genealodzy.pl

A to moje 3 grosze.

Bałczyński/Balczyński ma drugą, kompletnie niezależną od wskazanej wyżej etymologię ( a zapewne i 7 innych). Może pochodzić od tatarskiego określenia bałczech = błota, mokradła. Charakterystyczna końcówka może sugerować pochodzenie etniczne nie tatarskie i nie słowiańskie.

Ponadto bałczuk/-ak/-yk/-ik to rosyjski dość stary idiom określający kogoś kto ma sad.

Moje źródełka są jak zwykle te same indeksy nazwisk na ufologi i rosyjski akademik.

Czyli mam rozumieć, że Bałczewski/Balczewski może pochodzić od Bałczyński/Balczyński, tak jak piszecie? Tego nie zakładałem w najśmielszych założeniach, a dokopałem się już do początków 1700r.

Witam
Proszę o wyjaśnienie pochodzenia nazwiska Hłasko (Głasko). Mój dziadek urodził się na Białorusi.

Dziękuję bardzo!

Witam


Hłasko 1441 od głos.

Źródło:Kazimierz Rymut, "Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny", Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1999

Dziękuję bardzo, pani Ewa! Czy to znaczy, że te nazwisko po raz pierwszy pojawia się w 1441 roku?

Dokładnie tak

W tym roku po raz pierwszy zostało odnotowane w źródłach pisanych

Witam

Jestem ciekawy pochodzenia nazwiska DZIERŻĘGA (DZIERŻENGA).
Czy pochodzi od dzierżenia czegoś, dzierżawienia, czy - jak od rusińskiego "dzierżawa" czyli ojczyzny ?

Podobne pytanie dotyczy nazwiska LAWERA

Mam również pytanie o dość pospolite imię GAJDA - wiem że jest pochodzenia wołoskiego. Czy to nazwisko może być jakoś "spokrewnione" z nazwiskami Geidl, Hajda, Heidl ?

Witam

Podaję za profesorem Rymutem:

Dzierżęga - od staropolskiego dzierzęga ‘roślina polna; człowiek wątły’.

Lawera - prawdopodobnie od niemieckiej nazwy osobowej Law, ta jest skróceniem od nazwy osobowej Lawerenz oraz imion Laurentius, Nicolaus.

Dzień dobry,

chciałbym podzielić się moimi wnioskami z poszukiwań genealogicznych jakie przeprowadziłem i zarazem prosząc o pomoc w dalszym odkrywaniu historii mojej rodziny

Szukając swoich przodków odkryłem, iż moje nazwisko Prochowicz pochodzi od nazwiska Proficz. Obecnie moja rodzina posługuje się nazwiskiem Prochowicz i nikt do tej pory nie miał pojęcia o innych wersjach tego nazwiska.

Z ksiąg metrykalnych mam następujące dane:

- mój pradziadek Aleksander Prochowicz ur. 1891 akt 44 http://szukajwarchiwach.pl/88/628/0/-/1 ... BKTtX1xMkA

- akt ślubu rodziców Aleksandra Prochowicza: Paweł Prochowicz (syn Kajetana i Heleny Markowskiej) i Anna Bogusławska akt 64 http://www.szukajwarchiwach.pl/88/615/0 ... oSyMp0kZ1Q

- akt urodzenia Pawła Prochwicza ur. 1851 - imiona rodziców, miejscowość oraz rok zgadzają się z aktem ślubu powyżej. W tym miejscu nazwisko zapisywane jest jako Prochwicz
akt1 http://metryki.genealodzy.pl/metryka.ph ... 2201&y=159

- akt ślubu Kajetana Prochwicza i Heleny Markowskiej rok 1836 akt 5 http://metryki.genealodzy.pl/metryka.ph ... x=2250&y=1

- akt zgony Kajetana Proficza rok 1898 akt 97 http://metryki.genealodzy.pl/metryka.ph ... 2013&y=144

- akt urodzenia Kajetana Proficza rok 1816 akt 137 http://metryki.genealodzy.pl/metryka.ph ... =200&y=973

- akt małżeństwa Stanisława Proficza i Jadwigi Małkiewicz z Ryńskich rok 1815 akt 291 http://metryki.genealodzy.pl/metryka.ph ... 049&y=2313

- akt zgonu Stanisława Prochwicz rok 1839 akt 72 http://metryki.genealodzy.pl/metryka.ph ... 2139&y=815

- jedynym źródłem informacji na temat Remigiusza(Remigi) Prochwicza jest akt zgonu Stanisława (powyżej)

Z powyższego wynika, że najstarszą formą mojego nazwiska jest Proficz, później zamiennie w różnych aktach z Parafi Osiek pojawia się Prochwicz. Dopiero Paweł Prochowicz po przyjeździe do Krasnobrodu legitymuje się nazwiskiem w obecnej formie. Z mojej analizy wynika, iż jest to pierwsza osoba z rodu umiejąca pisać. Późniejsze metryki z parafii dawnego województwa zamojskiego zawierają formę nazwiska Prochowicz.

Zastanawiam się w jaki sposób doszło do tak znaczącej zmiany nazwiska i co jest tego przyczyną. Prosiłbym również o informacje na temat pochodzenia nazwisk Proficz, Prochwicz oraz Prochowicz. Oczywiście formy Proficz i Prochwicz mogą wynikać z zapisu fonetycznego i są stosowane zamiennie ale forma Prochowicz występuje dopiero w parafii znajdującej pod tym samym zaborem co parafia rodzima.

Bardzo proszę o weryfikację czy moja analiza nie zawiera pomyłek. Jeżeli, ktoś ma informacje na temat osób występujących w tym zestawieniu proszę o kontakt ze mną. Szczególnie mi zależy na odnalezieniu informacji na temat Remigusza Proficza i jego przodków. Może ktoś natknął się na jakieś metryki z udziałem tej osoby.

Zapraszam do dyskusji również osoby mające na nazwisko Prochowicz - może odkryli pochodzenie tego nazwiska.

Pozdrawiam,
Grzegorz Prochowicz

PS. Bardzo dziękuję za pomoc Pani Kulik Agnieszce, Panu Cezaremu Kujawie oraz Panu Januszowi Kamińskiemu za pomoc przy tłumaczeniu aktów z języka rosyjskiego

Witam
Ciekawa jestem, co profesor Rymut pisze o nazwisku: Musztuk.

Pozdrawiam,
Beata

Prosiłabym o sprawdzenie pochodzenia nazwiska Kupijaj i Kopier
Pozdrawiam Grażyna

Musztuk to ozdobne okucie pochwy do szabli umieszczone u jej nasady, służące jednocześnie jako miejsce na zawiesie tejże szabli w pochwie.

Jednocześnie taką samą nazwę miało okucie ustnika i drugiego krańca rogu myśliwskiego/sygnałowego. Rzadziej potocznie sam róg myśliwski/sygnałowy

Musztuk/musztułuk to sygnał do walki dawany rogiem.
Tyle polskie i kresowe etymologie

Jest i inna odniemiecka, do tego - uważam - bardziej prawdopodobna dla młodych nazwisk od poprzedniej: Musztuk, mundsztuk, munsztyk i podobne, to polskie wędzidło czyli pręt wkładany w poprzek koniowi do pyska odpowiednio zakuty i opasowany do którego przymocowane były i są lejce/wodze do kierowania koniem.

Witam

Prochowicz - od proch ‘pył, kurz, okruszyny’.

Prochwicz - od proch ‘pył, kurz, okruszyny’.

Proficz - od profan ‘ignorant, niewtajemniczony’.

Źródło:Kazimierz Rymut, 'Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001

Łyżka dziegciu od Zbigniewa.

Moim zdaniem, w oparciu o dostępne mi źródełka nazwiska Proficz/Profijan/Profir/Profiri/Profiria mają jednoznacznie rumuński źródłosłów. Rumuński przymiotnik profir = rubinowy, a rzeczownik = wino rubinowe/czerwone.

O emigracjach z "Rumunii" pisałem już przy innych okazjach.

Witaj!

Ja też dodam kilka informacji do już podanych przez p. Ewę i p. Zbigniewa.

Grzegorzu, pytasz o etymologię nazwiska Proficz, Prochwicz oraz Prochowicz.

Profesor Kazimierz Rymut w swojej publikacji pt. „Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych”; wymienia nazwisko:
• Proficz i uważa, że powstało ono od słowa profan w znaczeniu ignorant, niewtajemniczony;
• Profic i uważa, że powstało ono od słowa profan w znaczeniu ignorant, niewtajemniczony;
• Prochwicz i uważa, że powstało ono od słowa proch w znaczeniu pył, kurz;
• Prochwic i uważa, że powstało ono od słowa proch w znaczeniu pył, kurz;
• Prochowicz i uważa, że powstało ono od słowa proch w znaczeniu pył, kurz.

Profesor Edward Breza publikacji Acta Cassubiana Tom VII, która została wydana przez Instytut Kaszubski w Gdańsku w roku 2005 zamieścił opracowanie pt. „Wybrane nazwiska pomorskie ( cd.1)”. Od strony 164 do strony 165 pod pozycją 73. znajduje się nota nosząca tytuł „73. Proch, Prochnau, Prochoń, Prochow, Prochwicz i podobne”, która poświęcona jest genezie tych nazwisk. Profesor między innymi pisał: „(…). Podstawowe nazwisko Proch objaśnić można na dwa sposoby: 1) jako zdrobnienie od staropolskiego i staropomorskiego im. Prosimir z I członem prosić, II mir ‘pokój’ (…), dodając, że takie zdrobnienia z użyciem I sylaby imienia i końcowej spółgłoski –ch były typowe dla języków słowiańskich, w tym także dla polszczyzny i kaszubszczyzny, por. Roch od Rościsław, Goch od Gościmir, Moch od Mojmir, Rach od Radosław, Wach od Walenty czy Wawrzyniec, w tym też Proch (…) od Prosimir; 2) tzw. onimizację, tj. przejście wyrazu pospolitego do rangi nazwy własnej, a więc rzeczownik proch > przezwisko Proch i urzędowe nazwisko Proch. (…). Tego typu antroponimy w chrześcijaństwie mogły powstać przez wzgląd na zalecaną pokorę, por. choćby słowa z liturgii Popielca Memento, homo, quia pulvis es et in pulverem reverteris ‘Pamiętaj, człowiecze, że jesteś prochem i w proch się obrócisz’ czy modlitewne stwierdzenia: Czymże jestem przed Twoim obliczem? – Prochem i niczem (…). Etymologii odimiennej dałbym pierwszeństwo w tym przypadku, (…); patronimicznymi strukturami są Prochniak i Prochniewicz, Prochwicz ( od Prochowicz jak Brochwicz od Brochowicz ), powstałymi za pomocą przyrostka –ak i –ewicz; (…).”.

Grzegorzu, powyżej przytoczyłem Ci co na temat etymologii nazwiska Proficz, Prochwicz i Prochowicz pisał profesor Kazimierz Rymut oraz profesor Edward Breza.

Profesor Kazimierz Rymut mówił: „By w sposób prawidłowy podać genezę konkretnego nazwiska, trzeba by śledzić historię danej rodziny. Tak samo brzmiące dzisiejsze nazwiska dwu rodzin mogą mieć bowiem dwie różne genezy”. Natomiast, profesor Aleksander Brückner wielokrotnie pisał, że „my dziś nie rozumiemy znaczenia różnych słów używanych dawniej”. Tak więc tylko wszechstronna kwerenda różnych źródeł, w tym dokumentów historycznych oraz kwerenda genealogiczna może, choć nie musi, odpowiedzieć na pytanie od kogo, od czego, w jaki sposób oraz kiedy powstało konkretne nazwisko i rozwiać różne dylematy odnoszące się do pochodzenia społecznego i etnicznego osób noszących nazwisko Proficz, Prochwicz i Prochowicz.
Grzegorzu, zaproponuję Ci moje spojrzenie na pochodzenie nazwiska Proficz, Prochwicz oraz Prochowicz. Raczej będzie to robocza hipoteza, której weryfikację pozostawię Tobie, jeśli oczywiście uznasz ją za dość wiarygodną.
Tak więc wszystkie 3 nazwy osobowe [ Proficz, Prochwicz, Prochowicz ] zbudowane są z rdzenia i przyrostka. W mianie Proficz rdzeniem jest temat prof– i sufiks –icz [ prof + icz = proficz ]. W nazwie osobowej Prochwicz tematem jest słowo proch– a sufiks to –wicz [ proch + wicz = prochwicz ]. Natomiast, w nazwisku Prochowicz rdzeniem jest słowo proch– a formatem jest –owicz [ proch + owicz = prochowicz ].
Z metryk, do których zamieściłeś linki, wynika, że Twoja rodzina pochodzi z miasta i parafii Osiek i jej członkowie byli obywatelami [ mieszczanami ] miasta Osiek. Osiek posiadał prawa miejskie w latach 1430 – 1869 i ponownie od roku 1994. Obecnie Osiek to miasto w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim, siedziba gminy miejsko – wiejskiej Osiek. Choć w metrykach widnieje, że osoby w nich wymienione czytać i pisać nie umieją, to niekoniecznie musi być prawdziwe stwierdzenie księdza.
Miasto Osiek i jego okolice historycznie położone są na obszarze występowania dialektu małopolskiego, w którym między innymi występowało mazurzenie. Mazurzenie to proces fonetyczny polegający na wymawianiu zamiast spółgłosek dziąsłowych 'cz', 'sz', 'ż','dż' głosek zębowych: 'c', 's', 'z', 'dz'. Na przykład: "czepek" jako "cepek", "szkoła" jako "skoła", szyja jako „syja” "życie" jako "zycie", żyto jako „zyto”, kosz jako „kos”, wieczór jako „wiecór”, przyszedł jako „przysedł”, zaczęło jako „zaceło”, upiecze jako „upiece”, beczka jako „becka”, Janusz jako „Janus” itd. Zatem, osoby mazurzące wypowiadające swoje nazwisko czy przezwisko, które brzmiało na przykład Bartoszewicz zawsze mówiły, ze nazywają się Bartosewic. Podobnie mogło być w przypadku nazwiska Proficz, które wypowiadane było jako „Profic”, Prochwicz jako „Prochwic”, Prochowicz jako „Prochowic”. Natomiast, osoby słyszące nazwisko wypowiadane w gwarze zazwyczaj zapisywały je w poprawnej polszczyźnie [ zgodnie z regułami obowiązującymi w danym czasie, choć nie zawsze tak było ].
Zastanawia mnie jedno nazwisko zapisane w metryce [ z roku 1815 ] pod postacią graficzną Profic a już w metryce z roku 1816 pod postacią Proficz – zapomniałeś o pierwszej znanej Ci formie nazwiska, to jest o nazwie osobowej Profic. W gwarach języka polskiego, w tym i w dialekcie małopolskim, dość często występowało zamienianie ch [ lub chw ] na f lub k, na przykład tych na „tyf”, ich na „if”, woreczkach na „foreckaf”, tchórz na „tfórz”, chwalić na „falić”, chwała na „fała”. Ślady tego zjawiska można odnaleźć, na przykład w polskich formach greckiego imienia Προχορος, którymi są: Prochor, Prochorus, Prochort, Profor, Prophiorus, Profortus. Imię Prochor znane jest w Polsce od X wieku i należało do jednego z pierwszych biskupów krakowskich. W przypadku miana zapisanego pod postacią graficzną Profic ksiądz lub inna osoba spisująca metrykę mogła zapisać to nazwisko ze słuchu i zgodnie z tym jak wypowiadał je jego właściciel [ mazurzenie i zamiana głoski ch na f ]. Należy też brać pod uwagę, że osoba spisująca metrykę [ niekoniecznie ksiądz ] mogła też mówić gwarą. Splot tych dwóch warunków mógł dać nazwisko Profic, które poprawnie powinno brzmieć Prochic.
W nazwisku Profic [ Prochic ] zachował się najstarszy przyrostek –ic, który w staropolszczyźnie oznaczał potomka. Pryrostek –ic jest prostym i pierwotnym sufiksem. Nazwiska z tym formatem to najstarszy typ nazwisk, który był notowany w źródłach już od XIII wieku. Tak więc Profic [ Prochic ] to syn Profa [ Procha ]; ojciec Prof [ Proch ] a jego syn to Profic [ Prochic ]. Wynika z tego, że pierwotnym nazwiskiem była forma Prof [ Proch ]. Wydaje się, że gwarową postacią jest forma Prof a poprawną, tą rzeczywistą, forma Proch o czy świadczą późniejsze formy zapisu tego nazwiska w metrykach. Jak wspomniałem pierwotnym polskim przyrostkiem był –ic, ale pod wpływem języka ruskiego polskie wygłosowe c przechodzi w ruskie cz i sufiks –ic przyjmuje forę –icz [ gdzieś w XV wieku ]. Należy też nadmienić, że nazwiska zakończone na –ic w pewnym czasie uważane były za gorsze, bo kojarzyły się z mazurzeniem a dialektem mazurzącym mówił prosty lud i dlatego nazwiska zakończone na –ic w zasadzie zniknęły, ale też nieliczne pozostały i istnieją nadal. Dlatego w metryce z roku 1816, moim zdaniem, pojawiła się forma Proficz, choć nadal częściowo zapisana w formie gwarowej [ Prof–ic > Prof–icz ]. Późniejszym kontynuatorem pierwotnego polskiego sufiksu –ic był format –(o)wic i (e)wic, który też z czasem przyjął formę –(o)wicz, –(e)wicz co też było wpływem języka ruskiego [ Ukraina i Bialoruś ]. Zatem, rozwój przyrostków skutkował tym, że nazwisko zmieniało swoją formę zapisu graficznego. Moim zdaniem wyglądało to tak: Profic [ Prochic ] > Proficz [ Prochicz ] > Prochwicz > Prochowicz. Tak więc jest to jedno i to samo nazwisko, które jest odojcowską [ patronimiczną ] nazwą osobową powstałą od nazwiska / przezwiska Proch.

Co znaczy nazwa osobowa Proch? Najlepiej chyba na ten temat wypowiedział się profesor Edward Breza, o czym przeczytasz na wstępie mojego postu i dlatego nie będę tego w tym miejscu powtarzał.

Grzegorzu, to tylko moje rozważania na temat ewentualnej etymologii nazwisk o które pytasz w swoim poście.

Pozdrawiam – Roman.