co to znaczy "zapasnym niżnym czinom"?

Tomasz_Zmijewski · Post autor: **Tomasz_Zmijewski** » pt 25 lut 2011, 23:49

Witam,
mam problem ze zwrotem jak w tytule. Standardowy słownik nie na wiele mi się zdał.
Kontekst: akt ślubu z 1913 roku, okolice Warszawy.
"został zawarty związek małżeński między Adamem Strzelczakiem, kawalerem lat dwadzieścia pięć запаснымъ нижнымъ чиномъ, rolnikiem z Goławic urodzonym..."
Co ten zwrot oznacza?
Pozdrawiam,
Tomek[/b]

Aftanas_Jerzy · Post autor: **Aftanas_Jerzy** » sob 26 lut 2011, 00:22

"Żołnierz lub podoficer zapasu (rezerwy)". W Rosji carskiej w wojsku zaliczano do niższej rangi wszystkich szeregowych i podoficerów, których nazwy po rosyjsku podane są tutaj
http://webcache.googleusercontent.com/s ... .google.pl
skąd mój cytat odpowiedniego fragmentu:

Солдатские чины составляли:
* РЯДОВОЙ. В пехоте и кавалерии именовались по роду службы — МУШКЕТЕР, ГРЕНАДЕР, ГУСАР и т. д. В артиллерии — КАНОНИР и БОМБАРДИР, в казачьих войсках — КАЗАК.
* ЕФРЕЙТОР: в артиллерии — БОМБАРДИР-НАВОДЧИК; в казачьих войсках — ПРИКАЗНЫЙ.

Далее шли унтер-офицеры, то есть младший командный состав:
* МЛАДШИЙ УНТЕР-ОФИЦЕР обычно командовал отделением. В артиллерии ему соответствовал ВИЦЕ-ФЕЙЕРВЕРКЕР.
* СТАРШИЙ УНТЕР-ОФИЦЕР обычно служил помощником командира взвода или сам командовал взводом. В артиллерии — ФЕЙЕРВЕРКЕР.
Оба чина в казачьих войсках заменял чин УРЯДНИКА.
* ФЕЛЬДФЕБЕЛЬ. Исполнял обязанности помощника командира роты.
В кавалерии и казачьих войсках этот чин назывался ВАХМИСТР.
*ПОДПРАПОРЩИК — высший унтер-офицерский чин: в казачьих войсках — ПОДХОРУНЖИЙ. Будучи «нижним чином», подпрапорщик не имел права на титулование.

В XVIII веке были унтер-офицерские чины СЕРЖАНТ и КАПРАЛ.

Ниже сержанта, замененного позднее фельдфебелем или старшим унтер-офицером, был КАПРАЛ, обычно командовавший КАПРАЛЬСТВОМ (отделением).

ofski · Post autor: **ofski** » sob 26 lut 2011, 00:22

Z tłumacza Google wychodzi to tak
- wolny, zamienny, rezerwowy
- niższe
- ranga
może mowa jest tutaj o np."niższym rangom rezerwiście" rolniku z Goławic, lub o "zwykłym rolniku".
Takie są moje przypuszczenia, ale osoby tłumaczące z rosyjskiego pomogą Panu lepiej.

Aftanas_Jerzy · Post autor: **Aftanas_Jerzy** » sob 26 lut 2011, 00:26

Ja jestem właśnie taka osoba.

Dlatego podałem cały zestaw stopni niższych i tam są też podoficerzy. Jest to rolnik służący w wojsku w stopniu żołnierz lub podoficera w oddziałach odwodowych (rezerwowych), urlopowany z okazji ślubu. Służba rezerwowa to tzw odwód, a nie zwolnienie ze służby na emeryturę (отставка).
O systemie organizacji wojska carskiego w ub roku już pisałem na forum i to chyba dwa razy, z dyskusją.

Tomasz_Zmijewski · Post autor: **Tomasz_Zmijewski** » sob 26 lut 2011, 00:39

Ale tam po przecinku jest właśnie "ziemledzjelec". Czy należy to rozumieć po prostu jako żołnierza pochodzenia chłopskiego, na przepustce z okazji ślubu?
Pozdrawiam,
Tomek

Aftanas_Jerzy · Post autor: **Aftanas_Jerzy** » sob 26 lut 2011, 00:53

Tak własnie jest, ale on nadal jest w służbie w odwodzie (przeważnie w czasie wojny lub mobilizacji, zaostrzano przepisy i wtedy w każdej chwili takie odwodowe oddziały szły na linię frontu).
To nie jest zwolnienie ze służby, a tylko urlopowanie okolicznościowe żołnierza będącego nadal w stanie służby w "gotowości rezerwowej". Dość skomplikowane bez opisu zasad. Zwolnienia okolicznościowe zdarzały się z różnych przyczyn (ślub, śmierć bliskich, narodzenia dziecka), ale wtedy powinien być inny wpis w akcie (na przepustce = otpusknoj biliet ). Takie akta tłumaczyłem, gdzie był nawet podany numer przepustki i termin powrotu do jednostki. Ale w tym przypadku chodzi o osobą pełniącą służbę w odwodach, np przy sztabach terenowych komendantur, lub w szkoleniu rezerwistów, czasem blisko od domu.

joanna23 · Post autor: **joanna23** » sob 26 lut 2011, 06:24

Tomasz_Zmijewski pisze:Witam,
mam problem ze zwrotem jak w tytule. Standardowy słownik nie na wiele mi się zdał.
Kontekst: akt ślubu z 1913 roku, okolice Warszawy.
"został zawarty związek małżeński między Adamem Strzelczakiem, kawalerem lat dwadzieścia pięć запаснымъ нижнымъ чиномъ, rolnikiem z Goławic urodzonym..."
Co ten zwrot oznacza?
Pozdrawiam,
Tomek[/b]

niżnyj czin - niższa ranga - zazwyczaj dotyczy stopnia szeregowego

Tomek1973 · Post autor: **Tomek1973** » sob 26 lut 2011, 10:06

Panie Jurku,
ja się trochę pogubiłem: czy to był żołnierz służby czynnej czy też nie? Czy "zapasnyj niżnyj czin", to szeregowy /podoficer/ służący ciągle w wojsku, czy też przeniesiony do rezerwy? Jeśli służył w jakichś oddziałach tyłowych, sztabowych, szkoleniowych itp., to czy był skoszarowany czy też mieszkał we własnym domu? Zgodnie z przepisami, w akcie ślubu musiała być informacja o zgodzie na zawarcie małżeństwa wydanej przez przełożonego żołnierza. To stąd biorą się numery "otpusknych bilietow" przytaczane w aktach małżeństwa. A jeśli nie ma śladu zgody wydanej przez przełożonych w samym akcie ślubu, to z pewnością musi być jakiś dokument w alegatach. Udzielenie ślubu żołnierzowi bez zgody jego dowódcy było przecież przestępstwem.
Moim zdaniem chodzi po prostu o żołnierza, który zakończył zasadniczą służbę wojskową i był najzwyklejszym w świecie rezerwistą, którego jednak w każdym momencie można było wziąć w kamasze.
Pisze pan o różnicach między rezerwą, a "otstawką". Ale przecież na emeryturę czy zwolnienie z wojska mieli szansę oficerowie. Żołnierze z poboru musieli odsłużyć przepisową ilość lat, bez względu na to czy mieli na to ochotę, czy nie. Po ich odsłużeniu stawali się żołnierzami rezerwy. To przecież zupełnie coś innego, niż oficerowie odchodzący z wojska na emeryturę.

pozdrawiam serdecznie - tomek

I żeby kompletnie zamieszać: a co z "ratnikami opołczenija"?
http://ru.wikipedia.org/wiki/Ополчение

Skrzypczak_Bogumiła

Witam.
Nie potrafię znaleźć wytłumaczenia zawodu - morgownik,domyślam się ,że dotyczy jakiejś formy pracownika na roli,ale nie wiem czy to własność jakiegoś ogryzka ziemi czy dzierżawa.
Pozdrawiam.
Bogumiła

Aftanas_Jerzy · Post autor: **Aftanas_Jerzy** » sob 26 lut 2011, 19:24

Witam!
Tylko fragmentarycznie odpowiem na uwagi. Nie zdążyłem "odkopać" z archiwum starych postów, w których ta tematyka już była "wałkowana" na naszym forum z udziałem też kolegi Tomka -znawcy rosyjskiej tematyki wojskowej. Przydałby się jakiś zwarty materiał (np referat), bo takie pytania będą się powtarzać i nieraz trudno na nie odpowiedzieć jednoznacznie z braku bliższych informacji o konkretnym przypadku. Nie została też ujednolicona terminologia, (szczególnie w Wikipedii) , nie mówiąc już o tłumaczeniach (szczególnie Google).
Omówię skrótowo okres od 1793r. do upadku caratu., koncentrując się na zmieniających się regulaminach wynikających z kolejnych reform wojskowości w Rosji.
1. Od 1793 roku służba wojskowa w Rosji była ograniczona do 25 lat. Propozycje skrócenia do 22,15,a nawet 12 lat przedstawiane w kolejnych projektach car Aleksander I odrzucał, jednak ustąpił tylko w odniesieniu do gwardii (22 lata) i rekrutów z terenów stanowiących "kongresowe" Królestwo Polskie (tj. bez Litwy, Białorusi, Ukrainy) - 16 lat. Car w ten sposób chciał osiągnąć większą popularność wśród Polaków, których niejednokrotnie wychwalał za męstwo i dobre wyszkolenie.
2. W 1834 roku Mikołaj I zmniejszył długotrwałość służby dla wszystkich żołnierzy w imperium do 20 lat, jednak jeszcze 5 lat po zakończeniu służby, żołnierz powinien pozostawać w rezerwie ( в запасе ).
3. Pełnowartościowa reforma wojenna była przygotowana i przeprowadzona (przez grafa Dymitra Milutina) dopiero po ok. 40 latach.
Ważna "Ustawa o wojennej powinności" (Устав о воинской повинности) była zatwierdzona 1. 01. 1874 roku.
Nowe siły zbrojne składały się teraz z wojsk stałych (постоянныe войскa) i pospolitego ruszenia (ополчениe).
W skład wosk stałych wchodziła kadrowa armia, uzupełniana corocznymi poborami, oddziały zapasowe (rezerwowe), kozacy (dońscy i inni) i formacje złożone z nie rosyjskich narodów (fińskie, polskie, etc).
Wzywano do służby osoby, które 1 stycznia miały skończone 20 lat. Początkowo służba zasadnicza trwała 6 lat, pozostawanie w zapasie (w rezerwie) - 9 lat. Przewidziane były też ulgi i zwolnienia, np.: Osoby z wyższym wykształceniem służyły tylko 6 miesięcy i 14 lat były zaliczone do zapasu. Zwolnione z poboru były: osoby duchowne, lekarze, nauczyciele oraz wybrane zawody i funkcje (reklamowane przez miejscowe władze wojskowe). Kto skończył szkołę podstawową i wykazał umiejętność pisania i czytania, temu skracano służbę do 4 lat.
Zaliczenie do służby czynnej następowało metodą losowania: kto z nowych rekrutów wyciągnął los z numerem, ten szedł do wojska, pozostali byli zapisywani do zapasu (rezerwy =pospolite ruszenie = ополчениe), które szkoliło się pod kierownictwem rezerwowej kadry oficerskiej i podoficerskiej.
Taki system utrzymał się do wybuch I wojny światowej, w czasie której zasady naboru uległy ze zrozumiałych względów obostrzeniu.
Skrócił się czas-okres służby w celu szybszego formowania uzupełnień z dobrze przeszkolonego zapasu rezerwowego.
Po rewolucji wprowadzono na krótko zasadę ochotniczych oddziałów i wybieralnych dowódców, ale szybko z tego zrezygnowano, z tym, ze dobór kadry dowódczej podporządkowano kryterium "klasowej poprawności".

Aftanas_Jerzy · Post autor: **Aftanas_Jerzy** » sob 26 lut 2011, 20:10

BogumiłaSkrzypczak pisze:Witam.
Nie potrafię znaleźć wytłumaczenia zawodu - morgownik,domyślam się ,że dotyczy jakiejś formy pracownika na roli,ale nie wiem czy to własność jakiegoś ogryzka ziemi czy dzierżawa.
Pozdrawiam.
Bogumiła

To nie jest zawód, a status społeczny rolnika, który (przed uwłaszczeniem) uprawiał działkę roli ornej o powierzchni = 1 mórg , czyli ok 5600 m². Na ziemiach polskich stosowano kilka różnych powierzchniowo mórg (patrz wikipedia).

Skrzypczak_Bogumiła

Dziękuję Panie Jerzy - jak zawsze jest Pan niezawodny,a ja jestem 2 x morgownik.
Pozdrawiam serdecznie.
Bogumiła

Aftanas_Jerzy · Post autor: **Aftanas_Jerzy** » sob 26 lut 2011, 23:38

Witam!
Temat będzie w przyszłości wracał, dlatego, aby było więcej informacji w jednym wątku (łatwiej odszukać w archiwum) postanowiłem dodać kilka definicji rosyjskich terminów określających stopnie w carskiej armii (po rosyjsku, ale jak trzeba będzie to mogę sam przetłumaczyć, aby uniknąć używania Google-tłumacza, który nie nadaje się do tekstów specjalistycznych):

1. Унтер-офицер - старший из нижних чинов армии и флота. В России в сухопутн. войсках 3 степени: фельдфебель [в кавалерии вахмистр], взводный и младший У.-оф. В артиллерии У.-оф. наз. фейерверкером, в казачьих войсках урядником, во флоте боцманом.
2.Офицер - общее название начальников войсковых чинов. В рус. армии с нач. XVIII в. подразделялись на: обер-офицеров от подпоручика до капитана, штаб-офицеров (подполковники, полковники) и генералов. Во флоте соответствующие чины: мичман, лейтенант, капитан 2 рангов и адмирал 3 степеней.
3.Зауряд-прапорщик - во время мобилизации при недостатке лиц, удовлетворяющих условиям для производства в офицерский чин, некоторым унтер-офицерам присваивается звание зауряд-прапорщика.
4. Бомбардир - (нем. Bombardier), солдатское звание в артиллерии русской армии. Соответствовало званию рядового.
5. Фельдфебель - старший в чине унтер-офицер роты, в кавалерии соответствующий чин - вахмистр.
6. Шеврон - знак отличия нижних чинов, шерстяная тесьма на рукаве мундира и шинели.
7. Урядник — 1) нижний чин уездной полиции в России в 1878 1917, ближайший помощник станового пристава. 2) Унтер офицерское звание в казачьих войсках; существовали звания старшего и младшего урядника.
8. Матрос — [голл. matroos] Моряк, не принадлежащий к командному составу (рядовой военного флота; служащий судовой команды в гражданском флоте). Вахтенный м. М. рыболовецкого флота.
9. Солдат - нижний воинский чин до 1874 г. потом «рядовой» (сохранился лишь термин «молодые солдаты» для новобранцев, ещё не прошедших программу начального обучения).

Ponadto podaję link do zwartego tekstu o tytulaturze poszczególnych rang (stopni) obowiązującej w carskiej Rosji:
http://historymania.info/view_post.php?id=87
Fragment tego tekstu zamieściłem w odpowiedzi na pierwszy post.

Panie Tomku, ma Pan rację, że termin emerytura dla żołnierza to błąd. Użyłem go dla zobrazowania sytuacji przez porównanie (przyznaję, to był nieszczęśliwy wybór).

Tomek1973 · Post autor: **Tomek1973** » ndz 27 lut 2011, 00:26

Panie Jurku,
no chyba nie odpuszczę panu

W skład wojsk stałych wchodziła kadrowa armia, uzupełniana corocznymi poborami, oddziały zapasowe (rezerwowe), kozacy (dońscy i inni) i formacje złożone z nie rosyjskich narodów (fińskie, polskie, etc).

Moje pytanie jest następujące. Czy "zapasnyj niżnyj czin", to członek oddziału zapasowego (rezerwowego), czy żołnierz rezerwy? Jak dotąd nic nie wskazuje na to pierwsze.
W przytoczonym przez pana przykładzie słowo "zapasnyj" było używane jako przymiotnik dodawany do nazwy jednostki. Skoro mógł być otpusknym sołdatom 125-ogo Kurskowo połka, to mógł być i riadawom 1-ogo zapasnogo połka. Jednostki wojskowe mające słowo "zapasowy" w nazwie funkcjonują do dziś.
Tu musi chodzić o żołnierza, który właśnie zakończył obowiązkową służbę wojskową.

tomek

Aftanas_Jerzy · Post autor: **Aftanas_Jerzy** » ndz 27 lut 2011, 01:05

W akcie podano, ze miał 25 lat ("kawalerem lat dwadzieścia pięć нижнымъ чиномъ).
Służba zasadnicza trwała 6 lat, pozostawanie w zapasie (w rezerwie) - 9 lat, jeśli wykazał umiejętność pisania i czytania, skracano mu służbę do 4 lat.
Wniosek jest taki, że on skończył służbę zasadniczą przed rokiem (o ile miał skróconą do 4 lat) i pozostawał запаснымъ (rezerwowym) jeszcze przez 9 lat, a jeśli nie skończył jeszcze służby zasadniczej, to mógł być (tak jak Pan mówi) urlopowany z pułku zapasowego.
Za mało wiemy o tym człowieku. Sadzę, że był podoficerem i miał stosowne zaświadczenie; rzadko spotyka się taki zwrot o "niżnich czynach" bez wzmianki o przepustce czy okolicznościowym urlopie.
Dylemat rozstrzygnąłby podpis pana młodego na akcie ślubu, ale nie mamy linku do skanu.