Osadnictwo pruskie na ziemiach polskich
: pt 14 cze 2019, 08:47
Dzień dobry
Poszukuję informacji na temat przodków - osadników pruskich. Dokładnie chodzi mi o rodzinę Kunkel (spolszczone: Kunkiel, Kąkiel, Kąkol i podobnie), hutników szklanych. Udało mi się ustalić że pojawiali się przy hutach szklanych lub smolarniach (przynajmniej ci z mojej gałęzi) , jak poniżej:
1825-26 Huta Zawadzka, par. Podoś (Płoniawy)
1827-40 Huta Nowa/Huta Sztabińska, par. Krasnybór (do tej pory wymieniani jako fabrykanci/majstrowie/czeladnicy szklani)
ok. 1860-65 Smolarnia, par. Brańszczyk
1867 Trzcianka w par. Brańszczyk (już jako wyrobnicy)
Poszukując ogólnych informacji nt. pruskiego osadnictwa na ziemiach polskich, natknąłem się na wzmiankę o pracach niemieckiego historyka Eugena Oskara Kossmanna, zajmującego się m.in. tym tematem.
Co wydało mi się ciekawe, przed 1939 r. prowadził badania także w AGAD w Warszawie. Sporządzał szerokie wypisy/notatki z akt które wydały mu się interesujące, które potem przytaczał w swoich publikacjach.
Przechodząc do meritum, cytuje poniżej fragmenty z książki Krzysztofa Pawła Woźniaka pt. "Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisła od lat 70. XVIII w. do 1866 roku":
str. 166:
"Dla pierwszego trzydziestolecia XIX w. wartościowym materiałem pozostaje nadal tzw. lista warszawska, zestawiona przed 1939 r. przez Eugena Oskara Kossmanna, na podstawie nieistniejących już dziś dokumentów z dawnego Archiwum Akt Dawnych w Warszawie. (...) Nie są znane kryteria, którymi w 1835 r. kierowały się władze wojewódzkie sporządzając wykazy kolonistów. Obejmują one osadników wiejskich - rolników, ale także rzemieślników, związanych z falą osadnictwa przemysłowego i tworzących wyspecjalizowane włókienniczo osady..."
str. 272, przypis 67
"Liczne wypisy źródłowe wykonane przed 1939 r. w archiwach polskich posiadał E.O. Kossmann. Wśród nich były listy osad i osadników niemieckich, sporządzone przez Komisje Wojewódzkie w 1835 r. Był to najobszerniejszy zarówno co do zasięgu geograficznego, jak i szczegółowości, swego rodzaju topograficzny obraz zasiedlenia Królestwa Polskiego przez niemieckich przybyszy. Oryginały uległy bezpowrotnemu zniszczeniu w 1944 r. Los okazał się bardziej łaskawy dla odpisów, ale meine diesbezuglichen Aktennotizen, die Sinn und Zweck der Liste deuten konnen, sind verlogen gegangen, zusammen mit der ersten, noch in Warschau hergestellten Abschrift, pisał Kossmann w 1978 r. publikując ocalone materiały (Eugen Oskar Kossmann - Die Deutschen in Polen seit der Reformation. Historisch-geographische Skizzen, Marburg/Lahn 1978, s. 278-279, 367-396.)
W związku z powyższym chciałem zapytać, czy ktoś z Państwa ma dostęp do wyżej wymienionej publikacji (Eugen Oskar Kossmann - Die Deutschen in Polen seit der Reformation. Historisch-geographische Skizzen, Marburg/Lahn 1978, s. 278-279, 367-396.)
lub wie gdzie jest osiągalna do wypożyczenia, bądź kupna w przystępnej cenie (oferty za 100$ + shipping już widziałem, na tę chwilę szukam czegoś tańszego), ewentualnie posiada ją w swojej bibliotece i mógłby się podzielić fotografiami lub skanami stron jak wyżej (278-279 i ważniejsze: 367-396])?
A może ktoś z Państwa napotkał w swoich poszukiwaniach wspomniane wyżej listy osadników sporządzane w 1835 r. przez Komisje Wojewódzkie? Może zachowały się takowe z innych (jakichkolwiek) województw?
Za wszelką pomoc będę wdzięczny i zobowiązany.
P.S.
Wydawało by się że dobrą szansą na nawiązanie do tematu, a być może także zdobycie bliższych informacji mogą być nadchodzące Środkowoeuropejskie Spotkania Genealogiczne w Warszawie, i zapowiadana obecność genealogów niemieckich. Niestety, nie mówię po niemiecku (nic a nic), szkoda tym większa że być może byłaby dostępna jakaś literatura.
Poszukuję informacji na temat przodków - osadników pruskich. Dokładnie chodzi mi o rodzinę Kunkel (spolszczone: Kunkiel, Kąkiel, Kąkol i podobnie), hutników szklanych. Udało mi się ustalić że pojawiali się przy hutach szklanych lub smolarniach (przynajmniej ci z mojej gałęzi) , jak poniżej:
1825-26 Huta Zawadzka, par. Podoś (Płoniawy)
1827-40 Huta Nowa/Huta Sztabińska, par. Krasnybór (do tej pory wymieniani jako fabrykanci/majstrowie/czeladnicy szklani)
ok. 1860-65 Smolarnia, par. Brańszczyk
1867 Trzcianka w par. Brańszczyk (już jako wyrobnicy)
Poszukując ogólnych informacji nt. pruskiego osadnictwa na ziemiach polskich, natknąłem się na wzmiankę o pracach niemieckiego historyka Eugena Oskara Kossmanna, zajmującego się m.in. tym tematem.
Co wydało mi się ciekawe, przed 1939 r. prowadził badania także w AGAD w Warszawie. Sporządzał szerokie wypisy/notatki z akt które wydały mu się interesujące, które potem przytaczał w swoich publikacjach.
Przechodząc do meritum, cytuje poniżej fragmenty z książki Krzysztofa Pawła Woźniaka pt. "Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisła od lat 70. XVIII w. do 1866 roku":
str. 166:
"Dla pierwszego trzydziestolecia XIX w. wartościowym materiałem pozostaje nadal tzw. lista warszawska, zestawiona przed 1939 r. przez Eugena Oskara Kossmanna, na podstawie nieistniejących już dziś dokumentów z dawnego Archiwum Akt Dawnych w Warszawie. (...) Nie są znane kryteria, którymi w 1835 r. kierowały się władze wojewódzkie sporządzając wykazy kolonistów. Obejmują one osadników wiejskich - rolników, ale także rzemieślników, związanych z falą osadnictwa przemysłowego i tworzących wyspecjalizowane włókienniczo osady..."
str. 272, przypis 67
"Liczne wypisy źródłowe wykonane przed 1939 r. w archiwach polskich posiadał E.O. Kossmann. Wśród nich były listy osad i osadników niemieckich, sporządzone przez Komisje Wojewódzkie w 1835 r. Był to najobszerniejszy zarówno co do zasięgu geograficznego, jak i szczegółowości, swego rodzaju topograficzny obraz zasiedlenia Królestwa Polskiego przez niemieckich przybyszy. Oryginały uległy bezpowrotnemu zniszczeniu w 1944 r. Los okazał się bardziej łaskawy dla odpisów, ale meine diesbezuglichen Aktennotizen, die Sinn und Zweck der Liste deuten konnen, sind verlogen gegangen, zusammen mit der ersten, noch in Warschau hergestellten Abschrift, pisał Kossmann w 1978 r. publikując ocalone materiały (Eugen Oskar Kossmann - Die Deutschen in Polen seit der Reformation. Historisch-geographische Skizzen, Marburg/Lahn 1978, s. 278-279, 367-396.)
W związku z powyższym chciałem zapytać, czy ktoś z Państwa ma dostęp do wyżej wymienionej publikacji (Eugen Oskar Kossmann - Die Deutschen in Polen seit der Reformation. Historisch-geographische Skizzen, Marburg/Lahn 1978, s. 278-279, 367-396.)
lub wie gdzie jest osiągalna do wypożyczenia, bądź kupna w przystępnej cenie (oferty za 100$ + shipping już widziałem, na tę chwilę szukam czegoś tańszego), ewentualnie posiada ją w swojej bibliotece i mógłby się podzielić fotografiami lub skanami stron jak wyżej (278-279 i ważniejsze: 367-396])?
A może ktoś z Państwa napotkał w swoich poszukiwaniach wspomniane wyżej listy osadników sporządzane w 1835 r. przez Komisje Wojewódzkie? Może zachowały się takowe z innych (jakichkolwiek) województw?
Za wszelką pomoc będę wdzięczny i zobowiązany.
P.S.
Wydawało by się że dobrą szansą na nawiązanie do tematu, a być może także zdobycie bliższych informacji mogą być nadchodzące Środkowoeuropejskie Spotkania Genealogiczne w Warszawie, i zapowiadana obecność genealogów niemieckich. Niestety, nie mówię po niemiecku (nic a nic), szkoda tym większa że być może byłaby dostępna jakaś literatura.
).
A skąd założenie że wiem? Nie, nie wiem, to tylko luźna hipoteza, ale przyznam że obiecująca, że wg. mnie warta sprawdzenia/weryfikacji. Może za dużo sobie po niej obiecuję, ale nie wiem za bardzo jak ugryźć temat pruskich kolonistów. Materiałów niby sporo i dostępne, ale na sporym poziomie ogólności (może szukać jakichś konkretnych-regionalnych?). Z drugiej strony, znając mniej więcej miejsce zamieszkania i mniej więcej czas, można się pokusić o wytypowanie potencjalnych/rokujących akt notarialnych i szukanie w nich, mając nadzieję że spisali kontrakt/umowę osobiście/personalnie (w końcu rzemieślnicy) a nie że "Jurgen, Hans i Helmut podpisali w imieniu całego zgromadzenia" (a nasi, niewymienieni byli w tej reszcie). Tylko że taka kwerenda oparta o "mniej więcej" tak samo może być skuteczna, mniej więcej...