: wt 17 kwie 2018, 18:38
Dziękuję serdecznie 
A nazwisko Gurczak/Górczak? znane jest jego pochodzenie?
Adam
A nazwisko Gurczak/Górczak? znane jest jego pochodzenie?Adam
Witaj Adamie!
Profesor Kazimierz Rymut mówił: „By w sposób prawidłowy podać genezę konkretnego nazwiska, trzeba by śledzić historię danej rodziny. Tak samo brzmiące dzisiejsze nazwiska dwu rodzin mogą mieć bowiem dwie różne genezy”. Natomiast, profesor Aleksander Brückner wielokrotnie pisał, że „my dziś nie rozumiemy znaczenia różnych słów używanych dawniej”.
Skoro nic nie napisałeś o historii nazwiska Górczak / Gurczak to pozostaje teoria i hipotezy. Zaproponuję Ci moje spojrzenie na ewentualną genezę tego nazwiska, raczej będą to moje rozważania.
Portal Moikrewni.pl podaje, że w Polsce osób o nazwisku Górczak jest około 1331, które mieszkają w 103 różnych powiatach i miastach. Natomiast osób o nazwisku Gurczak według tego samego portalu jest w Polsce około 62, które mieszkają w 8 powiatach i miastach. Rozmieszczenie wymienionych nazwisk na obszarze obecnej Polski możesz zobaczyć pod linkami:
http://www.moikrewni.pl/mapa/kompletny/ ... rczak.html
http://www.moikrewni.pl/mapa/kompletny/gurczak.html
Zatem, nazwa osobowa Górczak jest rzadkim mianem a Gurczak jest bardzo rzadkim nazwiskiem. Tak więc ich etymologia może być trudna do jednoznacznego zdefiniowania albo rozkodowania. Może ona być motywowana przez różne czynniki, na przykład przez miejscowy lub gwarowy temat przedmiotowej nazwy osobowej.
Moim zdaniem miano Górczak jest sufiksalną nazwą osobową, która składa się z rdzenia Gór- oraz przyrostka -czak [ Gór + czak = Górczak ]. Natomiast nazwisko Gurczak zbudowane jest z tematu Gur- i sufiksu -czak [ Gur + czak = Gurczak ].
W obu mianach występuje format -czak. Format ten jest złożonym sufiksem, który wywodzi się z sufiksu -ak. Przyrostek -ak powszechnie uważany jest za północnopolski, choć z czasem rozprzestrzenił się na całe terytorium. Za pomocą tego formatu były tworzone nazwy osobowe synów od imion, przezwisk albo nazwisk ojców. A to mówi nam, że za jego pomocą tworzone był miana patronimiczne. Odojcowskie nazwy osobowe powstawały od imion pełnych, skróconych, rzadziej tworzono je od imion matek [ nazwiska matronimiczne ]. Wróćmy do złożonego sufiksu -czak. Format ten powstawał w ściśle określonych przypadkach. Zatem, jeśli temat nazwiska przed sufiksem -ak kończył się na spółgłoskę „k” wtedy powstawał przyrostek złożony -czak, na przykład Romek + ak > Romczak albo Adamek + ak > Adamczak. I tak przez wchłonięcie spółgłoski „cz” powstał samoistny nazwiskotwórczy format -czak. Wynika z tego, że miano Górczak i Gurczak jest nazwiskiem patronimicznym. W takim razie ojcem Górczaka byłby Górek a ojcem Gurczaka byłby Gurek.
W zasadzie można by na tym zakończyć genezę nazwiska Górczak i miana Gurczak. Wiemy już, że oba nazwiska są mianami patronimicznymi, to znaczy odojcowskim. W takim razie powstały one od imienia, przezwiska lub nazwiska ojca i mówią nam, że ich pierwszy nosiciel był synem osoby, która miała na imię Górek albo Gurek.
Mniemam, że Ciebie interesuje też pochodzenie i znaczenie imienia [ przezwiska, nazwiska ] Górek oraz Gurek. Miano Gurek z dużą dozą prawdopodobieństwa graniczącego z pewnością jest błędnie zapisaną nazwą osobową Górek – nieznajomość ortografii. Osobiście jestem za takim postawieniem sprawy. Niemniej jednak może kiedyś istniało miejscowe i gwarowe słowo zapisywane pod postacią „gurek”, które miało kiedyś jakieś znaczenie, i którego znaczenie zostało zapomniane i tym samym przestało istnieć w określonym miejscu i czasie. Jego odbiciem może być nazwisko Gurczak, raczej imię [ przezwisko, nazwa osobowa, miano, apelatyw ] Gurek.
Ja, skupię się na mianie Górek i ustaleniu jego prawdopodobnego znaczenia i pochodzenia. W mojej ocenie nazwa osobowa Górek jest derywatem, to znaczy mianem sufiksalnym, które zostało utworzone przy pomocy przyrostka -ek od podstawy słowotwórczej Gór- [ Gór + ek = Górek ]. Format -ek jest bardzo starym przyrostkiem za pomocą, którego tworzono wiele słów o różnym znaczeniu. Zatem, jest on wielofunkcyjnym przyrostkiem i w zależności od funkcji jemu przypisanej w danym czasie tworzył różne znaczeniowe słowa [ nazwy ]. Format -ek tworzył i tworzy między innymi:
• nazwy osób i przedmiotów mniejszych od podstawy [ zdrobnienia, spieszczenia ], na przykład kotek, piesek, murek,
• nazwy patronimiczne [ odojcowskie ], to znaczy tworzy miana nazywające dzieci od imienia ojca, a w przypadku nieznajomości ojca od nazwiska [ imienia ] matki, na przykład Adamek - syn Adama,
• imiona skrócone od staropolskich i chrześcijańskich imion złożonych, na przykład Mietek < Mieczysław, Bronek < Bronisław,
• formacje odimienne, to jest przezwiska [ przydomki ] mające za podstawę imię albo nazwisko, na przykład Antosek < Antoni, Pietrocek < Piotr, Tworek < Tworkowski, Derpek < Derpa – apelatyw terpać ‘szarpać, potrząsać’,
• w hybrydach językowych [ funkcja strukturalna ], na przykład niemiecko – polska hybryda Fiderek < niemiecki Fider < Fi(e)drich,
• w dawnej polszczyźnie do tworzenia rzeczowników pochodzących od wyrażeń przyimkowych, na przykład podwieczorek ‘ posiłek jedzony pod wieczór’, Racek ‘ktoś kto często rumienił się’.
Podstawą słowotwórczą nazwy osobowej Górek jest zapewne rdzeń gor-. Rdzeń ten odnajdziemy, na przykład:
1.
w wielu apelatywach typu:
• góra,
• gorzeć ‘palić się’,
• gorzki,
2.
w imionach złożonych typu:
• Gorzysław,
• Gorsław,
• Gorazd,
3.
w rzeczowniku górek, gorek powstałym od wyrażenia przyimkowego, które przeszło w przezwisko Górek, Gorek.
Tak więc osoba o imieniu lub/i przezwisku albo nazwisku Górek [ Gorek ]:
• może być synem osoby o przezwisku Góra [ Gora ],
• może być skróconym i zdrobniałym [ spieszczonym ] imieniem powstałym od złożonego imienia typu Gorzysław, Gorsław, Gorazd,
• może być przezwiskiem powstałym od apelatywu gorzeć, na przykład w znaczeniu kogoś popędliwego, szybkiego, działającego bez zastanowienia,
• może być przezwiskiem powstałym od apelatywu gorzki, na przykład w znaczeniu osoby, która była lub stała się smutna, rozgoryczona, apatyczna, zniechęcona, niezadowolona z życia, albo miała zgorzkniały wyraz twarzy,
• może być mianem oznaczającym osobę mieszkającą na górze, wzniesieniu, skarpie
• itd.
Adamie, mam nadzieję, że w jakimś stopniu zaspokoiłem Twoją ciekawość o ewentualnej genezie nazwiska Górczak oraz Gurczak. To tylko moje spojrzenie na etymologię tego nazwiska, raczej rozważania i hipotezy. Może ktoś jeszcze coś doda i przytoczy inne znaczenie i pochodzenie przedmiotowej nazwy osobowej, o którą pytasz w swoim poście. Kończąc dodam, że w mojej ocenie tylko wszechstronna kwerenda różnych źródeł, w tym dokumentów historycznych i genealogicznych może, choć nie musi, odpowiedzieć na pytanie od kogo, od czego, w jaki sposób oraz kiedy powstała konkretna nazwa osobowa.
Pozdrawiam – Roman.
), czy sadzicie, ze rzeczywiscie mogly byc to bledy duchownych (w koncu oba brzmia podobnie, sa odmiejscowe)? Czy nazwisko Braclawski moglo byc pierwotna forma i ewoluowac w kierunku Wroclawskiego? Moze macie jeszcze jakis inny pomysl?