Metryki greckokatolickie i prawosławne
: sob 16 lut 2013, 17:50
Temat:"metryki greckokatolickie i prawosławne"
Dzień dobry,
odnoszę wrażenie, że sytuacja ze zmikrofilmowaniem, dygitalizacją, nie mówiąc o indeksacji ksiąg greckokatolickich i prawosławnych daleka jest od ideału. Narzekanie dla narzekania oczywiście niewiele wnosi, ale wydaje mi się, że wiedza/niewiedza o dokumentacji dotyczącej grekokatolików i prawosławnych zawiera jeszcze tyle białych plam czy niedopowiedzeń, że w pierwszym rzędzie, warto by podzielić się najpierw generalnymi spostrzeżeniami i być może dojść do czegoś bardziej konstruktywnego.
Moje doświadczenie dotyczy Ziemi Chełmskiej. Przed 1914 rokiem pokrywała ją gęsta sieć parafii prawosławnych. Wcześniej, przed 1875, były to parafie greckokatolickie. W wyniku kasacji unii przez władze imperium rosyjskiego stały się parafiami prawosławnymi.
Po 1918 roku sytuacja bardzo się skomplikowała. Część parafii działała dalej jako prawosławne, część cerkwi została zajęta przez Kościół rzymsko-katolicki, być może były jakieś, które wróciły do greckiego katolicyzmu, co zapewne nie było łatwe z powodu potrzeby znalezienia nowych duchownych. Władze nowego państwa z początku nie wspierały odbudowy cerkwi i co ważne odbudowy sieci parafialnej. Nieużytkowane cerkwie od końca I wojny światowej i w latach dwudziestych tu i ówdzie rozbierano.
W latach 30. XX sytuacja zaczynała się pogarszać i w roku 1938 na mocy decyzji wojewody wyburzono na terenie województwa lubelskiego 91 cerkwi. Część z nich była cerkwiami zabytkowymi - najstarsza w Szczebrzeszynie z XII w., część stanowiła przeciętną architekurę sakralną, część były to cerkwie albo nowowybudowane albo też odremontowane.
Nie miejsce tu jednak na refleksję zabytkoznawczą - interesująca jest dla nas oczywiście kwestia dokumentacji tych parafii - co stało się z księgami metrykalnymi? W nowo opublikowanym zbiorze z diecezji lubelskiej na stronie familysearch pod hasłem "Pawłów" znajduje się jedna księga greckokatolicka i prawosławna, która najwyraźniej trafiła ze zniszczonej cerkwi do parafii rzymsko-katolickiej. Co z resztą?
Nie wiem czy kiedykolwiek poznamy odpowiedź na to pytanie, ale jeżeli go nie zadamy nadal nie będziemy wiedzieć nic. Jeżeli zaś chodzi o bardziej realny pomysł - przydałaby się np. mapka parafii greckokatolickich/prawosławnych z terenu Chełmszczyzny czy regionów ościennych.
Jeżeli na forum są osoby, którym ten temat jest bliski, warto byłoby się tymi zagadnieniami trochę zająć. Może na początek ten temat, może ktoś ma podobne pytania, doświadczenia czy spostrzeżenia, którymi chciałby się podzielić.
Serdeczne pozdrowienia
Wiktor

Dzień dobry,
odnoszę wrażenie, że sytuacja ze zmikrofilmowaniem, dygitalizacją, nie mówiąc o indeksacji ksiąg greckokatolickich i prawosławnych daleka jest od ideału. Narzekanie dla narzekania oczywiście niewiele wnosi, ale wydaje mi się, że wiedza/niewiedza o dokumentacji dotyczącej grekokatolików i prawosławnych zawiera jeszcze tyle białych plam czy niedopowiedzeń, że w pierwszym rzędzie, warto by podzielić się najpierw generalnymi spostrzeżeniami i być może dojść do czegoś bardziej konstruktywnego.
Moje doświadczenie dotyczy Ziemi Chełmskiej. Przed 1914 rokiem pokrywała ją gęsta sieć parafii prawosławnych. Wcześniej, przed 1875, były to parafie greckokatolickie. W wyniku kasacji unii przez władze imperium rosyjskiego stały się parafiami prawosławnymi.
Po 1918 roku sytuacja bardzo się skomplikowała. Część parafii działała dalej jako prawosławne, część cerkwi została zajęta przez Kościół rzymsko-katolicki, być może były jakieś, które wróciły do greckiego katolicyzmu, co zapewne nie było łatwe z powodu potrzeby znalezienia nowych duchownych. Władze nowego państwa z początku nie wspierały odbudowy cerkwi i co ważne odbudowy sieci parafialnej. Nieużytkowane cerkwie od końca I wojny światowej i w latach dwudziestych tu i ówdzie rozbierano.
W latach 30. XX sytuacja zaczynała się pogarszać i w roku 1938 na mocy decyzji wojewody wyburzono na terenie województwa lubelskiego 91 cerkwi. Część z nich była cerkwiami zabytkowymi - najstarsza w Szczebrzeszynie z XII w., część stanowiła przeciętną architekurę sakralną, część były to cerkwie albo nowowybudowane albo też odremontowane.
Nie miejsce tu jednak na refleksję zabytkoznawczą - interesująca jest dla nas oczywiście kwestia dokumentacji tych parafii - co stało się z księgami metrykalnymi? W nowo opublikowanym zbiorze z diecezji lubelskiej na stronie familysearch pod hasłem "Pawłów" znajduje się jedna księga greckokatolicka i prawosławna, która najwyraźniej trafiła ze zniszczonej cerkwi do parafii rzymsko-katolickiej. Co z resztą?
Nie wiem czy kiedykolwiek poznamy odpowiedź na to pytanie, ale jeżeli go nie zadamy nadal nie będziemy wiedzieć nic. Jeżeli zaś chodzi o bardziej realny pomysł - przydałaby się np. mapka parafii greckokatolickich/prawosławnych z terenu Chełmszczyzny czy regionów ościennych.
Jeżeli na forum są osoby, którym ten temat jest bliski, warto byłoby się tymi zagadnieniami trochę zająć. Może na początek ten temat, może ktoś ma podobne pytania, doświadczenia czy spostrzeżenia, którymi chciałby się podzielić.
Serdeczne pozdrowienia
Wiktor