[quote="Paulina_W"]Witam,
proszę o możliwą etymologię nazwiska Saron (zapis z 1701 roku), później głównie od połowy XVIII wieku pisane także Szaron. Na razie wszystkich przodków odnalazłam we wsi Krzyż (obecnie dzielnica Tarnowa). Wszyscy katolicy.
Witaj Paulino!
Przytoczę kilka różnych etymologii nazwiska Saron oraz Szaron, w tym i moją hipotezę. Bo jak pisał profesor Kazimierz Rymut „By w sposób prawidłowy podać genezę konkretnego nazwiska, trzeba by śledzić historię danej rodziny. Tak samo brzmiące dzisiejsze nazwiska dwu rodzin mogą mieć bowiem dwie różne genezy”. Natomiast, profesor Aleksander Brückner wielokrotnie pisał, że „my dziś nie rozumiemy znaczenia różnych słów używanych dawniej”.
1.
Profesor Edward Bereza tak pisał:
„Sharon 3: po 1 w woj. katowickim, łódzkim i warszawskim: Saron, Szaron, pisane po ang. Sharon (por. np. w Biblii: Iz 33,9): urodzajna dolina nadmorska pomiędzy Karmelem a Jaffą (1 Krn 27,29; Pwt 2,1; Iz 33,9; 35,2; 65,10), ewangelizowana przez św. Piotra (Dz 9,35); też kraina w Zajordaniu, zajęta przez pokolenie Gada (1 Krn 5,16); sama nazwa znaczy ‘równina’ (BNOT 232).”. [ za Edward Bereza: Imiona pochodzące od nazw geograficznych; Sopot; 10.14746/psj.2014.XXVII.4; strona 58 ].
2.
Imię Szaron, Sharon [ hebrajski שָׁרוֹן ] to hebrajskie imię stosowane dla obu płci, które oznacza dosłownie żyzną równinę.
3.
„Sharon.
Sharon as a girls' name is pronounced Share –en. It is of Hebrew origin, and the meaning of Sharon is "a fertile plain". Biblical place name: refers to flat land at the foot of Mount Carmel. The Song of Solomon describes the beloved Schulamite woman as a flower of Sharon.”.
Za:
http://www.thinkbabynames.com/meaning/0/Sharon
4.
„Saron [ hebrajski Szaron ] – żyzna równina, bogata w wodę, położona nad Morzem Śródziemnym, pomiędzy Karmelem a Jafą.”.
( za Biblia Tysiąclecia Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu; Wydawnictwo Pallottinum, Poznań 1998, Wydanie HTML, Słownik ]
5.
„Szaron = od okręgu Szaron.”.
( za Krystyna Carmi: Izraelskie imiona męskie i żeńskie; Imiona męskie po hebrajsku z dosłownym lub zbliżonym tłumaczeniem znaczenia każdego imienia na język polski; Litera S [ w: } Portal Obrazy z przeszłości – Judaica, Słownik terminów i pojęć judaistycznych ]
6.
„Saron / Saroń - w nazwiskach na Szar-, Sar- nastąpiło pomieszanie dwóch różnych podstaw: pochodzących od apelatywu szary ‘ciemnopopielaty’ i imienia Sara, notowanego w Polsce od XIII wieku, pochodzenia hebrajskiego, od Sarah ‘księżniczka, panująca’.”.
( za etymologia nazwiska Saron opracowana przez panią Ewę Szczodruch; portal Stankiewicze z przyjaciółmi:
http://www.stankiewicze.com/index.php?kat=44&sub=550 ).
7.
Paulino, poniżej przedstawię Ci moje spojrzenie na ewentualną etymologię nazwiska Saron / Szaron. Raczej będą to rozważania o możliwej genezie omawianego nazwiska.
Tak więc, w dawnych metrykach można zaobserwować, iż osoby je sporządzające miały skłonność do nie używania znaków diakrytycznych. Znak diaktrytyczny, to inaczej znak graficzny, na przykład przecinek, ogonek lub kropka, dostawiany do litery i niosący informację o sposobie wymawiania głoski oznaczonej tą literą. Moim zdaniem takie postępowanie miało cechy niedbalstwa piśmiennicze, które zmieniało znaczenie wyrazów [ słów ]. Można powiedzieć, że pomijanie znaków diakrytycznych było pozbawieniem sensu wyrazów. W języku polskim jest dziewięć liter tworzonych za pomocą znaków diakrytycznych i są to: ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ź, ż. Litery widzimy i zapisujemy a głoski słyszymy i wymawiamy. Jeśli widzimy zapis „idziemy do sadu” to rozumiemy, że idziemy do miejsca gdzie rosną drzewa i krzewy owocowe. Ale gdy widzimy zapis „idziemy do sądu” to rozumiemy, że idziemy do instytucji powołanej do rozstrzygania spraw spornych. Taka mała różnica w zapisie a jaka wielka w sensie znaczenia wyrazu. Sad jest czymś innym niż sąd ale gdy nie używamy znaków diaktrytycznych to zmieniamy rozumienie i znaczenie wyrazu. W Polsce występuje nazwisko Sadek [ 485 osób ] i Sądek [ 41 osób ]. I tu powstaje pytanie, ilu Sadków w rzeczywistości nazywało się Sądek a ilu Sądków nie wie, że ich krewni noszą nazwisko Sadek? Inny przykład, w metryce widzimy nazwisko zapisane pod postacią Maczynski, to czytamy go Maczynski i przypuszczamy, że jest to nazwisko odmiejscowe, które może pochodzić od miejscowości o nazwie Maczyn. W rzeczywistości ktoś niedbale zapisał to nazwisko i pominął ogonek przy literze a i przecinek nad n. W takim razie poprawnym nazwiskiem jest Mączyński. Zatem, miano Mączyński można wywodzić od nazwy wsi Mączyn w dawnym powiecie berdyczowskim, w gminie Spiczyńce. I tym sposobem wiele osób mogło utracić swoje pierwotne nazwisko a niedbale zapisane nazwisko zmieniło swoje znaczenie a może i pochodzenie. Tym sposobem niektóre osoby mogły utracić swoich prawdziwych krewnych a zyskać nieprawdziwych z uwagi na zmienione nazwisko. Podobne zjawisko mogło wystąpić przy nazwisku Saron i Szaron. Jeśli tak było, to poprawnym mianem może być forma Saroń i Szaroń. Nazwa osobowa Saroń z dużą dozą prawdopodobieństwa może być zamazurzoną formą nazwiska Szaroń. Wspominasz w swoim poście, że nazwisko występuje w jednej wsi o nazwie „Krzyż (obecnie dzielnica Tarnowa)”. Tarnów położony jest na obszarze południowo – wschodniej polski gdzie występuje dialekt małopolski języka polskiego. Jedną z cech tego dialektu jest mazurzenie. Mazurzenie to wymowa s, c, z, dz zamiast cz, rz, dż, na przykład zona, zaba, cas, syć, sydło, capka. Przyjmując ten fakt można powiedzieć, że nazwa osobowa Saron [ jak podajesz notowana w roku 1701 ] z dużą dozą prawdopodobieństwa jest zamazurzoną formą miana Szaroń, która została zapisana ze słuchu z pominięciem znaku diakrytycznego, przecinka nad literą „n” [ Saron = Saroń – postać zamazurzona ]. Późniejszy zapis graficzny w formie Szaron [ jak piszesz od drugiej połowy XVIII wieku ] najprawdopodobniej jest wynikiem stosowania ogólnopolskiego języka przez osoby sporządzające metryki i zapewne z pominięciem przecinka nad literą „n” [ Szaron = Szaroń ]. W takim razie należy przyjąć, że miano Saron = Szaron = Szaroń. W dalszej części będę używał nazwy osobowej Szaroń bo w mojej ocenie jest ona pierwotnym nazwiskiem albo przezwiskiem.
Miano Szaroń według mnie zbudowane jest z tematu Szar- i przyrostka -oń [ Szar + oń = Szaroń ]. Jak wspomniałem Tarnów położony jest w południowo – wschodniej Polsce. Na południu polski występował przyrostek -oń, który według nauki jest charakterystyczny dla tego regionu Polski i ma pochodzenie dialektyczne, to znaczy pochodzi z dialektu małopolskiego języka polskiego i nosi w sobie cechę gminną [ ludową, gwarową ]. Ma on jeszcze inne znaczenie, tworzy zdrobnienia. Za pomocą tego sufiksu były tworzone zdrobniałe imiona, na przykład Radoń < od podstawowego dwuczłonowego imienia słowiańskiego typu Radosław, Gościerad, Radobąd itp. Tak więc przyrostek -oń pełnił funkcję tworzenia odimiennych i zdrobniałych nazw osobowych. Profesor Stanisław Rospond podkreślał odapelatywne pochodzenie przyrostka –oń za pomocą, którego tworzono odapelatywne przezwiska, które z czasem przejmowały funkcję nazwiska. Za przykład niech posłuży miano przezwisko Ślepoń, które pochodzi od apelatywu [ nazwy pospolitej ] ślepiec [ Ślepoń < ślepiec ]. Rzadziej tworzone były miana od przymiotników za pomocą sufiksu -oń, tak zwany typ odprzymiotnikowy. Niemniej jednak można spotkać wiele nazwisk tego typu, które powstały od przezwiska, na przykład: nazwisko Bystroń o przezwiska Bystroń a ono od przymiotnika bystry, nazwisko Cichoń od przezwiska Cichoń a ono od przymiotnika cichy, nazwisko Świętoń od przezwiska Świętoń a ono od przymiotnika święty, nazwisko Czrnoń od przezwiska Czarnoń a ono od przymiotnika czarny, nazwisko Białoń od przezwiska Białoń a ono od przymiotnika biały. W takim razie miano Szaroń pochodzi od przezwiska Szaroń a ono od przymiotnika szary. To tylko moja hipoteza o etymologii nazwiska Szaroń [ Szaron, Saron ].
Mam nadzieję, że trochę pomogłem a przytoczone przeze mnie informacje o możliwych genezach, w tym i moja hipoteza pomoże Ci w dalszych badaniach nad historią, pochodzeniem, znaczeniem nazwiska Saron / Szaron, które w mojej ocenie brzmi Szaroń. Wnioski i weryfikację pozostawiam już Tobie.
Pozdrawiam – Roman.
Podstawowe źródła do pkt. 7.
Stanisław Rospond: Stratygrafia słowiańskich nazw miejscowych; tom I, strona 117; Wrocław 1974.
Kazimierz Nitsch: Pogadanki o imionach i nazwiskach. 6. Dzierżoń; Język Polski, 36 (1956), strona 319 – 320.
Mieczysław Karaś: Słowiańskie sufiksy antroponimiczne -c, -j, -ń; [W:] Mieczysław Karaś Ze studiów leksykologicznych i onomastycznych. Wybór i opracowanie Jerzy Reichan i Maciej Rak; Biblioteka „LingVariów” T. 24; Księgarnia Akademicka; Kraków 2017, strona 173.
