genealodzy.pl

W poniższym tekście przeczytałem, że Stanisław Wolski był "instigator castrensis" w Opocznie (lewa strona pod Gorzałkow) : https://www.familysearch.org/ark:/61903 ... cc=1407440). Czy czytasz to samo w ten sposób? Co to oznacza?

wg słownika łacińskiego Instygator - oskarżyciel publiczny

https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklop ... Instygator
Instygator, od słowa łacińskiego instigo, pobudzać, pochodziła nazwa urzędu w Rzplitej, odpowiadającego obowiązkom dzisiejszego prokuratora. Skrzetuski w „Prawie polskiem” pisze: „Co w innych państwach prokuratorowie królewscy, to w Polsce instygatorowie znaczą. Oni są dochodzicielami krzywd Rzplitej wyrządzonych.” Krasicki mówi: „Instygatorowie są urzędnicy w Koronie i w W. Ks. Litewskiem, którzy miejsce po generałach inspektorach w porządku urzędów mają.” Instygator był oskarżycielem publicznym, działającym w imieniu prawa. Pierwszą wiadomosć o instygatorach mamy z czasów Zygmunta Augusta. Później konstytucja z r. 1581 nakazuje instygatorowi, aby występował jako powód, czyli skarżyciel, we wszelkich sprawach, których nikt nie dochodzi. Głównie wnosił on skargi o zdradę kraju i obrazę majestatu królewskiego, zawsze w porozumieniu z marszałkiem wielkim. On to wnosił skargi na trybunał przeciw wszelkim dygnitarzom, podskarbim, starostom, szafarzom, poborcom, żupnikom i zgoła każdemu, ktoby uczynił jaką krzywdę skarbowi publicznemu lub szkatule królewskiej. O dobra królewskie, sporne ze szlachtą, pozywał nie do sądu zadwornego, ale na sejm. Instygator wielki był jeden w Koronie i temu sejm wyznaczył stałej rocznej pensyi 6,000 złp., drugi wielki był w Litwie i ten pobierał od r. 1717 ze skarbu publicznego 4,000 złp. rocznie. Po nich szli wice-instygatorowie, czyli zwyczajni instygatorowie, którzy wszakże liczyli się do dygnitarzy i w sądach asesorskich zasiadali z głosem doradczym, a w referendarskich ze stanowczym. Rota przysięgi instygatorów była na wierne prowadzenie spraw króla i Rzplitej, bez względu na bogatego lub ubogiego, krajowca lub cudzoziemca, spodziewaną nienawiść i prześladowanie. W sprawach prywatnych występowali ze skargą tylko na podanie strony pokrzywdzonej.
____
Krystyna

Dziękuję. I co oznacza w tym kontekście "castrensis"?

Castrensis - wojskowy, militarny więc w całości wychodzi oskarżyciel publiczny w wojsku (prokurator wojskowy)

Ok, a rok później (1789) był "Commilito Militia Nationalis". Żołnierz? Czy to pasuje do siebie?

Wolski_M92 pisze:Dziękuję. I co oznacza w tym kontekście "castrensis"?

Grodzki.

Ok, więc był prokuratorem Opoczna. Dziwne, że w Polsce słowo "castrensis" było rozumiane inaczej, niż sugeruje to bezpośrednie tłumaczenie tego słowa. Poza Polską "castrensis" wydaje się być zawsze używany w połączeniu z wojskiem.

A co oznacza "Commilito Militia Nationalis"?

W 1791 roku Stanisław był "Vices-Regens Castrensis Opocznensis". Co to znaczy? Czy był wiceburmistrzem Opoczna?

Wolski_M92 pisze:Ok, więc był prokuratorem Opoczna.

Był instygatorem grodzkim opoczyńskim. Czyli prokuratorem powiatu opoczyńskiego, nie — miasta Opoczna.

Wolski_M92 pisze:Dziwne, że w Polsce słowo "castrensis" było rozumiane inaczej, niż sugeruje to bezpośrednie tłumaczenie tego słowa. Poza Polską "castrensis" wydaje się być zawsze używany w połączeniu z wojskiem.

"Castrensis" w sensie ścisłym nie znaczy po łacinie 'wojskowy'; nie ma tu nic do rzeczy polskie czy jakiekolwiek inne rozumienie tego słowa. "Castrensis" znaczy 'obozowy, grodowy, grodzki, zamkowy', bo "castrum" to 'obóz, gród, zamek'. W Opocznie był zamek, czyli gród (castrum), siedziba starosty, przy którym działał sąd grodzki (iudicium castrense).

Wolski_M92 pisze:A co oznacza "Commilito Militia Nationalis"?

http://scriptores.pl/elexicon/pl/lemma/ ... aslo_pelny
http://scriptores.pl/elexicon/pl/lemma/ ... aslo_pelny
http://scriptores.pl/elexicon/pl/lemma/ ... aslo_pelny
Czyli dosłownie: towarzysz wojsk narodowych. (Ale po polsku raczej mówiono: towarzysz kawalerii narodowej).

Wolski_M92 pisze:W 1791 roku Stanisław był "Vices-Regens Castrensis Opocznensis". Co to znaczy? Czy był wiceburmistrzem Opoczna?

Był wicesregentem grodzkim opoczyńskim. To nie jest urząd miejski, samorządowy (dla mieszczan), tylko powiatowy, sądowy (dla szlachty).

Bardzo dziękuję za szczegółową odpowiedź!

Proszę o pomoc w tłumaczeniu określenia "fraefecti silvat." Dopisek pochodzi z wpisu do księgi urodzeń. Pod nazwiskiem matki chrzestnej znajduje się imię jej męża i ten właśnie zapisek. Wiem z całą pewnością, że wspomniany mąż był leśnikiem, ale czy słowo "fraefecti" ma tu jakieś znaczenie?

Sidor pisze:Proszę o pomoc w tłumaczeniu określenia "fraefecti silvat."

praefectus silvarum — leśniczy

Dziękuję Andrzeju

Witam, chciałbym prosić o pomoc w przetłumaczeniu stanu/zawodu? Jakuba Kwaśnickiego - "coqnus."? Z góry dziękuję.

https://www.fotosik.pl/zdjecie/pelne/5d767d9535ddf1df

struslav pisze:Witam, chciałbym prosić o pomoc w przetłumaczeniu stanu/zawodu? Jakuba Kwaśnickiego - "coqnus."? Z góry dziękuję.

https://www.fotosik.pl/zdjecie/pelne/5d767d9535ddf1df

coquus- kucharz
___
Krystyna

Dziękuję za pomoc, to pierwszy kucharz w rodzinie