genealodzy.pl

Gdzie szukać pochodzenia nazwy miasta? Oglądałem wielokrotnie program Profesora Miodka gdzie tłumaczy pochodzenie nazw miast. Nawiązuje często do słów staropolskich, słowiańskich czy też do słów z języków naszych sąsiadów.
Bardzo bym chciał się dowiedzieć skąd wzięła się nazwa mojej miejscowości czyli - Skulsk.
Nie chodzi mi oczywiście o katolicką legendę o SKULONYCH psach przy postaci Matki Boskiej.
Przeszukałem kilka słowników ale nic mi tu nie pasuje. Może ma ktoś jakiś pomysł?
pozdrawiam i z góry dziękuję

Jacku,

Nazwy miast polskich, Kazimierz Rymut pisze: SKULSK, dawniej miasto, dziś wieś gminna w woj. konińskim. Nazwa notowana w źródłach historycznych od XIII w. (Scalsko! 1249, Sculsco 1315, opidi Skolsko 1471, oppido Skolsko 1504). Do nazwy por. czeskie i słowackie skulina 'loch'. Skulsk leży nad Jeziorem Skulskim, które dawniej nosiło nazwę Skolsko. Zapewne była to pierwotnie nazwa jeziora, później osady nad nim położonej. Nazwa została utworzona od rdzenia skul-, skol- przy użyciu przyrostka *-6sko.

Myślę, że nie można wykluczyć proweniencji skandynawskiej, w których to językach skull znaczy czaszka. Teren, na którym znajduje się Skulsk, leży w obszarze występowania śladów tego osadnictwa.
Swoją drogą zadziwiająca jest niechęć do szukania w językach skandynawskich rozwiązań znaczeń nazw współcześnie w Polsce używanych. Najlepszym przykładem jest chyba nazwa Hel.

Polecam sprawdzić:
Rospond S., Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław‐Warszawa‐Kraków‐Gdańsk‐Łódź 1984
Rymut K., Nazwy miast Polski, wyd. Ossolineum, Wrocław 1980
Kozierowski S., Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, wyd. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 1928
Kozierowski S., Badania nazw topograficznych dzisiejszej archidiecezyi poznańskiej, Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego, t. 42, Poznań 1915

Udało mi się znaleźć jeszcze coś ciekawego:

"Odrębnego potraktowania wymaga toponim znany dzisiaj jako Skulsk, wieś
w b. pow. konińskim (nad Gopłem). W źródłach historycznych nazwa ta występuje pod różnymi postaciami: Scalsko 1249, Sculsko 1315, Scudelsko 1325,
Skolsko 1471, później Skólsk i Skulsk (RosSE s. 353; SG X s. 736). Dla
S. Rosponda jest to nazwa topograficzna utworzona od wyrazu skudlą || szkudla, który "oznacza co prawda gont, ale etymologiczne znaczenie pierwotne było
inne: *skądelb 'skorupa gliniana'. Czyżby nazwano osadę od tego, że domy były
pokryte gontami?". Autor określa najstarszy zapis Scalsko jako zdeformowany.
Chyba niesłusznie! Kusząca jest hipoteza, aby właśnie tę formę potraktować jako
wyjściową i wywieść ją od podstawy skała. Wtedy dobrze tłumaczyłyby się także
formy Skolsk(o)>Skólsk>Skulsk, z których pierwsza w rzeczywistości mogła być
od początku oboczna do Skalsko. Byłby to dowód na obecność poszukiwanych
przez nas dwu obocznych pierwiastków skał(-l)-, skoł(-l)- na terenie Wielkopolski. Istnieje jednak problem z XIV-wiecznymi zapisami Sculsko i Scudelsko. Czyżby należało je potraktować jako formy wtórne adideowane np. do skulić czy skudlą? Nie można jednak wykluczyć sytuacji odwrotnej, że to właśnie
Skalsko i Skolsko stanowią przejaw wyrównania analogicznego do skala czy
skolić, choć chronologia zapisów badanych odmian tej nazwy zdaje się przemawiać przeciwko temu. Rzecz wymagałaby gruntownego zbadania po uprzednim
zweryfikowaniu oryginalności najstarszych zapisów nazwy. Na tym etapie badań
można stwierdzić, że omawiany toponim może, choć niekoniecznie musi, potwierdzać obecność pierwiastka skol- na terenie wielkopolskim.
Struktura morfologiczna przedstawionych nazw nie pozwala na dokładną
rekonstrukcję ich podstaw słowotwórczych, dopuszcza bowiem zarówno postać
ze spółgłoską rdzenną -1-, jak i -/-. Mogły więc mieć one postać *skoła albo
*skola bądź nawet *skoł lub *skol. "

jacekroszak1986 pisze: Nie chodzi mi oczywiście o katolicką legendę o SKULONYCH psach przy postaci Matki Boskiej.

Jacku,

podjąłeś, przy okazji swoich poszukiwań, bardzo interesujące zagadnienie. Zmiany właściwej etymologii nazw miejscowych, z powodu nieczytelnej etymologii dla mieszkańców regionu. Wyjaśnienie jej intrygującego brzmienia (bez zmiany jej kształtu graficznego i fonetycznego) legendą, bajką czy przypowieścią ludową .

Odrzykoń - „Podania i legendy odrzykońskie”, z pośród 11. zamieszczonych tam legend, o pochodzeniu nazwy wsi, wybrałam jedną:
„Jechał przez wieś jeden woźnica, a było to w czasie posuchy, gdy wody nie można było dostać. Stanął na popas koło karczmy, a nie mogąc dostać wody napoił konia wódką, którą wiózł na wozie. Koń upił się i padła jakby nieżywy. Woźnica myśląc, że mu koń zginął (padł), zdjął z niego skórę. Z powodu ogromnych boleści koń ocucił się i zaczął uciekać. Biegł drogą prowadzącą do Korczyny. Nie mając jednak skóry na brzuchu wytrząsł wnętrzności i stąd karczma stojąca obok drogi do dziś dnia nazywa się „Wytrząską” a wieś ‘ODRZYKONIEM’.” (Źródło: „Zeszyty Odrzykońskie”, Zeszyt 12/, Stowarzyszenie Odrzykoniaków, Odrzykoń 2005, s. 17.)

Secemin (Secę min!) – nazwa wsi świętokrzyskiej, toponim dzierżawczy od staropolskiego imienia Sycymir. Podanie ludowe głosi, że grasowały tutaj zbójeckie bandy i często przestrzegano podróżnych: „Aby tylko rzekę Sece miń, a ujdziesz z życiem”.

Sandomierz (San domierza, zmierza do Wisły) – nazwa miasta utworzona od popularnego niegdyś imienia Sądomir, Sądomier. Onufry Kopczyński w XVIII wieku fantazjował następująco: „Sandomierz ma trzy źródła wyraźne: pierwszy San, drugi do, trzeci mierzyć, czyli dążyć, czwarty domyślny Wisła, bo to miasto Sandomierz zbudowane jest niedaleko tego miejsca, gdzie San do Wisły zmierza”. (Źródło: Ludzie Oświecenia o języku i stylu,T.II., Warszawa 1958, s. 183.)

Gdyby ktoś jednak nie lubił bajek, legend czy przypowieści ludowych, de gustibus non est disputandum (łac.), odsyłam do bogatej literatury zawierającej etymologię naukową.

Pozycje dostępne w Internecie:

1. a). Nazwy miejscowe Polski. Historia. Pochodzenie. Zmiany, red. K. Rymut, Kraków [T. I: A–B, 1996; T. II: C–D, 1997; T. III: E–I, 1999; T. IV: J–Kn, 2001; T. V: Ko–Ky, 2003; T. VI: L–Ma, 2005; T. VII: Mą–N, 2007], (odsyłacz):
https://rcin.org.pl/dlibra/results?q=Na ... ype=-6&p=0

1.b). Nazwy miejscowe Polski. Historia — Pochodzenie — Zmiany, T. VIII: O–Pn, red. K. Rymut, B. Czopek-Kopciuch, Kraków 2009 (2013) : [recenzja]
https://rcin.org.pl/dlibra/publication/ ... tion/54964

Słownik zawiera możliwie pełną dokumentację historyczną dla nazw wszystkich miast i wsi Polski (w granicach współczesnych) od pierwszych wzmianek w źródłach po współczesność, objaśnia pochodzenie, historię i zmiany, jakim ulegały nazwy w ciągu wieków. Redaktorem naukowym Słownika był aż do swojej śmierci prof. dr hab. Kazimierz Rymut, obecnie prof. Barbara Czopek-Kopciuch.

2. Chludziński A., Kołobrzeg – pochodzenie nazwy.

3. Kozierowski St. ks., Badania nazw topograficznych dzisiejszej archidyecezyi poznańskiej... T. 2 P-Ż. Dodatek A-Ż, Poznań 1916.
Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa (odsyłacz):
http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmeta ... ds=1&tab=1

Pozdrawiam serdecznie –
Lidia