Witaj Piotrze!
Pytasz o etymologię nazwiska Kusnitius / Kuznitius. Na pierwszy rzut oka jest to nazwisko zapisane po łacinie, przynajmniej ja tak uważam. O taki spojrzeniu na to nazwisko może świadczyć łacińska końcówka w tym nazwisku. Nie wspomniałeś gdzie to nazwisko występowało i w jakim czasie się pojawiło w dokumentach. Tak więc oprócz nazwiska, które moim zdaniem zapisane jest po łacinie, nic nie wiemy. Zatem, jest to najprawdopodobniej jakieś nazwisko zapisane po łacinie. Tylko czy jest to nazwisko polskie czy wywodzące się z innego kręgu językowego?
Nazwisko Kusnitius / Kuznitius można spotkać na Górnym Śląsku w drugiej połowie XVII wieku w mieście Bytom. Otóż w latach 1671 – 1680 burmistrzem miasta Bytom był niejaki Jan Franciszek Kuznitius. Skoro osoba nosząca nazwisko Kuznitius była pod koniec XVII wieku burmistrzem Bytomia, to zapewne należała do wpływowej i bardzo znaczącej rodziny.
W roku 2010 w Krakowie nakładem Prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce Katowice Panewniki ukazało się w ramach serii Szkoła Serafińska (6) opracowanie pod redakcją Antoniego Barciaka i Witosława J. Sztyka OFM, które nosiło tytuł „750-lecie przybycia Braci Mniejszych do Bytomia”. W rozdziale pt. „Rola i oddziaływanie franciszkańskiego klasztoru w Bytomiu od końca XVII do początku XIX wieku w świetle Księgi brackiej”, którego autorem jest Antoni Barciak, na stronie 51 czytamy: „(…). Na karcie tytułowej, obok tytułu Liber Confraternitatis Sacratissimi Scapularis B(eatissi)mae Virginis Mariae ad Ecclasiam Bytomensem S(ancti) Nicolai Fr(atrum) Mino(rum) S(ancti) Francisci Conuentualium erecte et fundate, znajduje się także informacja o założeniu Bractwa w dniu 4 października, czyli w dzień św. Franciszka 1674 roku, z inicjatywy ówczesnego gwardiana Konstantego Plichty, którego miał wspierać sędzia ziemski bytomski Wacław Kamieński. Należy tu dodać, że bytomski klasztor był miejscem obrad sejmiku ziemskiego bytomskiego. Innym pismem dopisano jeszcze, że Bractwo zostało założone, gdy burmistrzem był Jerzy Kuznitius (Kuźnicki), który został wybrany także na przełożonego (prior) Bractwa. (…)”.
Z tego fragmentu dowiadujemy się, że nazwisko Kuznitius jest nazwiskiem polskim i brzmi ono Kuźnicki.
W rozdziale noszącym tytuł „Inskrypcje w kościele franciszkanów w Bytomiu”, którego autorem jest Zdzisław Jedynak, na stronie 84 znajduje się przypis nr 13, który brzmi: „13. W Bibliotece Śląskiej zachował się rękopis (Zbiory Specjalne, sygn. 611 III) – księga wpisów do tego bractwa. Informacja o Wacławie Kamieńskim jako patronie bractwa znajduje się na karcie 3 tej księgi. Księgę sporządził, ujmując w niej kopie wpisów z 1674 roku Jan Kuznitius (Kuźnik?) w 1695 roku. Posiada ona ozdobne inicjały i kaligraficznie wypisane karty tytułowe odnośnie założenia w 1674 i 1695 roku.”.
Z tego przypisu dowiadujemy się, że w roku 1695 w Bytomiu żył Jan Kuznitius (Kuźnik?).
Z tych dwóch cytatów dowiadujemy się, że nazwisko zapisane po łacinie jako Kuznitius na język polski tłumaczone jest raz jako Kuźnicki a raz jako Kuźnik. Przy czym forma Kuźnik jest niepewna.
Źródło w formie elektronicznej:
http://prowincja.panewniki.pl/czasopisma/plik_38.pdf
W roku 1920 w Warszawie nakładem wydawnictwa M. Arcta ukazał się „Słownik Staropolski” autorstwa Antoniego Krasnowolskiego i Władysława Niedźwiedzkiego. W słowniku tym pod literą K znajduje się hasło Kuźnik. Według tego słownika słowo Kuźnik to kowal.
Od siebie dodam, że osoba nosząca nazwisko Kuźnik mogła pracować w kuźni i zajmować się obróbką żelaza albo być właścicielem kuźni / kuźnicy i być może zajmował się wytopem i obróbką plastyczną żelaza i innych metali. Kuźnica do wielka kuźnia, w której wytopione z rudy metale uzdatniano lub przerabiano za pomocą młota poruszanego kołem wodnym.
Nazwisko Kuźnicki może mieć trzy genezy:
1. jest nazwą osobową utworzoną od nazwiska Kuźnik poprzez dodanie do rdzenia Kuźni– sufiksku –cki [ Kuźni + cki = Kuźnicki ]. W takim przypadku jest to nazwisko strukturalne, które mogło być utworzone na wzór i podobieństwo nazwiska szlacheckiego;
2. jest nazwiskiem odmiejscowym [ szlacheckim ] utworzonym od nazwy miejscowości Kuźniki i podobnych;
3. jest nazwiskiem odmiejscowym [ nieszlacheckim ] utworzonym od nazwy miejscowej Kuźniki i podobnych. W tym przypadku nazwisko oznacza osobą urodzoną, mieszkającą lub pochodzącą z takiej miejscowości.
To tylko moje rozważania i informacje dotyczące ewentualnej genezy nazwiska Kusnitius / Kuznitius [ Kuźnicki, Kuźnik ].
Może ktoś coś doda jeszcze na temat etymologii nazwisk, o które pytasz.
Pozdrawiam – Roman.
