Bison - od bies, ze staropolskiego też bis ‘diabeł, zły duch’.
Źródło:Kazimierz Rymut, "Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny", Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1999
Serdecznie Pani dziękuję.
Czy mogłabym skorzystać jeszcze z uprzejmości i prosić o podanie pochodzenia nazwiska Kuśnik oraz Szoltis
Kamilo,
przedstawiam Tobie calkiem inna wersje pochodzenia nazwiska Bison oraz pochodzenie nazwisk Kuśnik i Szoltis.
* Nazwisko Bison.
W Ameryce pisza tak;
The name “bison” is derived from Latin and means “wild ox.” It may have originated from the Baltic region, meaning “stinking animal,” referencing the smell of the bulls during breeding season.
Nazwa „bison"(=w j.polskim "żubr”) pochodzi z łaciny i oznacza „dziki wół”. Być może pochodzi z regionu bałtyckiego, a tam oznaczalo „śmierdzące zwierzę”, w nawiązaniu do zapachu byków w okresie ruji.
Wikipedia w opisie "Zubr europejski" przytacza mape; https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%BBubr_europejski
z ktorej wynika, ze bison(zubr) nie wystepowal na Polwyspie Apeninskim, zatem nazwa do j. lacinskiego zostala przejeta z jezyka francuskich Galow (i Prapolakow), a znaczna ilosc posiadaczy nazwiska Bison we Wloszech, to prawdopodobnie potomkowie Galow ( = Celtow), kiedys wzietych do niewoli; https://forebears.io/surnames/bison
Zatem starozytne nazwanie Bison, bardzo rzadkie w Polsce, dotyczylo mezczyzny o cechach zubra; potezny, silny, zawsze gotowy do obrony swojej pani; http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... isko=bison
Nazwanie Bison, zapisywane jest takze jako Bizon, nazwanie/nazwisko mlodsze i liczniejsze; https://forebears.io/surnames/bizon
takze w Polsce jako Bizoń; https://forebears.io/surnames/bizo%C5%84
Prof. K Rymut stwierdzil, ze nazwiska Bizon i Bizoń pochodza od bizon, bizun ‘bicz’, a Bizoń od przezwiska ‘chłop wielki, niezgrabny’ [czyli majacy cechy bisona/zubra !?]
* Nazwisko Kuśnik.
Wedlug Profesora nazwisko Kuśnik pochodzi od imienia Jakusz, to od Jakub lub od kusza; od przymiotnika kuszny; od kusznik ‘strzelajacy z kuszy’.
Wedlug mnie bardzo rzadkie nazwisko Kuśnik, to syn ojca o nazwisku Kuśnierz, rzemieślnika wyrabiającego futra.
Oba te nazwiska wystepuja obecnie w pow. raciborskim; http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... u%C5%9Bnik
Owsiejko - od imienia Jewsiej, Ewséj, Awsiej. Imię używane w Kościele prawosławnym, pochodzi od greckiego Eusébios, to od eu ‘dobrze’ i sébas ‘cześć, uszanowanie’.
Wyblakły pisze:Witam
Uprzejmie proszę o pomoc w zdefiniowaniu skąd pochodzi nazwisko Owsiejko.
Pozdrawiam
Mateusz
Witaj Mateuszu,
okreslenie kraju, skad pochodzi nazwisko Owsiejko nie jest latwe, bo wymowa i zapis slowianskiego nazwiska ulegaja niewielkim zmianom, ale chyba mozna powiedziec na 100% , ze nazwisko pochodzi z ... Rzeczpospolitej Obojga Narodów; https://pl.wikipedia.org/wiki/Rzeczposp ... -_1621.png
Wg mapy rozmieszczenia nazwiska Owsiejko ze strony Forebears; https://forebears.io/surnames/owsiejko
w Polsce w 2014 r. nosilo to nazwisko 136 osob
Bialoruskie nazwisko Ovseyko nosily 73 osoby, w Rosji to nazwisko wystepuje licznie, ale daleko na wschodzie [kliknij kursorem na mape Rosji]; https://forebears.io/surnames/ovseyko
Bialoruskie nazwisko Avseyko nosilo 114 osob.
Ukrainskie nazwisko Ovseiko nosilo 81 osob.
Liczby mowia tak;
Owsiejko - 136 osob - Polska = 34 %,
Ovseyko/Avseyko - 73 + 114 - Bialorus = 46 %,
Ovseiko - 81 - Ukraina = 20 %,
razem 404 = 100 %
Skoro mowimy owies , a platki sa owsiane, to chyba Owsiejko bedzie tym, ktory lubil mleczna zupe z kaszka owsiana ??. Mamy w Polsce nazwiska Owsianka, Owsianko.
Agato, pytasz o etymologię nazwiska Żero. Pani Ewa Szczodruch w swoim poście przytoczyła genezę wspomnianego nazwiska za profesorem Kazimierzem Rymutem pisząc:
„Żero – w grupie nazwisk pochodzących od żer, ze staropolskiego żyr ‘pokarm zwierzęcy’; też może od imion złożonych typu Żyrosław, Żyromir.”.
W zasadzie, nic dodać, nic ująć. Niemniej jednak zniuansuje trochę etymologię profesora Kazimierza Rymuta. W roku 1929 ukazał się XIV rocznik czasopisma Język Polski. W 4 numerze [ lipiec – sierpień ] na stronach 97 – 99 opublikowano artykuł Witolda Taszyckiego noszący tytuł „Pochodzenie nazwiska Żeromski”. Profesor Witold Taszycki twierdzi, że nazwisko Żeromski jest odmiejscową nazwą osobową, która pochodzi od miejscowości, od której tworzono przymiotniki Żeromski, później Żeromiński. Taszycki pisał, że Stanisław Noyszewski wywodzi dom Żeromskich z wioski Żeromin, która w roku 1929 znajdowała się powiecie pułtuskim – ród pisarza Stefana Żeromskiego. Profesor W. Taszycki podaje, że „W r. 1237 czytamy o niej w dokumencie, który wystawia >>Pacozlaus, heres de Siromino<< [ = Żyromino ], w r. 1247 odnajdujemy ją w innym dokumencie w postaci Żyromino. Wiek XVI zna już formę Żeromino. Stoi to w związku ze znanym z historycznej głosowni języka polskiego faktem wymiany i, y przed r w e.”. Profesor Taszycki wyjaśnia w swoim opracowaniu pochodzenie nazwy Żyromino i późniejszą jej odmianę Żeromin. Uważa on, że jest to twór odimienny, który uformowany został od imienia Żyroma, który pochodzi od dwuczłonowego imienia Żyrosław. Pisał on: „W członie pierwszym imienia złożonego mamy do czynienia z tematem rzeczownika żyr ( później żer ), który pierwotnie mógł znaczyć ‘życie’, pierwiastek w nim bowiem ten sam, co w czasowniku żyć, por. dar : dać. Z czasem dopiero począł oznaczać ‘to, co się przyczynia do podtrzymania życia, z czego się żyje, żarcie, pokarm’, a w dalszym ciągu ‘paszę’ ( w języku serbskim žir ‘żołądź’ ). Całość imienia jest więc pod względem i formalnym i znaczeniowym poprawna, zupełnie przejrzysta. Rzeczownik, o którym mówimy, trafia się częściej w członie drugim imienia, aniżeli w jego pierwszej części. Świadczą o tym imiona: Domażyr, Sobieżyr, Wirciżyr. W stosunku do pełnego imienia Żyrosław jest Żyroma formą skróconą, spieszczotliwioną i, jeśli o budowę chodzi, łączy się z tworami, jak Witoma : Wiłosław, Tolima : Tolislaw itp. Z wywodów moich wynika samo przez się, że nazwisko Żeromski miało ongiś formę Żyromski i dzisiaj jeszcze spotykaną. Szczegółowe badania nad rodziną pisarza wykazałyby ją niewątpliwie, chyba, że dopiero w w. XVI przyszła w posiadanie już Żeromina i od niego wzięła nazwisko. W takim razie od samego początku używałaby formy Żeromski. Takie są dzieje nazwiska, którego etymologia sięga coprawda dawnych – jak się wyraża Noyszewski – , ale bynajmniej niezapomnianych jeszcze źródeł polszczyzny.”.
Na stronie „Narodowe Centrum Kultury” pod kategorią: etymologia, fleksja, poprawność widnieje hasło Żer:
„Żer. Odmieniamy poprawnie: ŻER – ŻERU – ŻEROWI – ŻEREM – o ŻERZE – i oczywiście w wołaczu: mój ty ŻERZE upragniony! ŻER, czyli ‘pożywienie zwierzęcia, zwłaszcza to, które ono samo zdobywa’, zachował się przede wszystkim w wyrażeniu NA ŻER ‘w poszukiwaniu pożywienia’ (np. Zrobiło się wilgotno i hordy ślimaków ruszyły na żer, pustosząc grządki sałaty). ŻER jest słowem o rodowodzie prasłowiańskim, nie wiadomo jednak na pewno, od jakiego czasownika pochodzi. Są dwie teorie: albo bezpośrednim przodkiem wyrazu ŻER jest czasownik *žerti ‘żreć, pożerać, pochłaniać’, a prasłowiański *žirъ oznaczał ‘to, co się żre, pożera’, albo też ŻER pochodzi od czasownika *žiti ‘żyć’, zaś *žirъ oznaczał ‘karma; pokarm; tłuszcz’ (bo tłuszcz to najbardziej treściwy pokarm, jaki znali nasi przodkowie). Ostatnią hipotezę potwierdza obecność słowa [žir] w znaczeniu ‘tłuszcz’ w językach i dialektach wschodniosłowiańskich.”.
Słownik etymologiczny języka polskiego wyjaśnia pochodzenie i znaczenie słowa żer w następujący sposób:
„Żer. 1. ‘czynność jedzenia u zwierząt, żarcie, pożeranie’; 2. ‘pożywienie zwierząt, zwłaszcza zdobywane przez nie same’; od XV w.; ogsłow. < psłow. *žirъ ‘żarcie, pożeranie; to, co się żre, pożera’ – rzeczownik odczasownikowy odpsłow. *žerti ‘jeść (głównie o zwierzętach)’; w stpol. stosowano postać żyr.”.
Profesor Aleksander Brückner w swoim Słowniku etymologicznym języka polskiego pod hasłem żyr pisał:
„Żyr, albo żer, żyrować i żerować, żerowisko; y pierwotne; od ży- (w żyć, p.), jak dar od dać, rar, pir; nazwa ‘tłuszczu’; ogólnosłowiańskie (w cerk. żir, ‘pastwisko’, u Słowieńców i Serbów ‘żołędź’, ‘bukiew’; ruskie jak u nas).”.
Stanisław Tekieli, autor artykułu pt. Skąd się wzięło słowo mak? Opowieść na Boże Narodzenie, który ukazał się magazynie dla smakoszy Kuchnia, i który opublikowany został na stronie Wyborcza.pl w dniu 23.12.2019 roku, między innymi pisał:
„Z polskich gwarowych określeń maku wymieńmy: patrocha, patrzaka, żer, żyr i opicha – ten ostatni o wyraźnie „opilczym”, otępiającym sensie.”.
W mojej ocenie etymologia nazwiska Żero jest niejednoznaczna. Może ona być związana ze złożonym imieniem typu Żyrosław albo z apelatywem żyr [ żer ] w znaczeniu opisanym przeze mnie wcześniej. Niewątpliwym jest to, że pierwotnym nazwiskiem przed XVI wiekiem może być miano Żyro albo Żyra.
Życzę sukcesów i dalszych badaniach i poszukiwań.
Pozdrawiam – Roman.
Witam,
prosiłbym o sprawdzenie nazwiska Urbanek, jego etymologii.
Potrzebowałbym do tego dokładniejsze dane z książki tj. strona, tytul, autor, gdzie i kiedy wydana, bo potrzebuję zrobić przypis w swojej pracy. Niestety u siebie nie mam dostepu do tego slownika Rymuta.
Dziekuje za pomoc.
