postaci spółgłoski t [ d > t ]. Tym sposobem z nazwy osobowej Midoń powstała miano Mitoń.
Konkluzja.
Nazwisko Mitoń jest ubezdźwięcznioną formą nazwy osobowej Midoń. Zatem, obie te formy mają tą samą etymologię. Według prof. Urszuli Wójcik nazwisko Midoń jest niejasną nazwą osobową, która „być może powstała od niem. n. os. Midde (: ap. midde ‛pośrednik, rozjemca’) lub motywowane ap. miód (: psł. *medъ)”.
Kończąc dodam, że Radwanowice oddalone są od wsi Krzeszowice około 7 km. Tak bliska odległość obu wsi bez wątpienia mogła sprzyjać migracji nazwiska Midoń [ Mitoń ] z Radwanowic do Krzeszowic. Migracja wspomnianej nazwy osobowej mogła też nastąpić na większe odległości – ludzie zmieniali swoje miejsca zamieszkania z różnych powodów.
Pozdrawiam – Roman.
